Twórca wyzwalający rzeczywistość przeciwko dyktatowi „mise en scène”? „Five” Abbasa Kiarostamiego

Piotr Zawojski

piotr.zawojski@us.edu.pl
Uniwersytet Śląski (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-2291-0446

Abstrakt

Five (2003) Abbasa Kiarostamiego jest interpretowane w tym artykule w kontekstach medialnych, technologicznych i filozoficznych. Najpierw zostają przedstawione okoliczności powstania filmu, sens ewoluującego tytułu oraz różne wersje ekspozycyjne. W kolejnych pięciu częściach artykułu autor podejmuje następujące kwestie: inspiracje, jakie Kiarostami czerpał z twórczości Yasujirō Ozu, oraz utopijne marzenie o tworzeniu filmu bez autora (I); możliwości, jakie dała twórcy technologia cyfrowa (II); intencje stworzenia filmu bez historii (III); postantropocentryczna strategia wyrażająca się zwrotem ku przedmiotom (IV); pejzaż wizualny, który zostaje zastąpiony widzeniem na granicy widzialności (V). W zakończeniu artykułu autor interpretuje instalację Doors without Keys (2015) jako votum separatum wobec powszechnego dziś przekonania o dominacji ruchomych obrazów jako środków prezentowania rzeczywistości.


Słowa kluczowe:

Abbas Kiarostami, Yasujirō Ozu, postantropocentryzm, pejzaż dźwiękowy

Bachelard, G. (1982). Chwila poetycka i chwila metafizyczna (tłum. M. Goszczyńska). Literatura na Świecie, (3-4), ss. 56-63.
DOI: https://doi.org/10.2307/40138367   Google Scholar

Brown, W. (2014). Complexity and Simplicity in „Inception” and „Five Dedicated to Ozu”. W: W. Buckland (red.), Hollywood Puzzle Films (ss. 125-139). New York – London: Routledge.
  Google Scholar

Burch, N. (1979). To the Distant Observer: Form and Meaning in the Japanese Cinema. Berkeley – Los Angeles: University of California Press.
  Google Scholar

Cartier-Bresson, H. (2005). Decydujący moment (tłum. K. Łyczywek). Format. Pismo Artystyczne, (1-2), ss. 2-4.
  Google Scholar

Cronin, P. (red.) (2015). Lessons with Kiarostami. New York: Sticking Place Books.
  Google Scholar

D’Arcy, D. (2015, 12 grudnia). Abbas Kiarostami on His Fixation with Doors, the Still Image and Carpentry. TheArtNewspaper.com. https://www.theartnewspaper.com/2015/12/12/abbas-kiarostami-on-his-fixation-with-doors-the-still-image-and-carpentry
  Google Scholar

Ebert, R. (2003, 11 kwietnia). Ten. RogerEbert.com. https://www.rogerebert. com/reviews/ten-2003
  Google Scholar

Elena, A. (2005). The Cinema of Abbas Kiarostami. London: SAQI in association with Iran Heritage Foundation.
  Google Scholar

Flanagan, M. (2012). „Slow Cinema”: Temporality and Style in Contemporary Art and Experimental Film. Exeter: University of Exeter.
  Google Scholar

Goudet, S. (2004). „Five” d’Abbas Kiarostami. Ciné-poèmes. Positif, (519), ss. 55-57.
  Google Scholar

Haridas, B. (2013, 6 kwietnia). „Five” by Abbas Kiarostami. Harianddas.weebly.com. https://harianddas.weebly.com/blog/five-by-abbas-kiarostami
  Google Scholar

Hassannia, T. (2015, 19 listopada). Behind Closed Doors with Abbas Kiarostami. TheGlobeandMail.com. https://www.theglobeandmail.com/arts/film/behind-closeddoors-with director-abbas-kiarostami/article27372496
  Google Scholar

