Miłość i polityka – japońska nowa fala
Abstrakt
Autor prezentuje przegląd problematyki filmów, które we współczesnych ujęciach filmoznawczych kwalifikuje się jako przynależące do tzw. japońskiej nowej fali (nuberu bagu). Popularne porównania z francuską nouvelle vague prowadzą jednak do dostrzeżenia podobieństw zaledwie powierzchownych, sugerują raczej wtórność i naśladownictwo. Tymczasem filmy japońskich reżyserów z pokolenia lat 60. wyróżniało nowatorskie powiązanie płaszczyzny erotycznej i politycznej oraz osadzenie w określonym kontekście historycznym, całkowicie odmiennym od europejskiego. W przypadku japońskiej nowej fali nie mamy jednak do czynienia ze spójnym przedsięwzięciem, ale raczej z pokrewieństwem tematycznym oraz obecnością stałych motywów przewodnich (co ciekawe, sami twórcy niechętnie posługiwali się określeniem nuberu bagu, a nawet prowokacyjnie odrzucali zasadność jego stosowania). W filmach tego pokolenia daje się również dostrzec niechęć do klasycznego kina opartego na wrażeniu realności, skłonność do posługiwania się nielinearną fabułą, rozbijania ciągłości czasoprzestrzennej oraz burzenia mechanizmów identyfikacji, a co za tym idzie – upodobanie do technik dystansujących, tworzących efekt obcości. Powinowactwo duchowe twórców tego pokolenia dostrzegamy również w spojrzeniu na problem podmiotowości.
Słowa kluczowe:
nuberu bagu, japońska nowa fala, efekt obcości, kino japońskieBibliografia
Burch Noël, To the Distant Observer: Form and Meaning in the Japanese Cinema, University of California Press, Berkeley 1979, s. 327.
Google Scholar
Desser David, Eros plus Massacre. An Introduction to Japanese New Wave Cinema, Indiana University Press, Bloomington 1988, s. 52, 200.
Google Scholar
Fisher Sorgenfrei Carol, Unspeakable Acts: The Avant-Garde Theatre of Shūji and Postwar Japan, University of Hawai’i Press, Honolulu 2005.
Google Scholar
Goodman David, Japanese Drama and Culture in the 1960s: The Return of the Gods, M.E. Sharpe, Amonk 1988.
Google Scholar
Hunter Jack, Eros in Hell: Sex, Blood and Madness in Japanese Cinema, Creation Books 1998, s. 33-64.
Google Scholar
Masumura Yasuzō and the Cinema of Social Consciousness, University of California, Berkeley 2007, s. 73, 78, 83 (nieopublikowana praca doktorska).
Google Scholar
McDonald Keiko, Time, Sex, and Politics in Yoshida’s Eros plus Massacre, w: tejże, Cinema East: A Critical Study of Major Japanese Films, Fairleigh Dickinson University Press, Rutherford 1983, s. 176-179.
Google Scholar
Mellen Joan, Waves at Genji's Door: Japan Through its Cinema, Pantheon, New York 1976, s. 294-300, 343-352.
Google Scholar
Raine Michael, Modernization Without Modernity: Masumura Yasuzō’s “Giants and Toys” (1958), w: Japanese Cinema: Texts and Contexts, red. A. Phillips, J. Stringer, London: Routledge 2007, s. 164.
Google Scholar
Raine Michael, Youth, Body, and Subjectivity in the Japanese Cinema, 1955-1960, University of Iowa 2002.
Google Scholar
Sharp Jasper, Behind the Pink Curtain, FAB Press, Surrey 2008, s. 87, 93-94, 107-118.
DOI: https://doi.org/10.1525/curh.2008.107.706.93
Google Scholar
The Cambridge Guide to Asian Theatre, red. James R. Brandon, Cambridge 1993, s. 157-159.
Google Scholar
Turim Maureen, The Films of Ōshima Nagisa: Images of a Japanese Iconoclast, University of California Press, Berkeley 1998, s. 43-44.
DOI: https://doi.org/10.1525/9780520918283
Google Scholar
Wada Natto, The ‘Sun Tribe’ and Their Parents, w: Kon Ichikawa, red. J. Quandt, Cinémathèque Ontario, Toronto 2001, s. 195.
Google Scholar
Yoshimoto Mitsuhiro, Logic of Sentiment. The Postwar Japanese Cinema and Questions of Modernity, University of California, San Diego 1993, s. 97 (nieopublikowana praca doktorska).
Google Scholar
Żeromska Estera „Post-shingeki” - awangardowy nurt w XX-wiecznym teatrze i dramacie japońskim. Powstanie i rozwój w latach sześćdziesiątych, „Japonia” 1996, nr 6, s. 45-55.
Google Scholar
Autorzy
Krzysztof Loskakwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
Profesor UJ; zajmuje się kulturą popularną, postmodernizmem, literaturą współczesną i kinem gatunkowym. Autor m.in. Encyklopedii filmu science fiction (2004), Tożsamości i mediów (2006).
Statystyki
Abstract views: 22PDF downloads: 11
Licencja
Prawa autorskie (c) 2010 Krzysztof Loska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Krzysztof Loska, Współczesny horror w przebraniu kina „found footage” , Kwartalnik Filmowy: Nr 104 (2018): Esej, „found footage”, film montażowy
- Krzysztof Loska, Afropesymizm i afrofuturyzm – narracje spekulatywne w amerykańskich serialach fantastycznych , Kwartalnik Filmowy: Nr 126 (2024): Fantastyka, fantasy, fantazmat
- Krzysztof Loska, W co gra Ruben Östlund? Neorasizm i krytyka wielokulturowości w filmie „Gra” („Play”) , Kwartalnik Filmowy: Nr 101-102 (2018): Kino europejskie XXI wieku
- Krzysztof Loska, „Bitwa o Algier” – narodziny dyskursu postkolonialnego , Kwartalnik Filmowy: Nr 89-90 (2015): Redefinicje klasyki
- Krzysztof Loska, „Hiszpanka”, czyli alternatywna historia powstania wielkopolskiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 103 (2018): Młode kino polskie – konfrontacja pokoleń
- Krzysztof Loska, Buddyzm i kino (prolegomena) , Kwartalnik Filmowy: Nr 96 (2016): Film i metafizyka
- Krzysztof Loska, „Ran”, czyli Szekspir po japońsku , Kwartalnik Filmowy: Nr 87-88 (2014): Film i teatr
- Krzysztof Loska, Przymus powtarzania i trauma historyczna – filmowe obrazy rzezi nankińskiej , Kwartalnik Filmowy: Nr 97-98 (2017): Wędrujące motywy
- Krzysztof Loska, Święto „rāmen”, czyli wielozmysłowa uczta Jūzō Itamiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 100 (2017): O świętowaniu
- Krzysztof Loska, Orientalne gwiazdy Hollywood , Kwartalnik Filmowy: Nr 93-94 (2016): Kino amerykańskie
