Teinosuke Kinugasa, neosensualizm i awangarda
Abstrakt
Przedmiotem analizy jest film Teinosuke Kinugasy Uszkodzona karta (Kurutta ichipeiji, 1926) porównywany przez historyków do arcydzieł europejskiej awangardy okresu międzywojennego. Pomimo że ograniczenie się do prostych analogii z impresjonizmem francuskim czy ekspresjonizmem niemieckim może wydać się zwodnicze ze względu na odmienność kontekstów historycznych i kulturowych, to jednak japońscy krytycy chętnie pisali o wizualnej symfonii będącej rozwinięciem koncepcji kina Marcela L’Herbiera i porównywali ten film do poematu odbieranego zmysłami, a nie rozumem. Chcąc wyjaśnić szczególne znaczenie arcydzieła Kinugasy, Loska skupia się na okolicznościach jego powstania oraz kontekście historycznym i artystycznym, zwłaszcza na wpływie eksperymentów „neosensualistów” – grupy młodych pisarzy i poetów, wśród których znaleźli się współscenarzyści filmu: Yasunari Kawabata, Teppei Kataoka i Riichi Yokomitsu. Loska zwraca również uwagę na szereg nowatorskich rozwiązań formalnych widocznych zarówno na płaszczyźnie stylistycznej, jak i narracyjnej, pozwalających reżyserowi na oddanie subiektywnych stanów ludzkiego umysłu.
Słowa kluczowe:
Teinosuke Kinugasa, kino japońskie, kino awangardoweBibliografia
Abel, Jonathan E. 2001. Different from Difference: Revisiting Kurutta ichipeiji. „Asian Cinema” 12 (2).
DOI: https://doi.org/10.1386/ac.12.2.72_1
Google Scholar
Bernardi, Joanne. 2001. Writing in Light: The Silent Scenario and the Japanese Pure Film Movement. Detroit: Wayne State University Press.
Google Scholar
Burch, Noël. 1979. To the Distant Observer: Form and Meaning in the Japanese Cinema. Berkeley: University of California Press.
Google Scholar
Donald, Keene. 1998. Dawn to the West: Japanese Literature of the Modern Era. New York: Columbia University Press.
Google Scholar
Gardner, William O. 2004. New Perceptions: Kinugasa Teinosuke’s Films and Japanese Modernism. „Cinema Journal” 43 (3).
DOI: https://doi.org/10.1353/cj.2004.0017
Google Scholar
Gerow, Aaron. 2008. A Page of Madness. Cinema and Modernity in 1920s Japan. Ann Arbor: University of Michigan Press.
DOI: https://doi.org/10.3998/mpub.9340131
Google Scholar
Kluszczyński, Ryszard. 1990. Film – sztuka Wielkiej Awangardy. Warszawa-Łódź: PWN.
Google Scholar
Lewinsky, Marianne. 1997. Eine verrückte Seite: Stummfilm und filmische Avantgarde in Japan. Zurich: Chronos.
Google Scholar
Loska, Krzysztof. 2007. Benshi jako współautor filmu, „Kwartalnik Filmowy” 59.
Google Scholar
Loska, Krzysztof. 2013. Nowy film japoński. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Melanowicz, Mikołaj. 1994. Literatura japońska. Proza XX wieku. Warszawa PWN.
Google Scholar
Peterson, James. 1989. A War of Utter Rebellion: Kinugasa's Page of Madness and the Japanese Avant-Garde of the 1920s, “Cinema Journal” 29 (1).
DOI: https://doi.org/10.2307/1225300
Google Scholar
Petrić, Vlada. 1983. A Page of Madness: A Neglected Masterpiece of the Silent Cinema. „Film Criticism” 8 (1).
Google Scholar
Weisenfeld, Gennifer S. 2002. Mavo: Japanese Artists and the Avant-Garde, 1905-1931. Berkeley: University of California Press.
Google Scholar
Żeromska, Estera. 2010. Japoński teatr klasyczny. Korzenie i metamorfozy, tom 1. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Google Scholar
Autorzy
Krzysztof Loskakwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
Profesor UJ, dyrektor Instytutu Sztuk Audiowizualnych UJ; zajmuje się filmem japońskim i kulturą współczesną; autor ponad stu publikacji naukowych, w tym jedenastu książek, m.in.: Dziedzictwo McLuhana. Między nowoczesnością a ponowoczesnością (2001), Hitchcock - autor wśród gatunków (2002), David Cronenberg: rozpad ciała, rozpad gatunku (2003, wspólnie z Andrzejem Pitrusem), Encyklopedia filmu science fiction (2004), Tożsamość i media. O filmach Atoma Egoyana (2006), Poetyka filmu japońskiego (2009), Kenji Mizoguchi i wyobraźnia melodramatyczna (2012), Nowy film japoński (2013).
Statystyki
Abstract views: 1PDF downloads: 0
Licencja
Prawa autorskie (c) 2013 Krzysztof Loska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Krzysztof Loska, Współczesny horror w przebraniu kina „found footage” , Kwartalnik Filmowy: Nr 104 (2018): Esej, „found footage”, film montażowy
- Krzysztof Loska, Afropesymizm i afrofuturyzm – narracje spekulatywne w amerykańskich serialach fantastycznych , Kwartalnik Filmowy: Nr 126 (2024): Fantastyka, fantasy, fantazmat
- Krzysztof Loska, W co gra Ruben Östlund? Neorasizm i krytyka wielokulturowości w filmie „Gra” („Play”) , Kwartalnik Filmowy: Nr 101-102 (2018): Kino europejskie XXI wieku
- Krzysztof Loska, „Bitwa o Algier” – narodziny dyskursu postkolonialnego , Kwartalnik Filmowy: Nr 89-90 (2015): Redefinicje klasyki
- Krzysztof Loska, „Hiszpanka”, czyli alternatywna historia powstania wielkopolskiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 103 (2018): Młode kino polskie – konfrontacja pokoleń
- Krzysztof Loska, „Ran”, czyli Szekspir po japońsku , Kwartalnik Filmowy: Nr 87-88 (2014): Film i teatr
- Krzysztof Loska, Buddyzm i kino (prolegomena) , Kwartalnik Filmowy: Nr 96 (2016): Film i metafizyka
- Krzysztof Loska, Przymus powtarzania i trauma historyczna – filmowe obrazy rzezi nankińskiej , Kwartalnik Filmowy: Nr 97-98 (2017): Wędrujące motywy
- Krzysztof Loska, Święto „rāmen”, czyli wielozmysłowa uczta Jūzō Itamiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 100 (2017): O świętowaniu
- Krzysztof Loska, Orientalne gwiazdy Hollywood , Kwartalnik Filmowy: Nr 93-94 (2016): Kino amerykańskie