Konteksty „Dziejów grzechu” – najpopularniejszego filmu w Warszawie w 1911 roku
Abstrakt
Dzieje grzechu to pierwszy polski film obejmujący więcej niż jeden akt. Autor koncentruje się na różnorakich kontekstach powstania filmu: związanych z przełomem medialnym (który w Warszawie został zapoczątkowany przez filmy Den hvide Slavehandel i Afgrunden), a także – odwołując się do tez Esther Sabelus, Kaspara Maase i Heide Schlüpmann – modernizacyjnych i emancypacyjnych. Analiza prasy lokalnej wskazuje, że był to najpopularniejszy film w 1911 r. w Warszawie, co można wiązać zarówno z tematyką, odwołującą się do motywu „upadłej kobiety”, jak i z warstwą wizualną, ukazującą – jakże bliską widzom – warszawską scenerię. Jednocześnie recepcja prasowa filmu wskazuje, że był odbierany jako zagrożenie dla „rozwoju moralnego społeczeństwa” – oddawał on bowiem napięcia związane z nowoczesnością oraz kształtowaniem się społeczeństwa medialnego.
Słowa kluczowe:
Antoni Bednarczyk, prasa filmowa, WarszawaBibliografia
Altenloh, Emilie. Zur Soziologie des Kino. Die Kino-Unternehmung und die sozialen Schichten ihrer Besucher, Jena: Eugen Diederichs, 1914.
Google Scholar
Banaszkiewicz, Władysław. „Filmy i ludzie z lat 1908-1914”, in Historia filmu polskiego. Tom I: 1895-1929, ed. Władysław Banaszkiewicz, Witold Witczak, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1966.
Google Scholar
Birett, Herbert. Lichtspiele. Der Kino in Deutschland bis 1914, München: Q-Verlag, 1994.
Google Scholar
Biskupski, Łukasz. Miasto atrakcji. Narodziny kultury masowej na przełomie XIX i XX wieku, Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2013.
Google Scholar
Brunvand, Jan Harold. The Vanishing Hitchhiker. Urban Legends & Their Meanings, New York – London: W. W. Norton & Company, 1981.
Google Scholar
Burrows, Jon. „The Great Asta Nielsen, The Shady Exclusive and the Birth of Film Censorship in Britain, 1911-1914”, in Importing Asta Nielsen: The International Film Star in the Making 1910-1914, ed. Martin Loiperdinger, Uli Jung, New Barnet: John Libbey, 2013.
Google Scholar
Cohen, Stanley. Folk Devils and Moral Panics. The Creation of the Mods and Rockers, St. Albans: Paladin, 1973.
Google Scholar
Dębski, Andrzej. „Otchłań w Warszawie. Przyczynek do opisu przełomu medialnego i diagnozy popularności Asty Nielsen na ziemiach polskich przed I wojną światową”, in Polska i Niemcy. Filmowe granice i sąsiedztwa, ed. Konrad Klejsa, Wrocław: Atut, 2012.
Google Scholar
Dębski, Andrzej. Historia kina we Wrocławiu w latach 1896-1918, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2009.
Google Scholar
Esser, Michael. „Fesselnde Unterhaltung. Mit weißen Sklavinnen zu neuen Ufern“, in Schwarzer Traum und weiβe Sklavin. Deutsch-dänische Filmbeziehungen 1910-1930, ed. M. Behn, München: Edition Text + Kritik, 1994.
Google Scholar
Garncarz, Joseph. „The European Fairground Cinema: (Re)defining and (Re)contextualizing the Cinema of Attractions”, in A Companion to Early Cinema, ed. André Gaudreault, Nicolas Dulac, Santiago Hidalgo. Chichester: Wiley-Blackwell, 2012.
DOI: https://doi.org/10.1002/9781118274453.ch17
Google Scholar
Garncarz, Joseph. Maßlose Unterhaltung. Zur Etablierung des Films in Deutschland 1896-1914, Frankfurt am Main – Basel: Stroemfeld, 2010.
Google Scholar
Gaudreault, André, and Marion, Philippe, „A Medium is always born twice…”, „Early Popular Visual Culture” 1 (2005).
DOI: https://doi.org/10.1080/17460650500056964
Google Scholar
Gaudreault, André. „Das Erscheinen des Kinematographen“, „KINtop. Jahrbuch zur Erforschung des frühen Films” 12 (2003).
Google Scholar
Grabiec, J. [Dąbrowski, Józef], Współczesna Polska w cyfrach i faktach, Kraków: Życie [1911].
Google Scholar
Gunning, Tom. „The Cinema of Attractions: Early Film, ist Spectator and the Avant-Garde“, in Early Cinema. Space, Frame, Narrative, ed. Thomas Elsaesser, London: British Film Institute, 1990.
DOI: https://doi.org/10.5040/9781838710170.0008
Google Scholar
Hendrykowska, Małgorzata. „Początki kinematografii polskiej. Pierwsze dwie dekady”, in Kino okresu Wielkiego Niemowy. Część pierwsza: Początki, ed. Grażyna Grabowska. Warszawa: Filmoteka Narodowa, 2008.
Google Scholar
Hendrykowska, Małgorzata. Kronika kinematografii polskiej 1895-2011, Poznań: Ars Nova, 2012.
