Odnawianie formuły. Melodramat końca wieku

Grażyna Stachówna

Abstrakt

Tekst jest fragmentem książki Grażyny Stachówny Niedole miłowania. Ideologia i perswazja w melodramatach filmowych (Rabid, Kraków 2001). Stachówna podejmuje próbę opisania sytuacji najbardziej klasycznego gatunku filmowego, jakim jest dzisiejszy melodramat. Dawne gatunki filmowe wymieszały się i rozmyły, ale struktury narracyjne „filmu o miłości” okazały się niezwykle trwałe. Nie uniknął on jednak nowego trendu, który ostatnio mocno zaznaczył się w kinie. Stachówna ma na myśli specyficzną grę, w którą zaangażowana jest publiczność. Ta gra, oparta na powtórzeniach i zaskoczeniu, ogarnia fabularne i formalne schematy oraz gatunkowe konwencje. Główne struktury samego modelu pozostały w zasadzie nienaruszone. Stachówna analizuje tendencje w Hana-Bi Takeshiego Kitano. Film określany jest mianem hybrydy filmu policyjnego i melodramatu, a więc gatunku skrajnie odmiennego. Głównym bohaterem jest twardy policjant, który dowiaduje się, że jego ukochana żona jest śmiertelnie chora. Jego krwawe czyny są swoistym dowodem miłości. Ich ostatnia podróż jest czuła, harmonijna i melancholijna. Przemoc i terror, którymi naznaczone jest życie potomka samurajów, są teraz nie na miejscu. Śmierć, którą świadomie wybiera dla siebie i swojej żony, ma wyzwalającą moc i przynosi odkupienie. Europejska publiczność „przyswaja” ten wieloznaczny i tajemniczy, wielogatunkowy film zawierający bogatą symbolikę japońskiej kultury poprzez uniwersalną formułę melodramatu. Drugim analizowanym filmem jest Les amantes des Circulo Polar Julia Medema, w którym reżyser zastosował szczególny zabieg. Atrybuty gatunkowe zostają zagęszczone i wyolbrzymione do tego stopnia, że widz zaczyna fascynować się nie samą historią, ale sposobem jej opowiedzenia. Bohaterowie poddają się losowi, są pionkami w kole fortuny. Film podzielony jest na dwie części. Każdy z kochanków opowiada własną wersję wydarzeń. Każdy element pojawiający się w filmie (samolot, autobus, Laponia), każda postać ma swoją funkcję do spełnienia i stopniowo odkrywane znaczenia. Opowieść Medema jest skomplikowana i pełna odniesień do innych tekstów. Wszystko staje się konwencjonalne. Bohaterowie przegrywają w życiu, ale ich miłość jest nieśmiertelna.