„Ma dissidence”. Sztuka piosenki Anny Prucnal
Abstrakt
Kariera polskiej aktorki i pieśniarki Anny Prucnal jest przykładem transgresyjnej biografii artystycznej rozdartej między kraje, kultury, ideologie, style i media. Piotrowski analizuje dorobek Prucnal na polu muzyki popularnej w kontekście interakcji zachodzących między jej tożsamością artystyczną i uprawianym przez nią teatrem piosenki a kolejnymi miejscami kariery (Warszawa, Berlin, Paryż). Bada proces akulturacji i narratywizacji sztuki piosenki Prucnal przez miejsca i związaną z nimi kulturę, dowodząc, że nie tylko kształtowały one tożsamość artystki, jej estetykę i styl, ale też ulegały w ich granicach relokacji. Z jednej bowiem strony pierwiastki miejsca i tożsamości tworzą w sztuce Prucnal niepowtarzalny, otwarty na „niepoprawne” odczytania układ, utkany z różnych i przeciwstawnych jakości (estetycznych, performatywnych, ideologicznych itd.). Dzięki temu piosenkarstwo Prucnal jest – na skalę rzadko spotykaną w muzyce popularnej – transnarodowe, transgatunkowe i transstylistyczne oraz przynależy do transawangardy lat 70. i 80. Z drugiej jednak strony Piotrowski uważa, że tożsamość Prucnal – płynna, procesualna, w każdym geście artystycznym określająca się od nowa i na chwilę – nie daje się zredukować i znaczy, w odmiennych kontekstach, przede wszystkim samą siebie. Paradoks i zagadka sztuki piosenki Prucnal polegają na istnieniu odrębnego i trwałego rdzenia: artystka sama w sobie i przez siebie jest „miejscem” – wyodrębnionym przez głos i jedyną w swoim rodzaju ekspresję, zaś miejsca tego nie można ani z kimkolwiek lub czymkolwiek pomylić, ani też zawłaszczyć.
Słowa kluczowe:
Anna Prucnal, głos, transnarodowośćBibliografia
Brackett, David. “What a Difference a Name Makes: Two Instances of African-American Popular Music”. In: Martin Clayton, Trevor Herbert, Richard Middleton (eds.). The Cultural Study of Music: A Critical Introduction. New York, London: Routledge, 2003. 238–250.
Google Scholar
Connell, John, Chris Gibson. Sound Tracks: Popular Music, Identity and Place. London, New York: Routledge, 2003.
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203448397
Google Scholar
Kochanowski, Jacek. Socjologia seksualności: Marginesy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013.
Google Scholar
Mailland, Jean. Chansons et contre-chansons pour Anna. Coaraze: L’Amourier, 2004.
Google Scholar
Piotrowski, Grzegorz, Karol Szymański. „Jak Pani nie wstyd (tak śpiewać)!: Spektakl piosenki Anny Prucnal”. In: Jan Potkański, Robert Pruszczyński (red.). Spojrzenie – spektakl – wstyd. Warszawa: Elipsa, 2011. 108–124.
Google Scholar
Piotrowski, Grzegorz. „Pieśń ujdzie cało: Uwagi o pojęciu i badaniach nad ‘polskim śpiewnikiem narodowym’”. „Ruch Muzyczny” 20 (2007): 28–29.
Google Scholar
Piotrowski, Grzegorz. „Teatr piosenki”. „Teksty Drugie” 4 (2014): 357–379.
Google Scholar
Prucnal, Anna, Jean Mailland. Ja, urodzona w Warszawie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005.
Google Scholar
Prucnal, Anna. „Prucnalistka: Rozmowa z Anną Prucnal”. In: Remigiusz Grzela. Hotel Europa: Rozmowy. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2009. 9–26.
Google Scholar
Rottenberg, Anda. Przeciąg: Teksty o sztuce polskiej lat 80. Warszawa: Open Art Projects, 2009.
Google Scholar
Salzman, Eric, Thomas Dési. The New Music Theater: Seeing the Voice, Hearing the Body. Oxford: Oxford University Press, 2008.
DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780195099362.001.0001
Google Scholar
Storey, John. Studia kulturowe i badania kultury popularnej: Teorie i metody. Janusz Barański (trans., ed.). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2003.
Google Scholar
Whiteley, Sheila, Andy Bennett, Stan Hawkins (eds.). Music, Space and Place: Popular Music and Cultural Identity. Aldershot: Ashgate, 2005.
Google Scholar
Zimińska-Sygietyńska, Mira. Nie żyłam samotnie. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1985.
Google Scholar
Autorzy
Grzegorz Piotrowskikwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Gdański Polska
Muzykolog, adiunkt kulturoznawstwa na Uniwersytecie Gdańskim i wykładowca Akademii Muzycznej w Gdańsku. Specjalizuje się w twórczości Jarosława Iwaszkiewicza, teorii i praktyce muzyki popularnej oraz jazzu, aktorstwie filmowym, szkle Huty Niemen, sztuce gejowskiej.
Statystyki
Abstract views: 36PDF downloads: 39
Licencja
Prawa autorskie (c) 2015 Grzegorz Piotrowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Grzegorz Piotrowski, Radosne związki formy i treści („Chłopcy na piasku” Wakefielda Poole’a) , Kwartalnik Filmowy: Nr 115 (2021): Film formy, film treści
- Grzegorz Piotrowski, Karol Szymański, Transnarodowa, czyli wszędzie Obca? Syndrom aktorstwa filmowego Anny Prucnal , Kwartalnik Filmowy: Nr 95 (2016): Transnarodowość kina polskiego
- Grzegorz Piotrowski, Latarnik dziecięcej wyobraźni , Kwartalnik Filmowy: Nr 89-90 (2015): Redefinicje klasyki
- Grzegorz Piotrowski, Juraja Herza sposób na stylizację rzeczywistości. Przypadek „Morgiany” , Kwartalnik Filmowy: Nr 89-90 (2015): Redefinicje klasyki
