Obraz powinien wychodzić poza ramy. Struktura „mis en abyme” dramatu Edmonda Rostanda i spektaklu Denisa Podalydèsa „Cyrano de Bergerac”
Abstrakt
W oparciu o analizę spektaklu, granego od 2006 r. w Comédie Française (z udziałem m.in. Andrzeja Seweryna), autorka omawia tzw. strukturę mis en abyme (efekty zwierciadlane, autotematyzm) Cyrana de Bergerac Edmonda Rostanda. Strukturę tę, wirtuozersko wręcz zwielokrotnioną przez autora na różnych płaszczyznach funkcjonowania utworu, można dostrzec już w samym dramacie. W spektaklu Denisa Podalydèsa (zainspirowanym filmem Jean-Paula Rappeneau Cyrano de Bergerac) zyskała ona jednak dodatkowy wymiar przez umieszczenie nad sceną ekranu i odniesienia do konwencji kina niemego. Analizując relacje przestrzenne i znaczeniowe, w jakie wchodzą dzięki temu zabiegowi teatr i film, Łucja Demby podkreśla, że obie sztuki są w gruncie rzeczy dwoma różnymi aspektami przedstawiania. W konkluzji autorka nawiązuje do refleksji Michela Foucault na temat „przedstawiania przedstawienia” w odniesieniu do obrazu Velázqueza Las Meninas.
Słowa kluczowe:
Comédie Française, mis en abyme, Edmond Rostand, Denis Podalydès, Michel FoucaultBibliografia
Assouline, Pierre. Cyrano de Podalydès, http://passouline.blog.lemonde.fr/2006/06/08/2006_06_cyrano_de_podal/
Google Scholar
Bourgeois, Jean. „Cyrano de Bergerac” d’Edmond Rostand : le théâtre dans le théâtre www.cairn.info/revue-d-histoire-litteraire-de-la-france-2008-3-page-607.htm
DOI: https://doi.org/10.3917/rhlf.083.0607
Google Scholar
„Cyrano de Bergerac” Edmonda Rostanda w Polsce, http://www.cyranodebergerac.prv.pl
Google Scholar
Dällenbach, Lucien. 1977. Le récit spéculaire. Paris: Seuil.
Google Scholar
Foucault, Michel. 2000. Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych. Tłum. A. Tatarkiewicz. Gdańsk:Słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Lanson, Gustave, Paul Tuffrau. 1971. Historia literatury francuskiej w zarysie. Tłum. W. Bieńkowska. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Margerie, Caroline de. 1997. Edmond Rostand ou le baiser de la gloire. Paris:Bernard Grasset.
Google Scholar
Metz, Christian. 1968. Essais sur la signification au cinéma, t. I. Paris: Ed. Klincksieck.
Google Scholar
Ortega y Gasset, José. 1980. Dehumanizacja sztuki i inne eseje. Tłum. P. Niklewicz. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar
Rostand, Edmond. 1898. Cyrano de Bergerac. Komedia bohaterska w pięciu aktach. Tłum. M. Konopnicka i W. Zagórski. Warszawa: Nakładem Redakcji „Gazety Polskiej”.
Google Scholar
Peyrade, Pauline. Cyrano de Bergerac – Denis Podalydès, http://drama-clic.blogspot.com/2007/09/cyrano-de-bergerac-denis-podalyds-2007.html.
Google Scholar
Autorzy
Łucja Dembykwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
Dr hab., adiunkt w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Studiowała filmoznawstwo i teatrologię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Doktorat z zakresu francuskiej teorii filmu: Poza rzeczywistością. Spór o wrażenie realności w historii francuskiej myśli filmowej (2002); habilitacja – monografia Harmonia świata. Twórczość filmowa Nikity Michałkowa (2009). W swoim dorobku ma publikacje z zakresu teorii i analizy filmu, analizy i recenzje spektakli teatralnych oraz tłumaczenia z języka francuskiego.
Statystyki
Abstract views: 66PDF downloads: 41
Licencja
Prawa autorskie (c) 2014 Łucja Demby
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Łucja Demby, Zdalne kino. Samotność widza wobec zmysłowego charakteru recepcji filmu , Kwartalnik Filmowy: Nr 111 (2020): Zmysły i afekty
- Łucja Demby, Kozioł ofiarny i człowiek bez skazy. Sprawa Dreyfusa w filmie Romana Polańskiego „Oficer i szpieg” i wybrane problemy jego recepcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 114 (2021): Zanieczyszczenie, brud, skaza
- Łucja Demby, Kinofilia szerokokątna. Wybrane aspekty „nowej kinofilii” w piśmiennictwie francuskim – diagnozy i definicje , Kwartalnik Filmowy: Nr 120 (2022): Kultura filmowa
