Żywe pomniki. Pamięć i zapomnienie w filmie „Gyumri”
Abstrakt
W trzęsieniu ziemi, które nawiedziło armeńskie miasto Gyumri w 1988 roku, zginęło przynajmniej 25 tysięcy ludzi. Jedną trzecią ofiar stanowiły dzieci. Jana Ševčíková w swoim filmie (realizacja projektu trwała cztery lata) podejmuje bardzo ciekawą próbę ukazania pamięci tego traumatycznego wydarzenia. Jej film nie jest jednak tylko próbą rekonstrukcji zdarzeń, sięga głębiej: od zapisu wydarzeń (filmy, fotografie), pamięci owych wydarzeń przechodzi do dzisiejszego stanu świadomości, obecnego również wśród tych, którzy tylko pośrednio zostali dotknięci katastrofą, dzieci urodzonych po tragedii, a często noszących brzemię swego zmarłego rodzeństwa. W ten sposób Ševčíková dotyka również pamięci posttraumatycznej.
Słowa kluczowe:
Jana Ševčíková, pamięć, trauma, ArmeniaBibliografia
Ankersmit Frank, Narracja, reprezentacja, doświadczenie. Studia z teorii historiografii, red. E. Domańska, Universitas, Kraków 2004.
Google Scholar
Augé Marc, Formy zapomnienia, tłum. A. Turczyn, wstęp M. Pomorski, Universitas, Kraków 2009.
Google Scholar
Barthes Roland, Camera lucida. Refleksje o fotografii, tłum. E. Modzelewska-Sikora, „Kino” 1992, nr 3, s. 38.
Google Scholar
Barthes Roland, Światło obrazu. Uwagi o fotografii, tłum. J. Trznadel, Wydawnictwo KR, Warszawa 1995, s. 36.
Google Scholar
Bennett Jill, The Aesthetics of Sense-memory. Theorising trauma through the visual arts, w: Memory Cultures. Memory, Subjectivity and Recognition, red. S. Radstone, K. Hodgkin, Transaction Publishers, New Brunswick – London 2006 (2003), s. 27.
Google Scholar
Gadamer Hans-Georg, Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, tłum. B. Baran, Inter Esse, Kraków 1993.
Google Scholar
Garibova Jala, Betty Blair, History in a Nutshell. 20th Century Personal Naming Practices in Azerbaijan, „Azarbaidjan International” 1996, nr 4.3, http://azer.com/aiweb/categories/magazine/43_folder/43_articles/43_names.html [dostęp: 18.01.2010].
Google Scholar
Hastrup Kirsten, Przedstawianie przeszłości. Uwagi na temat mitu i historii, tłum. S. Sikora, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 1997, nr 1-2.
Google Scholar
Kristeva Julia, Nerval, „El Desdichado”, w: taż, Czarne słońce. Depresja i melancholia, tłum. M. P. Markowki, R. Ryziński, Universitas, Kraków 2007, s. 150.
Google Scholar
Leeuw Gerardus van der, Święta gra, tłum. Z. Benedyktowicz, S. Sikora, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 1991, nr 3-4.
Google Scholar
Łotman Jurij, Borys Uspienski, Mit – imię – kultura, w: B. Uspienski, Historia i semiotyka, tłum. i przedm. B. Żyłko, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 1998.
Google Scholar
Markowski Michał Paweł, O reprezentacji, w: Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M. P. Markowski, R. Nycz, Universitas, Kraków 2006, s. 289.
Google Scholar
Nora Pierre, Between Memory and History: Les Lieux de Memoire, „Representations” 1989, nr 26.
DOI: https://doi.org/10.2307/2928520
Google Scholar
Platon, Fajdros, tłum. W. Witwicki, PWN, Warszawa 1958.
Google Scholar
Tuner Victor, Teatr codzienności, codzienność w teatrze, tłum. P. Skurowski, „Dialog” 1988, nr 9, s. 97.
Google Scholar
Willis Anne-Marie, Photography and Film. Figures in/of History, w: Fields of Vision. Essays in Film Studies, Visual Anthropology and Photography, red. L. Devereaux, R. Hillman, University of California Press, Berkeley – Los Angeles – London 1995, s. 80.
DOI: https://doi.org/10.1525/9780520914704-007
Google Scholar
Yates Frances Amelia, Sztuka pamięci, tłum. W. Radwański, posł. L. Szczucki, PIW, Warszawa 1977.
Google Scholar
Żakowski Jacek, Epoka upamiętniania. Rozmowa z Pierrem Nora, w: J. Żakowski, Rewanż pamięci, Sic!, Warszawa 2002.
Google Scholar
Autorzy
Sławomir Sikorakwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Warszawski Polska
Adiunkt w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej (UW), gdzie prowadzi zajęcia z zakresu antropologii wizualnej i refleksyjnej. Autor książki Fotografia. Między dokumentem a symbolem (2004). Publikował m. in. w „Kontekstach”, „Kwartalniku Filmowym”, „Czasie Kultury”, „Roczniku Historii Sztuki”, „Dialogu”, „Latarniku”. Tłumacz lub współtłumacz książek J. Bergera, O patrzeniu (1999), C. Geertza, Dzieło i życie. Antropolog jako autor (2000), J. Clifforda, Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczną etnografią, literaturą i sztuką (2000).
Statystyki
Abstract views: 22PDF downloads: 7
Licencja
Prawa autorskie (c) 2010 Sławomir Sikora
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Sławomir Sikora, „Nie sądzić” i „Wielki strach” – dwa małe ważne filmy , Kwartalnik Filmowy: Nr 112 (2020): Polski dokument, polska animacja
- Sławomir Sikora, Poza formą i treścią. W stronę materialności , Kwartalnik Filmowy: Nr 115 (2021): Film formy, film treści
- Sławomir Sikora, Polskie Wesele AD 1968 z Szarym Człowiekiem w tle. Performowanie historii w „Usłyszcie mój krzyk” , Kwartalnik Filmowy: Nr 100 (2017): O świętowaniu
- Sławomir Sikora, Rouch i jego banda na ścieżkach dekolonizacji , Kwartalnik Filmowy: Nr 128 (2024): Dekolonizacja dyskursów filmowych
- Sławomir Sikora, O „Miłości” Michaela Hanekego trochę inaczej. Aporie cielesności , Kwartalnik Filmowy: Nr 83-84 (2013): Ciało w filmie
- Sławomir Sikora, „Ukryte” Michaela Hanekego jako eksperymentalny „dokument” performatywny , Kwartalnik Filmowy: Nr 82 (2013): Eksperyment. Film i sztuki audiowizualne
- Sławomir Sikora, Czy film obserwacyjny musi być realistyczny? („Cannibal Tours” Dennisa O’Rourke’a) , Kwartalnik Filmowy: Nr 75-76 (2011): Oblicza rzeczywistości
- Sławomir Sikora, Awangarda i tradycja w cieniu terroryzmu. Transkulturowe kino Leonarda Retela Helmricha , Kwartalnik Filmowy: Nr 70 (2010): Awangarda i film
- Sławomir Sikora, Portret podwójny. Wizerunek depresji , Kwartalnik Filmowy: Nr 66 (2009): Kino złego smaku – kino dobrego smaku
- Sławomir Sikora, Kolorowe wątki. „Opowieści kutchańskich haftów” , Kwartalnik Filmowy: Nr 74 (2011): Rzeczy filmowe
