„Katyń” i „Generał »Nil«” a (długi) zmierzch paradygmatu
Abstrakt
W artykule punktem wyjścia są spostrzeżenia Artura Żmijewskiego na temat ostatnich narodowych superprodukcji zawarte w tomie Kino polskie 1989-2009. Historia krytyczna, spostrzeżenia wykraczające poza ogólnie przyjęte postrzeganie tych filmów. Autor artykułu analizuje następnie Katyń i Generała „Nila” jako fenomeny obrazujące swoiste „pośmiertne życie” pogrzebanego przez Marię Janion już niemal dwie dekady temu romantycznego paradygmatu polskiej kultury, od dziesiątek lat postrzeganego jako anachroniczny, lecz jednocześnie wciąż odżywającego. Adamczak szkicuje jego losy w kulturze PRL-u, odwołuje się też do świadectw pamiętnikarskich. W ostatniej części przedstawia perspektywę spojrzenia na Essential Killing Jerzego Skolimowskiego oraz Generała Anny Jadowskiej jako podjęte w polskim kinie próby wyjścia poza zaklęty krąg odnawiającej się nieustannie opozycji romantyzm – antyromantyzm.
Słowa kluczowe:
Andrzej Wajda, Ryszard Bugajski, Maria Janion, kino wojenne, romantyzmBibliografia
Baliszewski Dariusz, Trzecia strona medalu, wyd. Bukowy Las, Wrocław 2010, s. 187-195.
Google Scholar
Dąmbski Stefan, Egzekutor, wyd. Ośrodek Karta, Warszawa 2010, s. 13, 23, 52-53,78, 98, 104,105.
Google Scholar
Herbert Zbigniew, Raport z oblężonego Miasta i inne wiersze, wyd. Oficyna Literacka, Kraków 1983, s. 69.
Google Scholar
Janion Maria, Do Europy. Tak, ale z naszymi umarłymi, wyd. Sic!, Warszawa 2000.s. 22-23.
Google Scholar
Janion Maria, Płacz generała. Eseje o wojnie, wyd. drugie, Sic!, Warszawa 2007, s. 36-43, 328.
Google Scholar
Lubelski Tadeusz, Wzlot i upadek wspólnoty, czyli kino polskie 1975-1995, „Kino” 1997, nr 1.
Google Scholar
Miłosz Czesław, Zniewolony umysł, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999, s. 122.
Google Scholar
Piwińska Marta, Legenda romantyczna i szydercy, wyd. PIW, Warszawa 1973, s. 23-24, 369.
Google Scholar
Posiedzenie Sejmu RP z 14 marca 2002 roku. Źródło: http://orka2.sejm.gov.pl/Debata4.nsf/main/0831CED1 (dostęp: 21 grudnia 2010 r.)
Google Scholar
Sobolewski Tadeusz, Dziecko Peerelu: esej, dziennik, wyd. Sic!, Warszawa 2000, s. 14.
Google Scholar
Świda-Ziemba Hanna, Urwany lot: pokolenie inteligenckiej młodzieży powojennej w świetle listów i pamiętników z lat 1945-1948, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2003.
Google Scholar
Wajda Andrzej, Wolni od czego?, „Kino” 1992, nr 1.
Google Scholar
Walas Teresa, „Zmierzch paradygmatu”…” — i co dalej?, w:.Zrozumieć swój czas. Kultura polska po komunizmie. Rekonesans, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 2003, s. 176, 183, 197, 195, 199, 201.
Google Scholar
Zrozumieć swój czas. Kultura polska po komunizmie. Rekonesans, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2003.
Google Scholar
Żmijewski Artur, „Katyń”, ”Karole”, „Świadectwo”, czyli praca ideologii, w: Kino polskie 1989-2009. Historia krytyczna, red. A. Wiśniewska, P. Marecki, wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2010, s. 215-216.
Google Scholar
Autorzy
Marcin Adamczakkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
Adiunkt w Zakładzie Badań nad Kulturą Artystyczną Instytutu Kulturoznawstwa UAM w Poznaniu. Stypendysta Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej (2010 i 2011). Laureat konkursu im. Krzysztofa Mętraka (2011). Autor monografii Globalne Hollywood, filmowa Europa i polskie kino po 1989 roku. Publikował także m.in. w „Odrze”, „Panoptikum”, „Kinie”, „Przeglądzie Zachodnim” i kilku tomach zbiorowych.
Statystyki
Abstract views: 29PDF downloads: 10
Licencja
Prawa autorskie (c) 2012 Marcin Adamczak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Marcin Adamczak, Sławomir Salamon, Kruszenie globalnego Hollywood. System „holdbacks” i sekwencyjność okien dystrybucyjnych a rozwój platform streamingowych , Kwartalnik Filmowy: Nr 108 (2019): Produkcja i dystrybucja filmowa
- Marcin Adamczak, Konrad Klejsa, Współczesne badania produkcji i dystrybucji filmowej – wprowadzenie , Kwartalnik Filmowy: Nr 108 (2019): Produkcja i dystrybucja filmowa
- Marcin Adamczak, O modernizmie wyczerpanym , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Marcin Adamczak, Podpatrywanie Bollywood i Kollywood. O odmienności kultur produkcji na przykładzie polskiego oraz indyjskiego przemysłu filmowego , Kwartalnik Filmowy: Nr 120 (2022): Kultura filmowa
- Marcin Adamczak, O kolonializmie niezachodnim , Kwartalnik Filmowy: Nr 121 (2023): Kino i młoda widownia
- Marcin Adamczak, Rodzinne podobieństwa. Kino Władysława Pasikowskiego a kilka filmów z półwyspu Koulun , Kwartalnik Filmowy: Nr 97-98 (2017): Wędrujące motywy
- Marcin Adamczak, Konstruując Alfredów Hitchcocków , Kwartalnik Filmowy: Nr 67-68 (2009): Historia filmu
