“Ida”, Loss and Shame

Sebastian Jagielski

kwartalnik.filmowy@ispan.pl
Jagiellonian University (Poland)

Abstract

The problem of shame is at the centre of the debate surrounding Ida (2013) by Paweł Pawlikowski. Two discourses on the policy of shame collide with each other in the de- bate - the emancipatory one and the ethno-nationalistic one. According to the first, characteristic of the left and liberals, Pawlikowski’s film does not embarrass the Poles enough; on the other hand, right-wing critics argued that the work is distorting history to drive us, Poles, into shame, although there is no reason for them to be ashamed. The film itself - although it raises the problem of shame - focuses mainly on the affect of sadness. Jagielski makes the object of his interest the way in which the film, referring to the aesthetics of films of the Polish School, produces such negative feelings as loss or absence. He places Ida in the framework of the cinema of a mood, in order to think through the position of the viewer in relation to the images displayed on the screen. The film first invites us to establish an empathetic connection with the heroines saved from the Holocaust, and then lets us collide with the radical emptiness left after their loss.


Keywords:

affect theory, Paweł Pawlikowski, Polish cinema

Ahmed, Sara. „Wstyd w obliczu innych.” trans. Jakub Misun. Teksty Drugie 4 (2016): 194-212.
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2016.4.13   Google Scholar

Baer, Ulrich. „Umiejscowić pamięć: współczesna fotografia, Holokaust i tradycja pejzażu.” trans. Roma Sendyka. In: Pamięć i afekty, edited by Zofia Budrewicz, Roma Sendyka, Ryszard Nycz, 245-283. Warszawa: Wyd. IBL, 2014.
  Google Scholar

Benjamin, Walter. „Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej.” trans. Janusz Sikorski. In: Anioł historii, 201-238. Poznań: Wyd. Poznańskie, 1996.
  Google Scholar

Bennett, Jill. „Wnętrza, zewnętrza: trauma, afekt i sztuka.” trans. Anna Kowalcze-Pawlik, Tomasz Bilczewski. In: Pamięć i afekty, edited by Zofia Budrewicz, Roma Sendyka, Ryszard Nycz, 145-179. Warszawa: Wyd. IBL, 2014.
  Google Scholar

Berlant, Lauren. Cruel Optimism. Durham: Duke University Press, 2011.
DOI: https://doi.org/10.1515/9780822394716   Google Scholar

Cheshire, Godfrey. „Ida.” May 2, 2014, https://www.rogerebert.com/reviews/ida-2014.
  Google Scholar

Coates, Paul. „Twarze i „twarzowość”.” trans. Zofia Ziemann. Kwartalnik Filmowy 83-84 (2013): 6-35.
  Google Scholar

Datner, Helena, Agnieszka Graff. „My, komisarki od kultury.” Gazeta Wyborcza 264 (2013): 17.
  Google Scholar

Deleuze, Gilles. Kino: 1. Obraz-ruch, 2. Obraz-czas. trans. Janusz Margański. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2010.
  Google Scholar

Doty, Alexander. „Introduction: There’s Something about Mary.”, Camera Obscura 22 (2007): 1-9.
DOI: https://doi.org/10.1215/02705346-2007-001   Google Scholar

Dunin, Kinga. „Okrutnie dobre siostry.” Krytyka Polityczna, December 20, 2014, http://krytykapolityczna.pl/felietony/kinga-dunin/okrutnie-dobre-siostry/2014.
  Google Scholar

„Dyskusja o filmie „Ida” w Żydowskim Instytucie Historycznym.” https://www.youtube.com/watch?v=rR_4Vh_VEQM.
  Google Scholar

Eng David L. and David Kazanjian. “Introduction: Mourning Remains.” In: Loss. The Politics of Mourning, edited by David L. Eng, David Kazanjian, 1-25. Berkeley-Los Angeles-California: University of California Press, 2003.
DOI: https://doi.org/10.1525/9780520936270   Google Scholar

Fidelis, Małgorzata. „Młodość, nowoczesność i świat. Polska młodzież u progu „długich lat 60.”.” In: W poszukiwaniu polskiej Nowej Fali, edited by Andrzej Gwóźdź, Margarete Wach, 13-41. Warszawa-Kraków: Narodowe Centrum Kultury, Universitas, 2017.
  Google Scholar

