Raz jeszcze o repertuarach kin dla Polaków w okupowanym Krakowie
Andrzej Dębski
andrzej_debski@poczta.onet.plUniwersytet Wrocławski (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-0725-5765
Abstrakt
Artykuł dotyczy oferty filmowej i popytu na filmy w kinach dla Polaków w okupowanym Krakowie podczas II wojny światowej. Dane z publikacji Owoc zakazany (1987) Jerzego Semilskiego i Jerzego Toeplitza, dotychczas będące głównym źródłem wiedzy na ten temat, zostały zweryfikowane, uzupełnione i wprowadzone do arkuszy kalkulacyjnych, dzięki czemu była możliwa ich ponowna analiza, między innymi z wykorzystaniem metody POPSTAT. W ten sposób potwierdzono, że do marca 1943 r., gdy filmy polskie były obecne w repertuarach kin, właśnie je najchętniej oglądała krakowska publiczność. Przeanalizowano także dane na temat frekwencji w Generalnym Gubernatorstwie, co pozwoliło sformułować wniosek, że poziom z 1938 r. osiągnęła ona przypuszczalnie w 1942 r. Rozważania zaprezentowano na tle najnowszych ustaleń dotyczących funkcjonowania kinematografii Trzeciej Rzeszy (rola mechanizmów rynkowych i ukierunkowanie na widza), a także jej ekspansji w krajach okupowanych.
Słowa kluczowe:
kino Trzeciej Rzeszy, kino pod okupacją niemiecką, II wojna światowa, preferencje filmowe publiczności, POPSTAT, Generalne GubernatorstwoBibliografia
Biltereyst, D., Maltby, R., Meers, P. (red.) (2019). The Routledge Companion to New Cinema History. London – New York: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781315666051
Google Scholar
Chwalba, A. (2002). Okupacyjny Kraków. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Czocher, A. (2011). W okupowanym Krakowie. Gdańsk: Oskar.
Google Scholar
Dębski, A. (2019). Nowoczesność, rozrywka, propaganda. Historia kina we Wrocławiu w latach 1919-1945. Wrocław: Atut.
Google Scholar
Garncarz, J. (2015). Wechselnde Vorlieben. Über die Filmpräferenzen der Europäer 1896-1939. Frankfurt/Main – Basel: Stroemfeld.
Google Scholar
Garncarz, J. (2017). „Zwei Stunden erfreulichster Ablenkung”. Über Publikumspräferenzen und die Rolle der Ufa in der NS-Zeit. W: R. Rother, V. Thomas (red.), Linientreu und populär. Das Ufa-Imperium 1933-1945 (ss. 45-56). Berlin: Bertz + Fischer.
Google Scholar
Garncarz, J. (2021). Begeisterte Zuschauer. Die Macht des Kinopublikums in der NS-Diktatur. Köln: Halem.
Google Scholar
Guttenberger, H. (1941). Film-Bericht aus dem Generalgouvernement. Das Generalgouvernement, 6, ss. 28-29.
Google Scholar
Gwóźdź, A. (2020). Zaklinanie rzeczywistości. Filmy niemieckie i ich historie 1933-1949 (wyd. 2). Wrocław: Atut.
Google Scholar
Hryciuk, G. (1997). Zmiany demograficzne ludności polskiej we Lwowie w latach 1931-1944. W: S. Ciesielski (red.), Wschodnie losy Polaków (ss. 7-76). Wrocław: Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Hryciuk, G. (2000). Polacy we Lwowie 1939-1944. Życie codzienne. Warszawa: Książka i Wiedza.
Google Scholar
Jaenicke, E. (1941). Propaganda und Kulturarbeit. Das Generalgouvernement, 15, ss. 3-11.
Google Scholar
Kłys, T. (2013). Od Mabusego do Goebbelsa. Weimarskie filmy Fritza Langa i kino niemieckie do 1945 roku. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
DOI: https://doi.org/10.18778/7525-759-5
Google Scholar
Madajczyk, C. (1970). Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Maltby, R., Biltereyst, D., Meers, P. (red.) (2011). Explorations in New Cinema History: Approaches and Case Studies. Malden (MA): Wiley-Blackwell.
DOI: https://doi.org/10.1002/9781444396416
Google Scholar
Muschol, C. (2021). Sukces filmowy w prowincji dolnośląskiej w sezonie 1938/1939. Studium przypadku na temat preferencji filmowych mieszkańców małych i dużych miast Trzeciej Rzeszy (tłum. D. Nowak-Oprzalska). W: A. Dębski (red.), Na obrzeżach wielkiego miasta. Z dziejów kina na Dolnym Śląsku do 1945 roku (ss. 251-278). Poznań: Nauka i Innowacje.
Google Scholar
Porter-Szücs, B. (2021). Całkiem zwyczajny kraj. Historia Polski bez martyrologii, Warszawa: Filtry.
Google Scholar
Pryt, K. (2021). Eine schwierige Beziehung. Die Ufa in Polen 1918-1939. W: P. Stiasny, F. Lang (red.), Ufa international. Ein deutscher Filmkonzern mit globalen Ambitionen (ss. 93-107). München: edition text+kritik.
