Konstruując Alfredów Hitchcocków
Abstrakt
Punktem wyjścia jest konstatacja o tradycyjnych już związkach akademickich studiów nad filmem z badaniami literaturoznawczymi. Autor omawia trzy podejścia badawcze: poetykę kulturową (Greenblatt), pragmatyzm (Fish) oraz badania narratologiczne. Następnie zastanawia się nad potencjalnymi korzyściami z ich aplikacji do badań filmoznawczych, swoistym ich testem czyniąc analizę wyjątkowo rozbieżnych ocen dorobku Alfreda Hitchcocka. Przez jednych postrzegany jako sprawny rzemieślnik (przede wszystkim w USA przed zadomowieniem się tam „teorii autorskiej” – Alfred Hitchcock jako Hitch), przez innych jako niedoceniony wizjoner, eksperymentator i niekwestionowany artysta kina (przede wszystkim we Francji - Alfred Hitchcock jako Monsieur Hitchcock). Autor rekonstruuje estetyczne i kulturowe uwarunkowania przyczyniające się do tak rozbieżnych ocen, uwarunkowania silnie powiązane ze statusem kina jako sztuki. Nie optuje za jednym z opisów Alfreda Hitchcocka jako opisem „właściwym” i „prawdziwym”, przedstawia natomiast proces, w którym społecznie „konstruuje się” bardzo różnych „Alfredów Hitchcocków” na bazie założeń i kulturowych przekonań poszczególnych „wspólnot interpretacyjnych”.
Słowa kluczowe:
Alfred Hitchcock, poetyka kulturowa, pragmatyzm, narratologiaBibliografia
Bordwell David, Contemporary Film Studies and the Vicissitudes of Grand Theory. W Post-Theory: Reconstructing Film Studies, red. D. Bordwell, N. Carroll, University of Wisconsin Press, Madison 1996. s. 3.
Google Scholar
Bordwell David, Narration in the Fiction Film, University of Wisconsin Press, Madison 1985.
Google Scholar
Burzyńska Anna, Michał P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, Znak, Kraków 2006, s. 510.
Google Scholar
Eco Umberto, Nadinterpretowanie tekstów, w: U. Eco i inni, Interpretacja i nadinterpretacja, red. S. Collini, tłum. T. Bieroń, Znak, Kraków 1996.
Google Scholar
Elsaesser Thomas, Putting On Show: The European Art Movie, „Sight and Sound” 4(4) 1994, s. 25.
Google Scholar
Fish Stanley, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, red. i przedmowa A. Szahaj, tłum. K. Arbiszewski (i inni), Universitas, Kraków 2007, s. 36, 103, 109, 119, 121-122.
Google Scholar
Geertz Clifford, Interpretacja kultur. Wybrane eseje, tłum. M. M. Piechaczek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005.
Google Scholar
Goldman William, Przygody scenarzysty, tłum. Maciej Karpiński,. Instytucja Filmowa Agencja Scenariuszowa, Warszawa 1999, s. 95-98
Google Scholar
Greenblatt Stephen, Poetyka kulturowa. Pisma wybrane, red. i wstęp K. Kujawińska-Courtney, Universitas, Kraków 2006, s. VIII, XXIV, LX, 61-62, 173.
Google Scholar
Helman Alicja, Jacek Ostaszewski, Historia myśli filmowej. Podręcznik, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2007.
Google Scholar
Hitchcock/Truffaut, tłum. Tadeusz Lubelski, Świat Literacki, Izabelin 2005, s. 9-10, 23, 92, 346.
Google Scholar
Kael Pauline, Szmira, sztuka i kino, w: P. Kael, Co dzień w kinie, wybór i tłum. W. Wertenstein, Warszawa 1978, s. 27.
Google Scholar
Loska Krzysztof, Hitchcock – autor wśród gatunków, Rabid, Kraków 2002.
Google Scholar
Lubelski Tadeusz, Nowa Fala. O pewnej przygodzie kina francuskiego, Universitas, Kraków 2000, s. 20, 26, 42, 48, 60, 90, 328-331.
Google Scholar
McGilligan Patrick, Alfred Hitchcock. Życie w ciemności i pełnym świetle, Twój Styl, Warszawa 2005.
Google Scholar
Naremore James, Authorship and the Cultural Politics of Film Criticism, „Film Quaterly” 1990, nr 1, s. 19.
DOI: https://doi.org/10.2307/1212695
Google Scholar
Rosner Katarzyna, Narracja, tożsamość i czas, Universitas, Kraków 2006, s. 66, 72-73, 82, 93, 110.
Google Scholar
Szahaj Andrzej, Zniewalająca moc kultury, w: S. Fish, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, red. i przedmowa A. Szahaj, tłum. K. Arbiszewski (i inni), Universitas, Kraków 2007, s. 15.
Google Scholar
Thomson David, Zrozumieć Hollywood. Równanie z niewiadomą, Twój Styl, Warszawa 2006, s. 411, 413.
Google Scholar
Thompson Kristin, Breaking the Glass Armor, Princeton University Press, Princeton 1988.
DOI: https://doi.org/10.1515/9780691213156
Google Scholar
White Hayden, Metahistory: the historical imagination in nineteenth-century Europe, John Hopkins University Press, Baltimore 1973.
Google Scholar
White Hayden, Poetyka pisarstwa historycznego, red. E. Domańska i M. Wilczyński, Universitas, Kraków 2000.
Google Scholar
Wood Robin, Hitchcock’s Films, Zwemmer, London 1965, s. 10, 21, 97-98, 123.
Google Scholar
Autorzy
Marcin Adamczakkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
Adiunkt w Zakładzie Badań nad Kultura Artystyczną Instytutu Kulturoznawstwa UAM w Poznaniu. W latach 90. autor filmów offowych. Stypendysta Ministra Edukacji Narodowej (2001) oraz Central European University w Budapeszcie (2007). Publikował m.in. w „Odrze”, „Kinie”, „Panoptikum” i „Przeglądzie Zachodnim” oraz w kilku tomach zbiorowych.
Statystyki
Abstract views: 22PDF downloads: 10
Licencja
Prawa autorskie (c) 2009 Marcin Adamczak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Marcin Adamczak, Sławomir Salamon, Kruszenie globalnego Hollywood. System „holdbacks” i sekwencyjność okien dystrybucyjnych a rozwój platform streamingowych , Kwartalnik Filmowy: Nr 108 (2019): Produkcja i dystrybucja filmowa
- Marcin Adamczak, Konrad Klejsa, Współczesne badania produkcji i dystrybucji filmowej – wprowadzenie , Kwartalnik Filmowy: Nr 108 (2019): Produkcja i dystrybucja filmowa
- Marcin Adamczak, O modernizmie wyczerpanym , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Marcin Adamczak, Podpatrywanie Bollywood i Kollywood. O odmienności kultur produkcji na przykładzie polskiego oraz indyjskiego przemysłu filmowego , Kwartalnik Filmowy: Nr 120 (2022): Kultura filmowa
- Marcin Adamczak, O kolonializmie niezachodnim , Kwartalnik Filmowy: Nr 121 (2023): Kino i młoda widownia
- Marcin Adamczak, Rodzinne podobieństwa. Kino Władysława Pasikowskiego a kilka filmów z półwyspu Koulun , Kwartalnik Filmowy: Nr 97-98 (2017): Wędrujące motywy
- Marcin Adamczak, „Katyń” i „Generał »Nil«” a (długi) zmierzch paradygmatu , Kwartalnik Filmowy: Nr 77-78 (2012): Polskie mity, polskie kompleksy
