Żuławski w Grand Guignolu
Abstrakt
W przekonaniu autorki Andrzej Żuławski jest jedynym polskim reżyserem, który w swej twórczości podlega daleko idącym wpływom kultury francuskiej. Urodził się w 1940 r., we Francji spędził lata dzieciństwa i wczesnej młodości (jego ojciec, Mirosław, był radcą kulturalnym w Ambasadzie RP /1945-1949/, potem pracował w Paryżu, reprezentując Polskę w UNESCO /1956-1965/), tam skończył liceum (1957), studia w IDHEC (1958-1959) i studiował filozofię na Sorbonie (1959-1960). Przesiąkał – zapewne zarówno świadomie, jak i nieświadomie – wpływami kultury i mentalności francuskiej. Istotnym tego dowodem jest szokująca (nie tylko w polskim odbiorze) poetyka jego filmów. Badacze poszukiwali jej korzeni w różnych źródła inspiracji. Zdaniem autorki można ich także upatrywać w Le Théâtre du Grand Guignol – paryskim teatrze o specyficznym stylu i repertuarze, który istniał w latach 1897-1963 i wywarł wielki wpływ na kulturę – popularną, ale nie tylko – brytyjską i amerykańską, w tym także na horror filmowy w różnych krajach. Jednak – co bardzo ciekawe kulturowo – w ogóle nie przejawił się w polskim teatrze i kinie. Stachówna próbuje udowodnić, że filmowy styl Andrzeja Żuławskiego może mieć także związek z poetyką widowisk w Grand Guignolu.
Słowa kluczowe:
Andrzej Żuławski, kultura francuska, Grand GuignolBibliografia
Bobowski Sławomir, Obsesja i pasja: twórczość filmowa Andrzeja Żuławskiego, w: Zasługi Jerzego Żuławskiego i jego rodu dla literatury i kultury polskiej XX wieku, red. Eugenia Łoch, Dariusz Trześniowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2011.
Google Scholar
Czyż Antoni, Władza marzeń. Studia o wyobraźni i tekstach, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Bydgoszcz 1997, s. 379.
Google Scholar
Eberhardt Konrad, Debiut, który jest spełnieniem, „Magazyn Filmowy” 1972, nr 3.
Google Scholar
Eco Umberto, Interpretacja i nadinterpretacja, red. Stefan Collini, tłum. Tomasz Bieroń, Znak, Kraków 2008.
Google Scholar
Hand Richard J., Wilson Michael, London’s Grand Guignol and the Theatre of Horror, University of Exeter Press 2007.
Google Scholar
Hannerz Ulf, Powiązania transnarodowe. Kultura, ludzie, miejsca, tłum. Katarzyna Franek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006.
Google Scholar
Jagodziński Jan, The Inverted Drive in Andrzej Żuławski’s „Szamanka”. A Lacanian Reading of the Post Femme-Fatale, http://www.researchgate.net/publication/266034373_The_Inverted_Drive_in_Andrzej_uawski's_Szamanka_A_Lacanian_Reading_of_the_Post_Femme-Fatale - dostęp: listopad 2015.
Google Scholar
Jurković Tanja, Blood, Monstrosity and Violent Imagery: Grand-Guignol, the French Theatre of Horror as a Form of Violent Entertainment, Univesrsity of Stirling, Scotland, http://www.sic-journal.org/Contributors.aspx?cid=109 - dostęp: listopad 2015.
Google Scholar
Kletowski Piotr, Najważniejsze to kochać. O filmowej twórczości Andrzeja Żuławskiego, „Kwartalnik Filmowy” 2004, nr 46.
Google Scholar
Kletowski Piotr, „Trzecia część nocy”, „Diabeł” i „Na srebrnym globie” Andrzeja Żuławskiego jako przykłady realizacjo nowofalowej poetyki autorskiej w polskim kinie, w: Polska nowa fala. Historia zjawiska, którego nie było, red. Łukasz Ronduda, Barbara Piwowarska, Warszawa, Nowy Jork, Strasburg, 2008.
Google Scholar
Lubelski Tadeusz, Historia kina polskiego 1895-2014, Universitas, Kraków 2015.
Google Scholar
Majmurek Jakub, Utopie, dystopie, ucieczki. Surrealizm i polskie kino fantastyczne, w: Dzieje grzechu. Surrealizm w kinie polskim, red. Kamila Wielebska, Kuba Mikurda, Korporacja Ha!art, Kraków 2010.
Google Scholar
Nowakowski Jacek, Od teatru okrucieństwa do Grand Guignolu. Śmierć w kinie Andrzeja Żuławskiego, "Przestrzenie Teorii" 2005, nr 5.
Google Scholar
Opętanie: ekstremalne kino i pisarstwo Andrzeja Żuławskiego, red. Sergio Naitza, Alpe Adria Cinema, Wydawnictwo Książkowe „Twój Styl”, Warszawa 2003.
Google Scholar
Ostatnie słowo. Z Andrzejem Żuławskim rozmawia Renata Kim, Czerwone i Czarne, Warszawa 2011.
Google Scholar
Pierron Agnes, Le Grand Guignol, Le Théâtre des peurs de la Belle Eopque, Edition Robert Laffont, Paris 1995.
Google Scholar
Pierron Agnès, Maxa: la femme la plus assassinée du monde, L’Entretemps Éditions, Montpellier 2011.
Google Scholar
Roccasalva Candice, Théâtre du Grand Guignol: Les mécanismes de la peur dans deux pièces du théâtre médical d’André de Lorde et Alfred Binet „L’Obsession” et „Une leçon à la Salpêtrière”, Högskolan Dalarna 2013, http://du.diva-portal.org/smash/get/diva2:618500/FULLTEXT02.pdf - dostęp: listopad 2015.
Google Scholar
Tatarkiewicz Anna, Lautréamont czy Helena Mniszek ekranu?, „Magazyn Filmowy” 1972, nr 3.
Google Scholar
Ziontek Artur, Andrzeja Żuławskiego literackie dopowiedzi do filmów, http://www.academia.edu/10906723/Andrzeja_%C5%BBu%C5%82awskiego_literackie_dopowiedzi_do_film%C3%B3.
Google Scholar
Żuławski. Przewodnik Krytyki Politycznej, Piotr Kletowski, Piotr Marecki (wywiad-rzeka), Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2008.
Google Scholar
Autorzy
Grażyna Stachównakwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
Filmoznawczyni, profesor nadzwyczajny w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka pięciu książek, m.in. Niedole miłowania. Ideologia i perswazja w melodramatach filmowych (2001), Polański od A do Z (2002), Władcy wyobraźni. Sławni bohaterowie filmowi (2006), oraz ponad dwustu artykułów na temat filmu powszechnego i polskiego, redaktorka jedenastu tomów zbiorowych, m.in. Od Ramajany do Slumdoga. Filmowe adaptacje literatury indyjskiej (współred. Tatiana Szurlej, 2015). Interesuje się kulturą popularną, jest wielbicielką kina indyjskiego i seriali brytyjskich.
Statystyki
Abstract views: 60PDF downloads: 43
Licencja
Prawa autorskie (c) 2016 Grażyna Stachówna
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Grażyna Stachówna, Alicja już tu nie mieszka... , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Grażyna Stachówna, Mój debiut w „Kwartalniku” , Kwartalnik Filmowy: Nr 100 (2017): O świętowaniu