Google Scholar
Rotsztadt-Miastecki, I., Augustowski, K. (red.) (1936). Kalendarz Wiadomości Filmowych 1936. Warszawa: Polski Związek Producentów Filmowych.
Google Scholar
Schiweck, I. (2002). „(…) weil wir lieber im Kino sitzen als in Sack und Asche.” Der deutsche Spielfilm in den besetzten Niederlanden 1940-1945. Münster: Waxmann.
Google Scholar
Sedgwick, J. (2000). Popular Filmgoing in 1930s Britain: A Choice of Pleasures. Exeter: University of Exeter Press.
Google Scholar
Sedgwick, J. (2009). Measuring Film Popularity. W: M. Ross, M. Grauer, B. Freisleben (red.), Digital Tools in Media Studies. Analysis and Research: An Overview (ss. 43-54). Bielefeld: transcript.
DOI: https://doi.org/10.1515/9783839410233-003
Google Scholar
Sedgwick, J., Pafort-Overduin, C. (2020). Znajomość zachowań widowni na podstawie danych statystycznych: Londyn i Amsterdam w połowie lat 30. XX wieku (tłum. A. Cybulski, M. Rawska). W: M. Pabiś-Orzeszyna, M. Rawska, P. Sitarski (red.), Filmowa Europa (ss. 203-223). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
DOI: https://doi.org/10.18778/7969-572-0.09
Google Scholar
Semilski, J., Toeplitz, J. (1987). Owoc zakazany. Kraków: DKF Kinematograf.
Google Scholar
Sienkiewicz, W., Hryciuk, G. (red.) (2008). Wypędzenia, wysiedlenia i ucieczki 1939-1959. Atlas ziem Polski. Warszawa: Demart.
Google Scholar
Skopal, P. (2019). Going to the Cinema as a Czech: Preferences and Practices of Czech Cinemagoers in the Occupied City of Brno 1939-1945. Film History, 31 (1), ss. 27-55.
DOI: https://doi.org/10.2979/filmhistory.31.1.0027
Google Scholar
Szarota, T. (1988). Okupowanej Warszawy dzień powszedni (wyd. 3). Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar
Szturm de Sztrem, E. (red.) (1939). Mały Rocznik Statystyczny 1939. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
Google Scholar
Trojanowski, K. (2018). Świnie w kinie? Film w okupowanej Polsce. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Vande Winkel, R. (2017). Die Expansion der Ufa während des zweiten Weltkrieges. Verleihgesellschaften im Ausland zwischen 1939 und 1945. W: R. Rother, V. Thomas (red.), Linientreu und populär. Das Ufa-Imperium 1933-1945 (ss. 57-66). Berlin: Bertz + Fischer.
Google Scholar
Vande Winkel, R. (2021). Rekordeinnahmen und Kassengift. Die Ufa-Auslandsabteilung und der deutsche Filmexport im Zweiten Weltkrieg. W: P. Stiasny, F. Lang (red.), Ufa international. Ein deutscher Filmkonzern mit globalen Ambitionen (ss. 127-143). München: edition text+kritik.
Google Scholar
Vande Winkel, R., Welch, D. (red.) (2007). Cinema and the Swastika: The International Expansion of Third Reich Cinema. London: Palgrave.
Google Scholar
Autorzy
Andrzej Dębskiandrzej_debski@poczta.onet.pl
Uniwersytet Wrocławski Polska
https://orcid.org/0000-0002-0725-5765
Doktor habilitowany, adiunkt w Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego. Autor książek Historia kina we Wrocławiu w latach 1896-1918 (2009) i Nowoczesność, rozrywka, propaganda. Historia kina we Wrocławiu w latach 1919-1945 (2019). Współredaktor tomów poświęconych historii kina we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku, wrocławskim reżyserom (Stanisław Lenartowicz, Sylwester Chęciński), polsko-niemieckim relacjom filmowym, a także antologii na temat wczesnego kina.
Statystyki
Abstract views: 402PDF downloads: 231
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Andrzej Dębski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Andrzej Dębski, Okres wczesnego kina na Dolnym Śląsku , Kwartalnik Filmowy: Nr 110 (2020): Poza człowiekiem
- Andrzej Dębski, Subskrypcja wideo na żądanie w Niemczech , Kwartalnik Filmowy: Nr 124 (2023): Streaming
- Andrzej Dębski, Paulina Korneluk, Lwowskie kina podczas II wojny światowej , Kwartalnik Filmowy: Nr 127 (2024): Filmoznawstwo empiryczne
- Andrzej Dębski, Zmienność upodobań: „ad vocem” , Kwartalnik Filmowy: Nr 122 (2023): Krajobrazy, panoramy, terytoria
- Andrzej Dębski, Konteksty „Dziejów grzechu” – najpopularniejszego filmu w Warszawie w 1911 roku , Kwartalnik Filmowy: Nr 89-90 (2015): Redefinicje klasyki
- Andrzej Dębski, Od sztuk widowiskowych do kina atrakcji, czyli o intermedialności triku filmowego , Kwartalnik Filmowy: Nr 99 (2017): Triki, numery specjalne, atrakcje
- Andrzej Dębski, Wczesne kino jako spektakl. Przykład niemiecki , Kwartalnik Filmowy: Nr 85 (2014): Film i media – przeszłość i przyszłość