Forecki, Piotr. „Legenda o Wandzie, co zastąpiła Niemca.” Krytyka Polityczna, November 8, 2013, http://krytykapolityczna.pl/kultura/film/legenda-o-wandzie-co-zastapila-niemca/2013.
  Google Scholar

Freud, Sigmund. „Ego i id.” trans. Jerzy Prokopiuk. In: Poza zasadą przyjemności, 59-92. Warszawa: PWN, 1975.
  Google Scholar

Freud, Sigmund. „Żałoba i melancholia.” trans. Robert Reszke. In: Psychologia nieświadomości, 145-159. Warszawa: Wyd. KR, 2009.
  Google Scholar

Gorlewska, Paulina. “Erudyta, outsider, nieprzewidywalny.” Kino 6 (2018): 26-30.
  Google Scholar

Graff, Agnieszka. „Ida – subtelność i polityka.” Krytyka Polityczna, November 1, 2013, http://krytykapolityczna.pl/kultura//film/graff-ida-subtelnosc-i-polityka/2013.
  Google Scholar

Holland, Agnieszka. „Jak awansowałam na estetkę.” Krytyka Polityczna (Dziennik Opinii) 69 (2015), http://krytykapolityczna.pl/kultura/holland-jak-awansowalam-na-estetke.
  Google Scholar

Irzykowski, Karol. Dziesiąta Muza. Zagadnienia estetyczne kina. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1977.
  Google Scholar

Kristeva, Julia. Czarne słońce. Depresja i melancholia. trans. Michał Paweł Markowski, Remigiusz Ryziński. Kraków: Universitas, 2007.
  Google Scholar

Lane, Anthony. „Road Trips.” The New Yorker, May 12, 2014, https://www.newyorker.com/magazine/2014/05/12/road-trips-3.
  Google Scholar

Leder, Andrzej. „Nadpalone.” Krytyka Polityczna (Dziennik Opinii) 76 (2015), http://krytykapolityczna.pl/kultura/film/leder-o-idzie-nadpalone.
  Google Scholar

Leder, Andrzej. Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej. Warszawa: Wyd. Krytyki Politycznej, 2014.
  Google Scholar

Łysak, Tomasz. Od kroniki do filmu posttraumatycznego – filmy dokumentalne o Zagładzie. Warszawa: Wyd. IBL, 2016.
  Google Scholar

Madej, Alina. „Fotogenia.” In: Słownik pojęć filmowych, edited by Alicja Helman, 117-134. Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1998.
  Google Scholar

Majmurek, Jakub. „Sennik polski (spór o Idę).” Krytyka Polityczna, March 1, 2015, http://krytykapolityczna.pl/kultura/film/majmurek-sennik-polski-spor-o-ide/2015.
  Google Scholar

Masłoń, Krzysztof. „We mgle zginęło Portofino…” Do rzeczy 6 (2015): 44-46.
DOI: https://doi.org/10.1016/j.achaem.2015.07.341   Google Scholar

Mroz, Matilda. “Framing loss and figuring grief in Paweł Pawlikowski’s Ida.” Screening the Past 41 (2016), http://www.screeningthepast.com/2016/10/framing-loss-and-figuring-grief-in-pawel-pawlikowskis-ida.
  Google Scholar

Musiał, Maciej. „Historia Idy, czyli zbawienie zamiast żałoby.” http://psychoanaliza.org.pl/?p=536.
  Google Scholar

Niziołek, Grzegorz. Polski teatr Zagłady. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Wyd. Krytyki Politycznej, 2013.
  Google Scholar

Ostrowska, Elżbieta. „Kazimierz Kutz – kino ironicznego dystansu.” In: Kino polskie w trzynastu sekwencjach, edited by Ewelina Nurczyńska-Fidelska, 63-77. Kraków: Rabid, 2005.
  Google Scholar

Pawlicki, Maciej. „Nienawiść zamiast strachu.” W Sieci 9 (2015): 36-37.
  Google Scholar

Plantinga, Carl. “Art Moods and Human Moods in Narrative Cinema.” New Literary History (43) 2012: 455-475.
DOI: https://doi.org/10.1353/nlh.2012.0025   Google Scholar

