Czas niszczy wszystko. Fenomen odwróconej chronologii w opowiadaniu filmowym
Abstrakt
Celem artykułu jest opisanie i sproblematyzowanie fenomenu wstecznej narracji filmowej. Filmy takie jak Happy End, Zdrada, Dwie przyjaciółki, Miętowy cukierek, Memento, 5x2 czy Nieodwracalne w różny sposób funkcjonalizują chwyt odwróconej chronologii sekwencji. Jego rolą jest nie tylko stymulowanie aktywności odbiorczej, lecz także redefinicja, czy też dekonstrukcja konwencji gatunkowych oraz form identyfikacji widza z bohaterem. Nowatorstwo strukturalne i samozwrotność tych filmów sprawiają, że ich interpretacja musi uwzględniać także fikcyjne doświadczenie czasowe (Ricoeur). Autorka bada wsteczną narrację z perspektywy poetyki historycznej i form recepcji. Artykuł zawiera analizę sposobów, w jakie odwrócona chronologia sekwencji przedstawia kwestie epistemologiczne oraz opozycję przyszłości i przeszłości. Kontekstem analitycznym artykułu są narzędzia wypracowane przez narratologię (Mieke Bal) i teorię neoformalno-kognitywną.
Słowa kluczowe:
odwrócona chronologia, narratologia, Mieke BalBibliografia
Amis, Martin. 1997. Strzała czasu. Tłum. M. Kłobukowski. Warszawa: Muza.
Google Scholar
Arystoteles. 1989. Poetyka. Tłum. i oprac. H. Podbielski.Wrocław – Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Bachtin, Michaił. 1982. Problemy literatury i estetyki. Tłum. W. Grajewski. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar
Bal, Mieke. 2012. Narratologia. Wprowadzenie do teorii narracji. Tłum. zbior. pod red. E. Kraskowskiej i E. Rajewskiej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Bordwell, David, Kristin Thompson. 2010. Film Art. Sztuka filmowa. Wprowadzenie. Tłum. B. Rosińska. Warszawa: Wydawnictwo Wojciech Marzec.
Google Scholar
Branigan, Edward. 1999. Schemat fabularny. Tłum. J. Ostaszewski. W: J. Ostaszewski (red.). Kognitywna teoria filmu. Antologia przekładów. Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński.
Google Scholar
Brooks, Peter. 1992. Reading for the Plot. Design and Intention in Narrative, Cambridge – London: Harvard University Press.
Google Scholar
Cameron, Allan. 2008. Modular Narratives in Contemporary Cinema. New York: Palgrave Macmillan.
DOI: https://doi.org/10.1057/9780230594197
Google Scholar
Ebert, Roger. Betrayal, http://www.rogerebert.com/reviews/betrayal-1983.
Google Scholar
Eco, Umberto. 2012. Czas w sztuce. W: tenże. Po drugiej stornie lustra i inne eseje. Tłum. J. Wajs. Warszawa: WAB.
Google Scholar
Field, Syd. The Use of Flashbacks, http://www.writersstore.com/the-use-of-flashbacks/.
Google Scholar
Hoberman, James. Persistence of Memory, http://www.villagevoice.com/2001-03-13/film/persistence-of-memory/1/.
Google Scholar
Ostaszewski, Jacek. 2007. W pętli zapomnienia. Analiza narracyjna filmu „Memento” Christophera Nolana. W: P. Francuz (red.). Psychologiczne aspekty komunikacji audiowizualnej. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar
Ricoeur, Paul. 2008. Fikcyjne doświadczenie czasowe. W: tenże. Czas i opowieść, t. II: Konfiguracja w opowieści fikcyjnej. Tłum. J. Jakubowski. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Autorzy
Barbara Szczekałakwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
Doktorantka w Instytucje Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Interesuje się grami narracyjnymi we współczesnym kinie.
Statystyki
Abstract views: 56PDF downloads: 52
Licencja
Prawa autorskie (c) 2014 Barbara Szczekała
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Barbara Szczekała, Odczuwanie obcości. Afektywność współczesnego science fiction , Kwartalnik Filmowy: Nr 111 (2020): Zmysły i afekty
- Barbara Szczekała, Feministyczna narratologia filmowa. Sporo pytań i kilka odpowiedzi , Kwartalnik Filmowy: Nr 119 (2022): (Nowa) teoria filmu
- Barbara Szczekała, Eksperymenty i kompromisy: „mind-game films” we współczesnym kinie amerykańskim , Kwartalnik Filmowy: Nr 93-94 (2016): Kino amerykańskie
Podobne artykuły
- Małgorzata Jakubowska, Ukryte, jawne, zaszyfrowane… Retrospekcje w filmie na tle teorii narracji Mieke Bal. Opowieść a retrospekcja , Kwartalnik Filmowy: Nr 117 (2022): Kino nieznane/ukryte
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.
