„Nie sądzić” i „Wielki strach” – dwa małe ważne filmy
Sławomir Sikora
slawomir.sikora@uw.edu.plUniwersytet Warszawski (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-2147-8543
Abstrakt
W polskiej literaturze dotyczącej pamięci termin „niepamięć” (nie należy utożsamiać go z zapomnieniem) zajmuje w ostatnich latach ważne miejsce. Wydaje się, że dyskusje naukowe dotyczące kwestii doświadczeń wojennych i powojennych zostały zdominowane przez język psychoanalizy, warto jednak sięgnąć również po języki wernakularne. Autor rozważa kwestie pamięci i niepamięci w odniesieniu do niezwykle traumatycznych doświadczeń powojennych, które stały się podstawą dwóch krótkich filmów Nie sądzić (reż. Pawlina Carlucci Sforza i Magdalena Lubańska, 2017) oraz Wielki strach (reż. Pawlina Carlucci Sforza, 2020). Filmy te przedstawiają ten problem z różnych perspektyw – pierwszy w sposób pośredni, drugi wprost. Ludzie powracający po wojnie z przymusowych robót w Niemczech byli okradani i mordowani przez bandytów w lesie w okolicy Przeworska. Traumatyczne wspomnienia o tych wydarzeniach były skrywane przez ponad siedemdziesiąt lat.
Słowa kluczowe:
antropologia, Pawlina Carlucci Sforza, Magdalena Lubańska, język wernakularny, Dębrzyna, pamięć, niepamięćBibliografia
Abu-Lughod, L. (1991). Writing Against Culture. W: R. G. Fox (red.), Recapturing Anthropology: Working in the Present. Santa Fe: School of American Research Press, ss. 137-162.
Google Scholar
Assmann, A. (2010). Re-framing Memory. Between Individual and Collective Forms of Constructing the Past. W: K. Tilmans, F. van Vree, J. Winter (red.), Performing the Past: Memory, History, and Identity in Modern Europe. Amsterdam: Amsterdam University Press, ss. 35-50.
Google Scholar
Chlebda, W. (2019). Wokół pojęć pamięć i забвение. Slavia Orientalis, (68) 4, ss. 681-698. DOI 10.24425/slo.2019.131156
Google Scholar
Connerton, P. (2014). Siedem rodzajów zapomnienia. W: K. Kończal (red.), (Kon)teksty pamięci. Antologia. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, ss. 343-357.
Google Scholar
Halbwachs, M. (1969). Społeczne ramy pamięci (tłum. M. Król). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Hirszowicz, M., Neyman, E. (2001). Społeczne ramy niepamięci. Kultura i Społeczeństwo, 45 (3-4), ss. 23-48.
Google Scholar
Kwiatkowski, P. T. (2009). Społeczne tworzenie zbiorowej niepamięci. W: L. M. Nijakowski (red.), Etniczność, pamięć, asymilacja. Wokół problemów zachowania tożsamości mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, ss. 90-128.
Google Scholar
Lubańska, M. (w druku). Perspektywa postsekularna w badaniach nie-miejsc pamięci. Przypadek powojennych mordów w podkarpackim lesie Dębrzyna. W: R. Sendyka, A. Janus, K. Jarzyńska, K. Siewior (red.), Nie-miejsca pamięci (2). Nekrotopologie. Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar
Marcus, G. (2003) Użyteczność kategorii uczestnictwa w zmieniających się kontekstach antropologicznych badań terenowych (tłum. J. Jaxa-Rożen). W: D. Wolska, M. Brocki (red.), Clifford Geertz – lokalna lektura. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, ss. 155-182.
Google Scholar
Nycz, R. (2017). Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki. Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar
Rapport, N., Overing, J. (2000). Social and Cultural Anthropology: The Key Concepts. London-New York: Routledge.
Google Scholar
Rosaldo, R. (1986). From the Door of His Tent: The Fieldworker and the Inquisitor. W: J. Clifford, G. E. Marcus (red.), Writing Culture: The Poetics and Politics of Ethnography, Berkeley: University of California Press, ss. 77-97.
Google Scholar
Sendyka, R. (2014) Miejsca, które straszą (afekty i nie-miejsca pamięci). Teksty Drugie, (1), ss. 84-102.
Google Scholar
Sendyka, R. (2016). Niepamięć albo o sytuowaniu wiedzy o formach pamiętania. Teksty Drugie, (6), ss. 250-267. DOI: 10.18318/td.2016.6.14
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2016.6.14
Google Scholar
Stomma, L. (1979). Determinanty polskiej kultury ludowej XIX wieku. Polska Sztuka Ludowa, 33 (3), ss. 131-142.
Google Scholar
Autorzy
Sławomir Sikoraslawomir.sikora@uw.edu.pl
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0002-2147-8543
Doktor hab., adiunkt w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego; zajmuje się przede wszystkim antropologią wizualną, antropologią miasta, antropologią współczesności. Autor książek Fotografia. Między dokumentem a symbolem (2004) oraz Film i paradoksy wizualności. Praktykowanie antropologii (2012), a także wielu artykułów naukowych. Współautor filmu Żeby to było ciekawe (2009) i współredaktor książki Zanikające granice. Antropologizacja nauki i jej dyskursów (2009). Koordynator kilku projektów grantowych, m.in. Oddolne tworzenie kultury i Obrazy różnorodności kulturowej i dziedzictwa (NAFA Film Festival, Warszawa 2015).
Statystyki
Abstract views: 390PDF downloads: 391
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Sławomir Sikora
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Sławomir Sikora, Poza formą i treścią. W stronę materialności , Kwartalnik Filmowy: Nr 115 (2021): Film formy, film treści
- Sławomir Sikora, Polskie Wesele AD 1968 z Szarym Człowiekiem w tle. Performowanie historii w „Usłyszcie mój krzyk” , Kwartalnik Filmowy: Nr 100 (2017): O świętowaniu
