„To jest twój człowiek – idź z nim”. O zakłóconej identyfikacji w filmach Alana Clarke’a
Karolina Kosińska
karolina.kosinska@ispan.plInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-1096-878X
Abstrakt
W późnych filmach Alana Clarke’a – m.in. Made in Britain (1983), Christine (1987), Słoń (Elephant, 1989) – ujawnia się skrystalizowana, dojrzała strategia twórcza reżysera. Określają ją: skrajna redukcja i repetycyjność narracji, podkreślenie kompulsywności działań postaci, skupienie na aspektach behawioralnych przy radykalnym odrzuceniu psychologii. Strategia ta realizuje się przede wszystkim w długich, „chodzonych” ujęciach, a jej efektem jest doświadczenie cielesne, niemal transowe i specyficzna relacja widza z postaciami, a także – w konsekwencji – z samym ciałem filmu. Clarke zmusza oglądającego do nieustannego kontaktu z figurą człowieka obecną na ekranie, a jednocześnie metodycznie pozbawia go możliwości identyfikacji z nią. Autorka tematyzuje tę zakłóconą identyfikację, analizując kolejne filmy reżysera, a także lokując je w kontekście swoiście antycypujących styl Clarke’a Notatek o kinematografie Roberta Bressona oraz koncepcji teoretycznych Jennifer M. Barker dotyczących cielesnego odbioru kina.
Słowa kluczowe:
Alan Clarke, Robert Bresson, identyfikacja, behawioryzm w kinie, cielesny odbiór kina, kino brytyjskieBibliografia
Barker, J. M. (2009). The Tactile Eye: Touch and the Cinematic Experience. Berkeley – Los Angeles – London: University of California Press.
Google Scholar
Bresson, R. (1983). Notatki o kinematografie (tłum. A. Ledóchowski). Film na Świecie, (300), ss. 15-47.
Google Scholar
Clifford, A. (1991, 16 lipca). The „Scum” Manifesto. The Guardian, s. 30.
Google Scholar
Hill, J. (2006). From the New Wave to „Brit Grit”: Continuity and Difference in Working-class Realism. W: J. Ashby, A. Higson (red.), British Cinema, Past and Present (ss. 249-260). London – New York: Routledge.
Google Scholar
Kelly, R. (red.) (1998). Alan Clarke. London: Faber and Faber.
Google Scholar
Kwiatkowska, P. (2011). Somatografia. Ciało w obrazie filmowym. Kraków: Korporacja Ha!art.
Google Scholar
Rolinson, D. (2011). Alan Clarke. Manchester – New York: Manchester University Press.
DOI: https://doi.org/10.7228/manchester/9780719068300.001.0001
Google Scholar
Schuman, H. (1998). Alan Clarke: In It for Life. Sight and Sound, (9), ss. 19-20.
Google Scholar
Sontag, S. (2012). Duchowy styl filmów Roberta Bressona (tłum. D. Żukowski, publikacja oryginału: 1964). W: S. Sontag. Przeciw interpretacji i inne eseje (tłum. M. Pasicka, A. Skucińska, D. Żukowski, ss. 237-261). Kraków: Karakter.
Google Scholar
Taubin, A., Jones, K. (2003). Part of the Problem. Film Comment, (5), ss. 26-33.
Google Scholar
Walsh, M. (2006). Thinking the Unthinkable: Coming to Terms with Northern Ireland in the 1980s and 1990s. W: J. Ashby, A. Higson (red.), British Cinema, Past and Present (ss. 288-298). London – New York: Routledge.
Google Scholar
Autorzy
Karolina Kosińskakarolina.kosinska@ispan.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0003-1096-878X
Doktor filmoznawstwa, adiunkt w Zakładzie Antropologii Kultury, Filmu i Sztuki Audiowizualnej w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Redaktorka naczelna „Kwartalnika Filmowego”. Autorka książki Androgyn. Tożsamość, tęsknota, pragnienie (2015), uhonorowanej Nagrodą im. Bolesława Michałka za najlepszą książkę filmoznawczą roku. Zainteresowania naukowe: brytyjskie kino społeczne i formy filmowego realizmu społecznego.
Statystyki
Abstract views: 400PDF downloads: 232
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Karolina Kosińska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Karolina Kosińska, Architektura, urbanistyka i wspólnota – „Byker” Sirkki-Liisy Konttinen , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Karolina Kosińska, Afektywne rytmy. Doświadczenie traumy w filmach Alana Clarke’a z lat 80. , Kwartalnik Filmowy: Nr 123 (2023): Tempo i rytm
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 108 (2019): Produkcja i dystrybucja filmowa
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 111 (2020): Zmysły i afekty
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 116 (2021): Kino i tożsamość społeczna
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 118 (2022): Jedno ujęcie
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 112 (2020): Polski dokument, polska animacja
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 115 (2021): Film formy, film treści