Podsiadło, Magdalena. „Filmy nawiedzone, czyli kobiety władzy i demony.” Kultura i historia 33 (2018): 160-174, http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/wp-content/uploads/2018/08/15Magdalena-Podsiad%C5%82o-Filmy-nawiedzone-czyli-kobiety-w%C5%82adzy-i-demony-Obco%C5%9B%C4%87-nie-z-tej-ziemi.pdf.
  Google Scholar

Rojek, Zofia. „Ida pełna antysemickich stereotypów? Krytyka najnowszego filmu Pawlikowskiego.” Na temat, November 5, 2013, https://natemat.pl/80843,ida-pelna-antysemickich-stereotypow.
  Google Scholar

Sinnerbrink, Robert. “Historical Moods in Film.” Screening the Past 41 (2016), http://www.screeningthepast.com/2016/10/historical-moods-in-film/#_ednref10.
  Google Scholar

Sinnerbrink, Robert. “Stimmung: exploring the aesthetics of mood.” Screen 53 (2012): 148-163.
DOI: https://doi.org/10.1093/screen/hjs007   Google Scholar

Smith, Greg M. Film Structure and the Emotion System. Cambridge: Cambridge University Press, 2003.
DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511497759   Google Scholar

Smoliński, Sebastian. „Martwa natura, czyli polska historia według Idy.” Krytyka Polityczna, February 22, 2015, http://krytykapolityczna.pl/kultura/film/martwa-natura-czyli-polska-historia-wedlug-idy/2015.
  Google Scholar

Sobolewski, Tadeusz. „Pawlikowski: Napisałem list miłosny do Polski.” Gazeta Wyborcza 290 (2014): 20.
  Google Scholar

Sowińska, Iwona. Polska muzyka filmowa 1945-1968. Katowice: Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, 2006.
  Google Scholar

Subbotko, Donata. „Jaki honor, jaka ojczyzna? A co dopiero Bóg?.” Gazeta Wyborcza 267 (2013): 14-16.
  Google Scholar

Zaleski, Marek. „Natręctwo niepamięci naszej o Zagładzie.” Teksty Drugie 6 (2016): 90-105.
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2016.6.7   Google Scholar

Zaremba, Piotr. „Moralitet ze skazą.” W sieci 9 (2015): 38-39.
  Google Scholar

Zawadzka, Anna. „Ida.” lewica.pl, December 25, 2013, http://lewica.pl/blog/zawadzka/28791.
  Google Scholar

Żelasko, Justyna. Przygoda w pociągu. Początki polskiego modernizmu filmowego (Has, Kawalerowicz, Konwicki, Kutz, Munk). Kraków: Korporacja ha!art, 2015.
  Google Scholar

Żurawiecki, Bartosz. „O Wandzie, której nie chce Polska.” December 4, 2013, https://www.alekinoplus.pl/aleblog-o-wandzie-ktorej-nie-chce-polska_1432.
  Google Scholar


Published
2018-09-30

Cited by

Jagielski, S. (2018) “‘Ida’, Loss and Shame”, Kwartalnik Filmowy, (103), pp. 6–24. doi: 10.36744/kf.1910.

Authors

Sebastian Jagielski 
kwartalnik.filmowy@ispan.pl
Jagiellonian University Poland

Filmoznawca, adiunkt w In­stytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Ja­giellońskiego. Autor książki Maskarady męskości. Pragnienie homospołeczne w polskim kinie fabu­larnym (2013), współredaktor tomów:Ciało i se­ksualność w kinie polskim (2009) oraz Kino polskie jako kino transnarodowe (2017).



Statistics

Abstract views: 147
PDF downloads: 77


License

Copyright (c) 2018 Sebastian Jagielski

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

The author grants the publisher a royalty-free non-exclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Kwartalnik Filmowy, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Kwartalnik Filmowy should it be published or used again (download licence agreement). The journal is published under the CC BY 4.0 licence. By submitting an article, the author agrees to make it available under this licence.

In issues from 105-106 (2019) to 119 (2022) all articles were published under the CC BY-NC-ND 4.0 licence. During this period the authors granted a royalty-free non-exclusive licence (CC BY-ND 4.0) to use their article in „Kwartalnik Filmowy”, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.