Ryszard Wagner jako prekursor sztuki kinematograficznej

Piotr Kletowski

Abstrakt

Kletowski odnajduje w Ryszardzie Wagnerze wyraźnego prekursora sztuki kinematograficznej. Podkreśla, że Wagner zarówno w swych pracach teoretycznych, jak i scenicznych realizacjach – zmierzał do urzeczywistnienia Gesamtkunstwerk, „sztuki sztuk”, której pełnym ucieleśnieniem byłby właśnie film. Podstawą Gesamtkunstwerk miałoby być przyporządkowanie wszystkich elementów scenicznego widowiska jednej idei – stworzenia spektaklu będącego syntezą wszystkich sztuk, połączonych ze sobą poprzez muzykę. Autor uważa, że sceniczne rozwiązania zaproponowane przez kompozytora, zmierzające do pełnej iluzji rzeczywistości świata przedstawionego na scenie, urastały do wymiarów audio – wizualnego widowiska kojarzącego się z kinematograficznym przedstawieniem. Wagnerowski dramat muzyczny stał się inspiracją dla twórców sztuki filmowej, zwłaszcza tych, którzy postrzegali kino jako medium umożliwiające stworzenie syntezy sztuk – Gesamtkunstwerk – szczególnie Sergiusza Eisensteina. Radziecki reżyser wyśledził wspólną wszystkim sztukom, ale centralną dla filmu, ideę organizacji artefaktów, jaką jest montaż, a jego dzieła, stworzone przy współpracy z kompozytorem Sergiuszem Prokofiewem doskonale wpisują się w paradygmat wagnerowskiego Gesamtkunstwerk.