Na pograniczu auto/biografii. „Mama” Suzanne Osten

Tadeusz Szczepański

Abstrakt

Film Mama (1982), zrealizowany przez szwedzką reżyserkę teatralną Suzanne Osten, poddaje definicję kina autobiograficznego interesującej próbie, stawiając pytanie o jego granice. Tematem filmu jest fragment życia Gerd Osten, matki autorki filmu. Mieściłby się więc raczej w definicji kina biograficznego. Trudno jednak zignorować fakt, że Suzanne Osten realizuje swój pierwszy film o własnej matce, co dodatkowo podkreśla intymną formą tytułu. Gerd Osten była cenioną krytyczką filmową, a także niespełnionym filmowcem. Na główny temat filmu składa się zatem daremne dążenie Gerd Osten do filmowej autoekspresji, które jednocześnie tworzy jego autobiograficzny i autotematyczny wymiar: oto córka realizuje marzenie matki, rekonstruując w swoim filmie jej portret jako kobiety bez reszty skoncentrowanej na spełnieniu tego właśnie marzenia, którego jednak nie jest w stanie urzeczywistnić. Ale stosunek córki do matki w Mamie jest ambiwalentny: z jednej strony jest pełna podziwu dla determinacji matki, dla jej twórczej pasji i ambicji, zaś z drugiej ukazuje ich destrukcyjne konsekwencje, a więc nieszczęśliwe dzieciństwo córek Gerd Osten i późniejszą schizofrenię jej samej.