Honarpisheh, D. (2018). Waves of Stasis: Photographic Tendency and a Cinema of Kindness in Kiarostami’s „Five (Dedicated to Ozu)”. Iran Namag, 2 (4), ss. XXXVIII– LVII.
  Google Scholar

Jeffries, S. (2005, 16 kwietnia). Landscapes of the Mind. TheGuardian.com. https:// www.theguardian.com/film/2005/apr/16/art
  Google Scholar

Kara, S. (2013). The Sonic Summons: Meditations on Nature and Anempathetics Sound in Digital Documentaries. W: C. Vernallis, A. Herzog, J. Richardson (red.), Oxford Handbook of Sound and Image in Digital Media (ss. 582-598). New York: Oxford University Press.
DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199757640.013.034   Google Scholar

Krause, B. (2015). Człowiek w orkiestrze świata. W poszukiwaniu źródeł muzyki (tłum. K. Kijowska, M. Bogdańska). Glissando, (26), ss. 46-51.
  Google Scholar

Krause, B. (2015). Voices of the Wild: Animal Songs, Human Din, and the Call to Save Natural Soundscapes. New Haven – London: Yale University Press.
  Google Scholar

Oliveros, P. (2005). Deep Listening: A Composer’s Sound Practice. New York: iUniverse.
  Google Scholar

Remes, J. (2015). Motion(less) Picture: The Cinema of Stasis. New York: Columbia University Press.
DOI: https://doi.org/10.7312/columbia/9780231169639.001.0001   Google Scholar

Sani, M. R. (2019). Cinematic Lessons from Abbas Kiarostami. Middletown: IMOFIS.
  Google Scholar

Schafer, R. M. (1993). Soundscape: Our Sonic Environment and the Tuning of the World. Rochester: Destiny Books.
  Google Scholar

Tarkowski, A. (1991). Czas utrwalony (tłum. S. Kuśmierczyk). Warszawa: Wydawnictwo Pelikan.
  Google Scholar

Zylinska, J. (2017). Nonhuman Photography. Cambridge – London: The MIT Press.
DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/10938.001.0001   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2023-06-30

Cited By / Share

Zawojski, P. (2023) „Twórca wyzwalający rzeczywistość przeciwko dyktatowi „mise en scène”? «Five» Abbasa Kiarostamiego”, Kwartalnik Filmowy, (122), s. 156–178. doi: 10.36744/kf.1430.

Autorzy

Piotr Zawojski 
piotr.zawojski@us.edu.pl
Uniwersytet Śląski Polska
https://orcid.org/0000-0003-2291-0446

Prof. dr hab. w Instytucie Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego; wykłada na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie na Wydziale Intermediów. Zajmuje się problematyką fotografii, filmu i kina, sztuki nowych mediów oraz cyberkultury i technokultury. Autor książek Elektroniczne obrazoświaty. Między sztuką a technologią (2000), Wielkie filmy przełomu wieków. Subiektywny przewodnik (2007), Cyberkultura. Syntopia sztuki, nauki i technologii (2010, 2018), Sztuka obrazu i obrazowania w epoce nowych mediów (2012), Technokultura i jej manifestacje artystyczne. Medialny świat hybryd i hybrydyzacji (2016), Ruchome obrazy zatrzymane w pamięci. Reminiscencje teoretyczne i krytyczne (2017). Redaktor naukowy Ku filozofii fotografii Viléma Flussera (2004, 2015). Redaktor tomów zbiorowych Digitalne dotknięcia. Teoria w praktyce/ Praktyka w teorii (2010), Bio-techno-logiczny świat. Bio art. oraz sztuka technonaukowa w czasach posthumanizmu i transhumanizmu (2015), Klasyczne dzieła sztuki nowych mediów (2015); twórca antologii Teoria i estetyka fotografii cyfrowej (2017). Członek Komitetu Nauk o Kulturze PAN.



Statystyki

Abstract views: 176
PDF downloads: 111


Licencja

Prawa autorskie (c) 2023 Piotr Zawojski

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.