Google Scholar
Hendrykowska, Małgorzata. Śladami tamtych cieni. Film w kulturze polskiej przełomu stuleci 1895-1914, Poznań: Book Service, 1993.
Google Scholar
Importing Asta Nielsen: The International Film Star in the Making 1910-1914, ed. Martin Loiperdinger, Uli Jung, New Barnet: John Libbey, 2013.
Google Scholar
Kłys, Tomasz. „Film niemiecki w epoce wilhelmińskiej i weimarskiej”, in Historia kina. Tom I: Kino nieme, ed. Tadeusz Lubelski, Iwona Sowińska, Rafał Syska, Kraków: Universitas 2009.
Google Scholar
Kuhn, Annette. Cinema, Censorship and Sexuality. 1909-1925, London: Routledge, 1988.
Google Scholar
Lewicki, Arkadiusz. Seks i dziesiąta muza. Erotyzm, relacje intymne i wzorce genderowe w kinie przedkodeksowym (1894-1934), Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2011.
Google Scholar
Loiperdinger, Martin. „Abgründe (Przepaść) – początek długometrażowych filmów fabularnych we Wrocławiu, in Wrocław będzie miastem filmowym… Z dziejów kina w stolicy Dolnego Śląska, ed. Andrzej Dębski, Marek Zybura, Wrocław: Gajt, 2008.
Google Scholar
Loiperdinger, Martin. „Afgrunden in Germany: Monopolfilm, Cinemagoing and the Emergence of the Film Star Asta Nielsen, 1910-11“, in Cinema, Audiences and Modernity. New Perspectives on European Cinema History, ed. Daniel Biltereyst, Richard Maltby, Philippe Meers, London – New York: Routledge, 2012.
Google Scholar
Maase, Kaspar. Die Kinder der Massenkultur. Kontroversen um Schmutz und Schund seit dem Kaiserreich, Frankfurt am Main: Campus Verlag, 2012.
Google Scholar
Müller, Corinna. Frühe deutsche Kinematographie. Formale, wirtschaftliche und kulturelle Entwicklungen 1907-1912. Stuttgart – Weimar: Metzler, 1994.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-476-03560-8
Google Scholar
Piispa, Lauri. „Asta Nielsen and the Russian Film Trade“, in Importing Asta Nielsen: The International Film Star in the Making 1910-1914, ed. Martin Loiperdinger, Uli Jung, New Barnet: John Libbey, 2013.
Google Scholar
Sabelus, Esther. Die weiβe Sklavin. Mediale Inszenierungen von Sexualität und Groβstadt um 1900, Berlin: Panama Verlag, 2009.
Google Scholar
Schlüpmann, Heide. Unheimlichkeit des Blicks. Das Drama des frühen deutschen Kinos, Basel – Frankfurt am Main: Stroemfeld, 1990.
Google Scholar
Shail, Andrew. „Introduction. Cinema’s second birth”, „Early Popular Visual Culture” 2 (2013).
DOI: https://doi.org/10.1080/17460654.2013.785714
Google Scholar
Słodowski, Jan. „Dzieje grzechu – historia adaptacji filmowych”, in Żeromski na ekranie, ed. Jan Pacławski. Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe, 1997.
Google Scholar
Autorzy
Andrzej Dębskikwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Wrocławski Polska
Kieruje projektami Kino polskie i niemieckie na pograniczu kultur i Historia kina na Dolnym Śląsku do 1945 r. (Centrum im. W. Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego). Autor Historii kina we Wrocławiu w latach 1896-1918 (2009) i współredaktor tomów zbiorowych: Unterwegs zum Nachbarn. Deutsch-polnische Filmbegegnungen (z B. Braun i A. Gwoździem /2015/), Sylwester Chęciński (z R. Bubnickim /2015/).
Statystyki
Abstract views: 84PDF downloads: 48
Licencja
Prawa autorskie (c) 2015 Andrzej Dębski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Andrzej Dębski, Okres wczesnego kina na Dolnym Śląsku , Kwartalnik Filmowy: Nr 110 (2020): Poza człowiekiem
- Andrzej Dębski, Raz jeszcze o repertuarach kin dla Polaków w okupowanym Krakowie , Kwartalnik Filmowy: Nr 117 (2022): Kino nieznane/ukryte
- Andrzej Dębski, Subskrypcja wideo na żądanie w Niemczech , Kwartalnik Filmowy: Nr 124 (2023): Streaming
- Andrzej Dębski, Paulina Korneluk, Lwowskie kina podczas II wojny światowej , Kwartalnik Filmowy: Nr 127 (2024): Filmoznawstwo empiryczne
- Andrzej Dębski, Zmienność upodobań: „ad vocem” , Kwartalnik Filmowy: Nr 122 (2023): Krajobrazy, panoramy, terytoria
- Andrzej Dębski, Od sztuk widowiskowych do kina atrakcji, czyli o intermedialności triku filmowego , Kwartalnik Filmowy: Nr 99 (2017): Triki, numery specjalne, atrakcje
- Andrzej Dębski, Wczesne kino jako spektakl. Przykład niemiecki , Kwartalnik Filmowy: Nr 85 (2014): Film i media – przeszłość i przyszłość