Przymus powtarzania i trauma historyczna – filmowe obrazy rzezi nankińskiej
Abstrakt
Punktem wyjścia artykułu jest pytanie o możliwość przedstawiania traumatycznych wydarzeń w kinie na przykładzie chińskich filmów opowiadających o rzezi nankińskiej. Loska stara się wykazać, że odtwarzanie wydarzeń historycznych na ekranie odbywa się w tych filmach na dwa odmienne sposoby: jedni twórcy podkreślają nieciągłość i fragmentaryczność narracji, widząc w tym szansę na uchwycenie radykalnej niezrozumiałości traumatycznego doświadczenia; drudzy wybierają strukturę linearną, niosącą pocieszenie, dokonując „sakralizacji” traumy. Analizując filmy Luo Guanquna, Mou Dunfeia, Wu Ziniu, Denga Jianguo, Lu Chuana i Zhanga Yimou autor dochodzi do wniosku, że w produkcjach dokumentalnych i eksperymentalnych występuje zazwyczaj pierwsza forma, natomiast druga przeważa w historycznych filmach fabularnych, które można zaliczyć do kina nowej pamięci ze względu na dążenie reżyserów do narzucenia dominującej narracji, uwikłanie w kontekst polityczny oraz pragnienie ukształtowania tożsamości narodowej.
Słowa kluczowe:
rzeź nankińska, kino chińskie, traumaBibliografia
Berry, Michael. „Cinematic Representations of the Rape of Nanking”, East Asia 19, no. 4, (2001): 85-108.
DOI: https://doi.org/10.1007/s12140-001-0018-9
Google Scholar
Berry, Michael. A History of Pain: Trauma in Modern Chinese Literature and Film. New York: Columbia University Press, 2008.
Google Scholar
Callahan, William. „Trauma and Community: The Visual Politics of Chinese Nationalism and Sino-Japanese Relations”. Theory & Event 10, no. 4 (2007), (http://www.cefc.com.hk/uf/file/Paul/Callahan%20Trauma%20T&E%2007.pdf).
Google Scholar
Chang, Iris. Rzeź Nankinu. Warszawa: Wielka Litera, 2013.
Google Scholar
Drea, Edward J. Cesarska armia Japonii. 1953-1945. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012.
Google Scholar
Freud, Sigmund. Poza zasadą przyjemności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
Google Scholar
Gries, Peter Hayes. „China’s New Thinking on Japan”. The China Quarterly 184 (2005): 831-850.
DOI: https://doi.org/10.1017/S0305741005000524
Google Scholar
Hirsch, Joshua. Afterimage. Film, Trauma, and the Holocaust. Philadelphia: Temple University Press, 2004.
Google Scholar
Hirsch, Joshua. „Postmodernizm, drugie pokolenie i międzykulturowe kino posttraumatyczne”. In Antologia studiów nad traumą, edited by Tomasz Łysak, 253-284. Kraków: Universitas, 2015.
Google Scholar
Jing, Yang. „The Reinvention of Hollywood’s Classic White Saviour Tale in Contemporary Chinese Cinema: Pavilion of Women and The Flowers of War”, Critical Arts 28, no. 2 (2014): 247-263.
DOI: https://doi.org/10.1080/02560046.2014.906343
Google Scholar
Kaplan, E. Ann and Ban Wang, „Introduction: From Traumatic Paralysis to the Force Field of Modernity”. In Trauma and Cinema: Cross-cultural Explorations, edited by E. Ann Kaplan and Ban Wang, 1-22. Hong Kong: Hong Kong University Press, 2008.
Google Scholar
LaCapra, Dominic. „Trauma, nieobecność, utrata”. In Antologia studiów nad traumą, edited by Tomasz Łysak, 59-108. Kraków: Universitas, 2015.
Google Scholar
LaCapra, Dominic. Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna. Kraków: Universitas, 2009.
