W poszukiwaniu siebie. Biograficzny dyptyk Łozińskich w kontekście Lacanowskiej fazy lustra

Mirosław Przylipiak

mprzylipiak@gmail.com
Uniwersytet Gdański (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-7552-8112

Abstrakt

W filmach Ojciec i syn (2013) Pawła Łozińskiego oraz Ojciec i syn w podróży (2013) Marcela Łozińskiego znajduje się ujęcie z archiwum rodzinnego: ojciec stoi przed lustrem, trzymając w jednym ręku kamerę, którą filmuje, a drugą przytrzymując kilkumiesięcznego synka. Ujęcie to wydaje się wręcz idealnie ilustrować Lacanowską koncepcję fazy lustra, wedle której wraz z momentem rozpoznania siebie w lustrze dziecko nabiera poczucia własnej odrębności, a zarazem separacji od opiekuna. Celem niniejszego artykułu jest przeanalizowanie tego ujęcia przez pryzmat Lacanowskiej koncepcji, przy uwzględnieniu montażowych kontekstów każdego z dwóch filmów. 


Słowa kluczowe:

ojciec i syn, Paweł Łoziński, Marcel Łoziński, faza lustra, psychoanaliza

Borkowska, A., Witkowska, M. (2000). Sharenting i wizerunek dziecka w sieci. Poradnik dla rodziców. Warszawa: NASK Państwowy Instytut Badawczy.
  Google Scholar

Deleuze, G. (2008). Kino. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
  Google Scholar

Grosz, E. (1990). Jacques Lacan: A Feminist Introduction. London – New York: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203330029   Google Scholar

Demby, Ł. (2001). Kino w zwierciadle psychoanalityka. Lacanowska faza „lustra” jako fundament wrażenia realności w kinie. Estetyka i Krytyka, nr (1), ss. 47-59.
  Google Scholar

Holland, N. N. (1991). The Trouble(s) With Lacan. W: Literature and Psychology: Pro-ceedings of the Seventh International Conference on Literature and Psychology, Urbino, July 6-9, 1990, (ss. 3-10). Lisbon: Instituto Superior de Psicologia Aplicada. http://users.atw.hu/lacanist/Lacanrol/Norman%20N_%20Holland,%20The%20Trouble(s)%20with%20Lacan.htm
  Google Scholar

Hybiak, M. (2019). W matni symbolicznego. Filmowa twórczość Romana Polańskiego w świetle współczesnej psychoanalizy. Kraków: Wydawnictwo Avalon.
  Google Scholar

Karpiuk, D. (2013). Syn swojego ojca. Newsweek, (24), s. 93-95.
  Google Scholar

Knap, Ł. (2013). Przecinanie pępowiny. Przekrój, (32-33), s. 54-57.
DOI: https://doi.org/10.1515/abitech-2012-0007   Google Scholar

Lacan, J. (1987). Stadium zwierciadła jako czynnik kształtujący funkcję Ja, w świetle doświadczenia psychoanalitycznego. Psychoterapia, 63 (4), ss. 5-9.
  Google Scholar

Lacan, J. (2006). Le Seminaire, livre XVI: D’un a l’autre, 1968-1969. Paris: Éditions du Seuil.
  Google Scholar

Lacan, J. (2006). The Subversion of the Subject and the Dialectic of Desire. W: J. Lacan, Écrits: The First Complete Edition in English (tłum. B. Fink, ss. 671-702). New York – London: W. W. Norton and Company.
  Google Scholar

Lewis, M., Brooks-Gunn, J., Jaskir, J. (1985). Individual Differences in Visual Self-recognition as a Function of Mother-infant Attachment Relationship. Developmen-tal Psychobiology, 21 (6), ss. 1181-1187.
DOI: https://doi.org/10.1037/0012-1649.21.6.1181   Google Scholar

McGowan, T. (2008). Realne spojrzenie. Teoria filmu po Lacanie. Warszawa: Wydawnic-two Krytyki Politycznej.
  Google Scholar

Morawski, J. (2021). Europejska filozofia kina po Deleuzie. Rozprawa doktorska napi-sana pod kierunkiem prof. dr hab. Małgorzaty Radkiewicz. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
  Google Scholar

