Dzieciństwo i trauma – obraz młodego pokolenia Japończyków w kinie współczesnym

Krzysztof Loska

Abstrakt

Tematem artykułu jest analiza wizerunku młodego pokolenia we współczesnym filmie japońskim, ze szczególnym uwzględnieniem traumatycznych przeżyć z okresu dzieciństwa lub wczesnej młodości. Autor wychodzi z założenia, że w dyskursie humanistycznym trauma przestaje być pojęciem klinicznym, staje się narzędziem interpretacji kultury, uświadamia nam charakter naszego stosunku do czasu minionego oraz wskazuje na problematyczność samego przedstawiania. W rozumieniu traumy Loska wychodzi od propozycji teoretycznych Dominicka LaCapry i Cathy Caruth, którzy zwracają uwagę na narracyjny wymiar tego pojęcia. Fikcja – jak zauważa LaCapra – jest w stanie analizować to, co traumatyczne, szczególnie w niedawnej przeszłości, w tym fragmentację, pustkę czy zanik doświadczenia, i może stawiać pytania o inne możliwe formy doświadczenia. Może również analizować w szczególnie przekonujący i niepokojący sposób afektywny czy emocjonalny aspekt doświadczenia i rozumienia. Przedmiotem analizy są filmy współczesnych reżyserów japońskich – Shinjiego Aoyamy, Masato Harady, Hideaki Anno, Akihiko Shioty, Eijiego Okudy, Toshiaki Toyody, Hirokazu Koreedy – opowiadające o kryzysie tożsamości, alienacji, zaburzeniach osobowości, a przede wszystkim o urazach psychicznych, które uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie.