Knowledge – Technology – New Age: UFOs in Films of the Declining Polish People’s Republic

Michał Piepiórka

piepior@tlen.pl
Adam Mickiewicz University in Poznan (Poland)
https://orcid.org/0000-0003-2523-7656

Abstract

In the last years of the Polish People’s Republic, several films about UFOs were made. They commented on the social mood during the decline of the system. These films reflected the fears of the time and brought awareness of the cultural contradictions. They revealed the social unrest of the transition period. Turning towards the irrational and mysterious would suggests the rejection of the current socialist order, founded on the Enlightenment ideology of modernization. Meanwhile, these films, as much as they turn to the fluid reality of New Age, are fascinated by the scientific, especially technology. The movies analysed in the article reflect the cultural tensions that resulted in the production of ambivalent, even contradictory narratives. The films referred to values derived from the old system and heralding the new one, both socialist and capitalist. It turns out that UFO films were preparing the society for a close encounter of the third kind with the new reality of transformation.


Keywords:

UFO, science fiction, systemic transformation, cinema of the declining Polish People’s Republic, postmodernity, New Age

Antoniewicz, P. (2014). Ruch ekologiczny w Polsce lat osiemdziesiątych. Idee – źródła – działania. W: E. Chabros (red.), Od kontrkultury do New Age. Wybrane zjawiska społeczno-kulturowe schyłku PRL i ich korzenie (ss. 43-62). Wrocław: Instytut Pamięci Narodowej.
  Google Scholar

Barthes, R. (2008). Mitologie (tłum. A. Dziadek). Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
  Google Scholar

Baudrillard, J. (1998). Precesja symulakrów (tłum. T. Komendant). W: R. Nycz (red.), Postmodernizm. Antologia przekładów (ss. 175-189). Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszyński.
  Google Scholar

Baudrillard, J. (2006). Wojny w Zatoce nie było (tłum. S. Królak). Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
  Google Scholar

Bauman, Z. (2012). Etyka ponowoczesna (tłum. J. Bauman, J. Tokarska-Bakir). Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
  Google Scholar

Coeckelbergh, M. (2017). New Romantic Cyborgs: Romanticism, Information Technology, and the End of the Machine. Cambridge – London: The MIT Press.
DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/9780262035460.001.0001   Google Scholar

Debord, G. (2006). „Społeczeństwo spektaklu” oraz „Rozważania o społeczeństwie spektaklu” (tłum. M. Kwaterko). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
  Google Scholar

Drenda, O. (2016). Duchologia polska. Rzeczy i ludzie w latach transformacji. Kraków: Wydawnictwo Karakter.
  Google Scholar

Garda, M. B. (2020). Przyswajanie kulturowe mikrokomputerów w PRL w latach osiemdziesiątych XX wieku. W: P. Sitarski, M. B. Garda, K. Jajko (red.), Nowe media w PRL (ss. 115-165). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
  Google Scholar

Hall, D. (2007). New Age w Polsce. Lokalny wymiar globalnego zjawiska. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
  Google Scholar

Janion, M. (1991). Projekt krytyki fantazmatycznej. Szkice o egzystencjach ludzi i duchów. Warszawa: Wydawnictwo PEN.
  Google Scholar

Kowalczewska, A. (2015). Ezoteryka na sprzedaż. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
  Google Scholar

Leszczyński, A. (2008). Czy komunizm zmodernizował Polskę?. W: K. Persak, A. Friszke, Ł. Kamiński, P. Machcewicz, P. Osęka, P. Sowiński, D. Stola, M. Zaremba (red.), Od Piłsudskiego do Wałęsy. Studia z dziejów Polski w XX wieku (ss. 522-535). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Pamięci Narodowej.
  Google Scholar

Mazierska, E. (2021). „Mr. Kleks in Space”: Science Fiction for the End of State Socialism. Studies in Eastern European Cinema, 12 (1), ss. 1-11. https://doi.org/10.1080/2040350X.2020.1807091
DOI: https://doi.org/10.1080/2040350X.2020.1807091   Google Scholar

Nowakowski, J. (1999). Filmowa twórczość Andrzeja Kondratiuka. Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne.
  Google Scholar

Prokopiuk, J. (1982). UFO, czyli jawna tajemnica. W: C. G. Jung, Nowoczesny mit. O rzeczach widywanych na niebie (tłum. J. Prokopiuk, ss. 5-44). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
  Google Scholar

Sontag, S. (2012). Przeciw interpretacji i inne eseje (tłum. zbior.). Kraków: Wydawnictwo Karakter.
  Google Scholar

Stachowicz, J. (2023). Cyfrowa maszyna zmian i Pan Kleks. Obrazy komputerów na polskim ekranie w dobie transformacji. W: S. Borowska-Kazimiruk, P. Kwiatkowska, A. Zborowska (red.), Przeostrzenia. Kino wobec transformacji ustrojowych 1945 i 1989 (ss. 101-120). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323561422.pp.101-120   Google Scholar

Urbanowicz, P. (2018). Romantyczne teorie spiskowe. Maszyny, nauka i technologia w kontrfaktualnych światach mesjanistów, świadków UFO i teoretyków spisków. W: M. Sugiera (red.), Fikcje jako metoda. Strategie kontr(f)aktualne w pisaniu historii, literaturze i sztukach (ss. 271-299). Kraków: Księgarnia Akademicka.
  Google Scholar

Welsch, W. (1998). Nasza postmodernistyczna moderna (tłum. R. Kubicki, A. Zeidler-Janiszewska). Warszawa: Oficyna Naukowa.
  Google Scholar


Published
2024-07-02

Cited by

Piepiórka, M. (2024) “Knowledge – Technology – New Age: UFOs in Films of the Declining Polish People’s Republic”, Kwartalnik Filmowy, (126), pp. 53–77. doi: 10.36744/kf.2603.

Authors

Michał Piepiórka 
piepior@tlen.pl
Adam Mickiewicz University in Poznan Poland
https://orcid.org/0000-0003-2523-7656

PhD in Cultural Studies, Assistant Professor at the Adam Mickiewicz University in Poznań, in the Institute of Cultural Studies. Author of the book Rockefellerowie i Marks nad Warszawą. Polskie filmy fabularne wobec transformacji gospodarczej [Rockefellers and Marx over Warsaw: Polish Feature Films in the Face of Economic Transformation] (2019). He has published articles in Kwartalnik Filmowy, Images, Ekrany, and Panoptikum, among others. His research interests include film representations of economic transformation in Poland, changes of contemporary Polish cinema and the cinema of the late Polish People’s Republic.



Statistics

Abstract views: 224
PDF downloads: 227


License

Copyright (c) 2024 Michał Piepiórka

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

The author grants the publisher a royalty-free non-exclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Kwartalnik Filmowy, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Kwartalnik Filmowy should it be published or used again (download licence agreement). The journal is published under the CC BY 4.0 licence. By submitting an article, the author agrees to make it available under this licence.

In issues from 105-106 (2019) to 119 (2022) all articles were published under the CC BY-NC-ND 4.0 licence. During this period the authors granted a royalty-free non-exclusive licence (CC BY-ND 4.0) to use their article in „Kwartalnik Filmowy”, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.