Piotrowska, A. (2014). Psychoanalysis and Ethics in Documentary Film. London – New York: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781315887357   Google Scholar

Rojewska, E. (2018). Rodzina o personalistycznej orientacji wychowawczej jako istot-ne środowisko dla rozwoju integracji seksualnej młodzieży. W: B. Kiereś, M. Gro-mek, K. Hryszan (red.), Rodzina, historia i współczesność (ss. 167-181). Lublin: Katedra Pedagogiki Rodziny Instytutu Pedagogiki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
  Google Scholar

Rutkowska, T. (2018). Marnotrawne ojcostwo, marnotrawne synostwo i granat w piw-nicy uczuć. Kwartalnik Filmowy, (103), ss. 113-124.
  Google Scholar

Sokolik, Z. (1999). Szkoła psychoanalizy francuska – Lacana, Świat psychoanalizy, 9 (1), ss. 98-106.
  Google Scholar

Studlar, G. (1985). Masochism and Perverse Pleasures of the Cinema. W: B. Nichols (red.), Movies and Methods (t. 2, ss. 602-624). Berkeley: University of California Press.
  Google Scholar

Tallis, R. (1988). Not Saussure: A Critique of Post-Saussurean Literary Theory. London: Palgrave Macmillan.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-349-18993-9   Google Scholar

Turczyn, A. (2013). Prawdziwy podmiot w doświadczeniu psychoanalitycznym według Jacques’a Lacana. Edukacja Etyczna, (6), ss. 37-50.
  Google Scholar

[tw] (2012, 31 sierpnia). „Pomyśl zanim wrzucisz” – kampania do rodziców nt. zdjęć dzieci w internecie. WirtualneMedia.pl. https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/po-mysl-zanim-wrzucisz-kampania-do-rodzicow-nt-zdjec-dzieci-w-internecie
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2022-08-11

Cited By / Share

Przylipiak, M. (2022) „W poszukiwaniu siebie. Biograficzny dyptyk Łozińskich w kontekście Lacanowskiej fazy lustra”, Kwartalnik Filmowy, (118), s. 21–41. doi: 10.36744/kf.1198.

Autorzy

Mirosław Przylipiak 
mprzylipiak@gmail.com
Uniwersytet Gdański Polska
https://orcid.org/0000-0002-7552-8112

Historyk i teoretyk filmu, tłumacz, dyrektor Instytutu Badań nad Kulturą Uniwersytetu Gdańskiego. Stypendysta Fundacji Fulbrighta na Uniwersytecie Harvarda (1998-1999) oraz Fundacji Rockefellera (2002). Autor książek: Kino stylu zerowego. Z zagadnień estetyki filmu fabularnego (1994; poszerzone wyd. drugie: 2016), Kino najnowsze (1999, wraz z Jerzym Szyłakiem), Poetyka kina dokumentalnego (2000; Nagroda im. Bolesława Michałka dla najlepszej książki filmowej roku), Kino bezpośrednie 1960-1963 (t. I, 2008), Kino bezpośrednie 1963-1970. Czas autorów (t. II, 2014) oraz Kino bezpośrednie 1963-1970. Między obserwacją a ideologią (t. III, 2014). Jest też autorem stu kilkudziesięciu studiów z zakresu historii i teorii kina oraz komunikowania audiowizualnego, a ponadto kilkuset recenzji filmowych. Przetłumaczył kilkadziesiąt książek, przede wszystkim z dziedziny psychologii, filmu oraz kultury audiowizualnej. Wśród nich znalazły się takie pozycje jak: Dustin Hoffman Ronalda Bergana (1992), Filozofia horroru albo paradoksy uczuć Noëla Carrolla (2004) i Filozofia sztuki masowej tegoż autora (2011). Założyciel Akademickiej Telewizji Edukacyjnej przy Uniwersytecie Gdańskim, autor kilku filmów dokumentalnych, m.in. Legenda o Janku Wiśniewskim (1994) oraz Czy było kiedy tylu wspaniałych chłopców i dziewcząt (1997).



Statystyki

Abstract views: 307
PDF downloads: 228


Licencja

Prawa autorskie (c) 2022 Mirosław Przylipiak

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.