Zdalne kino. Samotność widza wobec zmysłowego charakteru recepcji filmu
Łucja Demby
lucja.demby@uj.edu.plUniwersytet Jagielloński (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-8786-9849
Abstrakt
Autorka zwraca uwagę na nowe zjawisko, jakie pojawiło się w czasie epidemii koronawirusa: tzw. zdalne kino. Zastanawia się, pod jakim względem ta nowa sytuacja różni się od zwyczajnego oglądania filmu online. Rozważania te są prowadzone w kontekście wybranych wątków teorii filmu dotyczących dystansu widza wobec filmu i przede wszystkim wobec innych widzów na sali kinowej. Autorka odnosi się do dominującej w ostatnich latach sensuous theory, ale także do wcześniejszych koncepcji teoretycznych (m.in. do teorii psychoanalitycznej), podkreślając, że dzisiejsza refleksja nad filmem jest w nich w dużym stopniu zakorzeniona. W doświadczeniu kina najbardziej interesuje ją paradoksalna samotność widza. Autorka odnosi się także do przykładów filmowych, wśród których na plan pierwszy wysuwa się Ucieczka z kina Wolność (1990) Wojciecha Marczewskiego.
Słowa kluczowe:
teoria filmu, teoria widza filmowego, doświadczenie filmowe, kino zdalne, teoria zmysłowaBibliografia
Barthes, R. (1993). Wychodząc z kina (tłum. Ł. Demby). W: W. Godzic (red.), Interpretacja dzieła filmowego. Antologia przekładów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Budzik, J. (2012). Dotyk światła. O zmysłowym doznawaniu kina. Katowice: Wydawnictwo FA-art.
Google Scholar
Chareyron, R. (2013). Comprendre par les sens: Pour une rapproche tactile de „L’Apollonide”. Entrelacs. Cinéma et audiovisuel, 10, ss. 1-10. https://doi.org/10.4000/entrelacs.528
DOI: https://doi.org/10.4000/entrelacs.528
Google Scholar
Chateau, D. (2009). Philosophie d’un art moderne: le cinéma. Paris: Éditions L’Harmattan.
Google Scholar
Chyła, W. (1987). Spektakl filmowy: fenomen w stadium rozpoznania. W: J. Trzynadlowski (red.), Estetyka i struktura dzieła filmowego. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Elsaesser T., Hagener M. (2015). Teoria filmu: wprowadzenie przez zmysły (tłum. K. Wojnowski). Kraków: Universitas.
Google Scholar
Grotowski, J. (1972). Święto. Odra, 6, ss. 47-51.
Google Scholar
Gwóźdź, A. (red.) (2013). Pamięć kina. Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
Google Scholar
Hanich, J. (2014). Watching a Film With Others: Towards a Theory of Collective Spectatorship. Screen, 55 (3), ss. 338-359. https://doi.org/10.1093/screen/hju026
DOI: https://doi.org/10.1093/screen/hju026
Google Scholar
Hanich, J. (2018). The Audience Effect: On the Collective Cinema Experience. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Google Scholar
Helman, A. (1994). Sposoby uprawiania teorii filmu. W: A. Gwóźdź (red.), Prędkość i przyjemność. Kielce: Wydawnictwo Szumacher.
Google Scholar
Kowalkowska, J. (2008). Kinoman – miejski człowiek. Kultura Miasta, 2-3, ss. 35-37.
Google Scholar
Koźmińska, A. (2014). Spotkania z filmem w przestrzeni miejskiej na przykładzie nieformalnych publicznych projekcji w Krakowie. Niepublikowana praca magisterska. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, Instytut Sztuk Audiowizualnych.
Google Scholar
Lubelski, T. (1987). Interpretacja Jungiem podszyta (na przykładzie „Osiem i pół” i innych filmów o samourzeczywistnieniu). W: M. Czerwiński (red.), Interpretacja dzieła. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Malzacher, F. (2015). Jest słowo na takich jak wy: publiczność. Widz jako zły świadek i zły voyeur. W: K. Tórz (red.), Tak jakby nic się nie wydarzyło. Teatr Forced Enterainment. Poznań – Kraków: Fundacja Malta&Ha!art.
Google Scholar
Metz, C. (1977). Le signifiant imaginaire. Psychanalyse et cinéma. Paris: Union Générale d’Editions.
Google Scholar
Moaddab, E. (2014). Audience Embodiment in Haptic Space of Film. European Online Journal of Natural and Social Sciences (Special Issue on Architecture, Urbanism, and Civil Engineering), 3 (4), ss. 55-65. https://pdfs.semanticscholar.org/f371/6846ea4568e74b4c5baeeb07459499df39f2.pdf
Google Scholar
Pallasmaa, J. (2012). Oczy skóry. Architektura i zmysły (tłum. M. Choptiany). Kraków: Fundacja Instytut Architektury.
Google Scholar
Poirier, N. (2018, 31 stycznia). Le spectateur de cinéma. Débordements. http://www.debordements.fr/Le-spectateur-de-cinema
Google Scholar
Rek, J. (1982). Między filmowym analfabetyzmem a kompetencją. Przyczynek do antropologii filmu. W: A. Helman, W. Godzic (red.), Film: tekst i kontekst. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Schefer, J.-L. (1980). L’homme ordinaire du cinema. Paris: Cahiers du Cinéma – Gallimard.
Google Scholar
Stańczyk, M. (2015). Zmysłowa teoria kina. Ekrany, 3-4, ss. 70-75.
Google Scholar
Stańczyk, M. (2020). Ucieleśnione doświadczenie kinowe. „Sensuous theory” i jej krytyczny potencjał. Niepublikowana praca doktorska. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, Instytut Sztuk Audiowizualnych.
Google Scholar
Wilde, E. (1991). O języku i stylu współczesnej teorii filmu. W: A. Helman (red.), Autor –film – odbiorca. Wrocław: Wiedza o kulturze.
Google Scholar
Zimmer, C. (1977). Procès du spectacle. Essai sur le cinéma et les autres formes de spectacle. Paris: Ed. PUF.
Google Scholar
Autorzy
Łucja Dembylucja.demby@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0001-8786-9849
Dr hab., profesor w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Interesuje się teorią i analizą filmu, prowadzi także badania interdyscyplinarne z pogranicza filmu, muzyki i teatru. Autorka książki Poza rzeczywistością. Spór o wrażenie realności w historii francuskiej myśli filmowej (2002). Jej książka Harmonia świata. Twórczość filmowa Nikity Michałkowa (2009) jest pierwszą naukową monografią dorobku rosyjskiego reżysera. W ostatnich latach przedmiotem jej zainteresowania jest także polski serial telewizyjny.
Statystyki
Abstract views: 549PDF downloads: 558
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Łucja Demby
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Łucja Demby, Kozioł ofiarny i człowiek bez skazy. Sprawa Dreyfusa w filmie Romana Polańskiego „Oficer i szpieg” i wybrane problemy jego recepcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 114 (2021): Zanieczyszczenie, brud, skaza
- Łucja Demby, Kinofilia szerokokątna. Wybrane aspekty „nowej kinofilii” w piśmiennictwie francuskim – diagnozy i definicje , Kwartalnik Filmowy: Nr 120 (2022): Kultura filmowa
- Łucja Demby, Obraz powinien wychodzić poza ramy. Struktura „mis en abyme” dramatu Edmonda Rostanda i spektaklu Denisa Podalydèsa „Cyrano de Bergerac” , Kwartalnik Filmowy: Nr 87-88 (2014): Film i teatr
