Tajemnice i pułapki chińskiego domu
Abstrakt
Autorka za punkt wyjścia przyjmuje symboliczne traktowanie architektury chińskiej, którą w tej właśnie funkcji najczęściej przedstawiało kino. Idea odgrodzenia od wieków patronowała budownictwu, wyrażając potrzebę zamknięcia się przed tym, co obce, a tym samym niepożądane, zbędne, niebezpieczne. Miasto, osiedle, pałac, dom dzięki murom zachowywały poczucie bezpieczeństwa, utwierdzały własną, swojską tożsamość przeciw wszelkiej obcości. Przedmiotem analizy są trzy filmy, w których z reguły pozytywne konotacje wiązane z pojęciem domu ulegają odwróceniu, prowadząc do metaforyzacji wykraczającej poza to, co wiąże się z domem jako takim – budowlą zamieszkiwaną przez rodzinę. Są to następujące dzieła: Zawieście czerwone latarnie (1991) Zhanga Yimou, Kusicielski księżyc (1996) Chena Kaige i Wiosna w małym miasteczku (2002) Tiana Zhuangzhuanga. W każdym z nich dom, pojmowany jako miejsce zamknięte, jest światem, z którego nie potrafią się wydostać uwięzieni w nim bohaterowie. „Miejsce zamknięte” funkcjonuje w tych trzech filmach odmiennie, niemniej w każdym zamknięcie jest wyrokiem, od którego nie ma odwołania. Domy ukazane w tych filmach to m.in. budowla, którą Chen Zuoqian przeznaczył swoim konkubinom, pałac zamieszkany przez cały klan rodziny Pang, dom rodzinny Dai, ale to także domy-pułapki, domy-więzienia, domy-ruiny, metaforyczne oznaczenia Chin zamkniętych przed światem. W każdym z tych filmów twórcy przedstawiają pewien indywidualny przypadek, ale dom i rodzina są tu mikrokosmosem odzwierciedlającym makrokosmos z jego relacjami aparat władzy − społeczeństwo − państwo.
Słowa kluczowe:
chińska architektura, Zhang Yimou, Chen Kaige, Tian ZhuangzhuangBibliografia
Chen Kaige: Historical Revolution and Cinematic Rebellion w: Berry Michael, Speaking in Images, Columbia University Press, 2005, s. 98.
Google Scholar
Chow Rey, Sentimental Fabulations, Contemporary Chinese Films. Attachment in the Age of Global Visibility, Columbia University Press, New York 2007, s. 18-19, 33.
Google Scholar
Durys Elżbieta, Małżeństwo jako instytucja totalna? „Zawieście czerwone latarnie” Zhanga Yimou w: Gender − Film −Media. Red. Elżbieta H. Oleksy, Elżbieta Ostrowska, Rabid, Kraków 2001, s. 94-95.
Google Scholar
Mei − Hui Yang Mayfair, Of Gender, State Censorship and Overseas Capital: An Interview with Chinese Director Zhang Yimou w: Zhang Yimou Interviews. F. G. Jackson (red), University Press of Mississippi 2001, s. 39-40.
Google Scholar
Ning Ma, Culture and Politics in Chinese Film Melodrama: Traditional Sacred, Moral Economy and the Xie Jin Mode. Rozprawa doktorska obroniona w 1992 roku na Monash University, za: N. Browne, Society and Subjectivity: On the Political Economy of Chinese Melodrama w: New Chinese Cinemas. Forms Identities, Politics, N. Browne (red), P. G. Pickowicz, V. Sobchack, E. Yan, Cambridge University Press, Cambridge 1994, s. 42.
Google Scholar
Pimpaneau Jacques, Chiny. Kultura i tradycja, tłum. I. Kałużyńska, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 2001, s. 33-37, 40-41.
Google Scholar
Silbergeld Jerome, Dzieci melodramatu. Nie-dramat, pseudo-dramat, melodramatyczna maskarada i dramat rekonstrukcyjny. Cz. II. tłum. T. Rutkowska. „Kwartalnik Filmowy” 2005, nr 52, s. 240.
Google Scholar
Steinhardt Nancy R. S , Architektura i urbanistyka, tłum. A. K. Maleszko, B. Mierzejewska w: Chiny. Kraj niebiańskiego smoka. E. L. Shaunghnessy (red), Horyzont, Warszawa 2001, s. 216, 226
Google Scholar
Zhang Yimou, Flying Colors w: M. Berry, Speaking in Images. Interview with Contempporary Chinese Filmmakers, Columbia University Press, New York 2005, s. 130.
Google Scholar
Autorzy
Alicja Helmankwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
Historyk i teoretyk filmu, emerytowany profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prowadzi badania w zakresie teorii filmu, komparatystyki. W dorobku naukowym ma ponad 20 książek autorskich, m.in.: O dziele filmowym (1970, 1981), Film faktów i film fikcji (1977), Przedmiot i metody filmoznawstwa (1985), Słownik pojęć filmowych (1991-1998), Historia semiotyki filmu, t. 1-2 (1992-1993), Twórcza zdrada. Filmowe adaptacje literatury (1998), Urok zmierzchu. Filmy Luchina Viscontiego (2002), Ten smutek hiszpański. Konteksty twórczości filmowej Carlosa Saury (2005), Odcienie czerwieni. Twórczość Filmowa Zhanga Yimou (2010).
Statystyki
Abstract views: 0PDF downloads: 0
Licencja
Prawa autorskie (c) 2012 Alicja Helman
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Alicja Helman, Mizoguchi w kręgu melodramatycznej wyobraźni , Kwartalnik Filmowy: Nr 81 (2013): Dziecko i film
- Alicja Helman, „Niebezpieczne związki” − podróż w czasie i przestrzeni , Kwartalnik Filmowy: Nr 80 (2012): Film na styku kultur
- Alicja Helman, Obok kanonu, ale w centrum spraw , Kwartalnik Filmowy: Nr 79 (2012): Wnętrza. O filmowej przestrzeni zamkniętej