Google Scholar
Lowenstein, Adam Moment alegoryczny. In Antologia studiów nad traumą, edited by Tomasz Łysak, 285-312. Kraków: Universitas, 2015
Google Scholar
Schaefer, Eric. “Bold! Daring! Shocking! True!” A History of Exploitation Films, 1919-1959. Durham: Duke University Press, 1999.
DOI: https://doi.org/10.1215/9780822395966
Google Scholar
Troost, Kristof van den. „War, Horror and Trauma: Japanese Atrocities on Chinese Screens. In Chinese and Japanese Films on the Second World War, edited by King-fai Tam, Timothy Y. Tsu and Sandra Wilson, 54-66. New York: Routledge, 2015
Google Scholar
Yamamoto, Masahiro. Nanking: Anatomy of an Atrocity. Westport: Praeger, 2000.
Google Scholar
Zhu, Yanhong. „A Past Revisited: Re-presentation of the Nanjing Massacre in City of Life and Death”, Journal of Chinese Cinemas 7, no. 2 (2013): 85-108.
DOI: https://doi.org/10.1386/jcc.7.2.85_1
Google Scholar
Autorzy
Krzysztof Loskakwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
Profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, dyrektor Instytutu Sztuk Audiowizualnych tamże, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami, redaktor naczelny „TransMissions: Journal of Film & Media Studies”. Zajmuje się kulturą japońską i historią filmu. Autor stu pięćdziesięciu publikacji naukowych, w tym dwunastu książek, m.in. Dziedzictwo McLuhana - między nowoczesnością a ponowoczesnością (2001), Hitchcock: autor wśród gatunków (2002), David Cronenberg: rozpad ciała, rozpad gatunku (2003, wspólnie z A. Pitrusem), Tożsamość i media. O filmach Atoma Egoyana (2006), Poetyka filmu japońskiego (2009), Kenji Mizoguchi i wyobraźnia melodramatyczna (2012), Nowy film japoński (2013), Mistrzowie kina japońskiego (2015), Postkolonialna Europa: etnoobrazy współczesnego kina (2016).
Statystyki
Abstract views: 119PDF downloads: 52
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Krzysztof Loska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Krzysztof Loska, Współczesny horror w przebraniu kina „found footage” , Kwartalnik Filmowy: Nr 104 (2018): Esej, „found footage”, film montażowy
- Krzysztof Loska, Afropesymizm i afrofuturyzm – narracje spekulatywne w amerykańskich serialach fantastycznych , Kwartalnik Filmowy: Nr 126 (2024): Fantastyka, fantasy, fantazmat
- Krzysztof Loska, W co gra Ruben Östlund? Neorasizm i krytyka wielokulturowości w filmie „Gra” („Play”) , Kwartalnik Filmowy: Nr 101-102 (2018): Kino europejskie XXI wieku
- Krzysztof Loska, „Bitwa o Algier” – narodziny dyskursu postkolonialnego , Kwartalnik Filmowy: Nr 89-90 (2015): Redefinicje klasyki
- Krzysztof Loska, „Hiszpanka”, czyli alternatywna historia powstania wielkopolskiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 103 (2018): Młode kino polskie – konfrontacja pokoleń
- Krzysztof Loska, „Ran”, czyli Szekspir po japońsku , Kwartalnik Filmowy: Nr 87-88 (2014): Film i teatr
- Krzysztof Loska, Buddyzm i kino (prolegomena) , Kwartalnik Filmowy: Nr 96 (2016): Film i metafizyka
- Krzysztof Loska, Święto „rāmen”, czyli wielozmysłowa uczta Jūzō Itamiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 100 (2017): O świętowaniu
- Krzysztof Loska, Orientalne gwiazdy Hollywood , Kwartalnik Filmowy: Nr 93-94 (2016): Kino amerykańskie
- Krzysztof Loska, Czas utracony – nostalgia i trauma w postkolonialnym filmie francuskim , Kwartalnik Filmowy: Nr 86 (2014): Wymiary czasu
