Twórca wyzwalający rzeczywistość przeciwko dyktatowi „mise en scène”? „Five” Abbasa Kiarostamiego
Piotr Zawojski
piotr.zawojski@us.edu.plUniwersytet Śląski (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-2291-0446
Abstrakt
Five (2003) Abbasa Kiarostamiego jest interpretowane w tym artykule w kontekstach medialnych, technologicznych i filozoficznych. Najpierw zostają przedstawione okoliczności powstania filmu, sens ewoluującego tytułu oraz różne wersje ekspozycyjne. W kolejnych pięciu częściach artykułu autor podejmuje następujące kwestie: inspiracje, jakie Kiarostami czerpał z twórczości Yasujirō Ozu, oraz utopijne marzenie o tworzeniu filmu bez autora (I); możliwości, jakie dała twórcy technologia cyfrowa (II); intencje stworzenia filmu bez historii (III); postantropocentryczna strategia wyrażająca się zwrotem ku przedmiotom (IV); pejzaż wizualny, który zostaje zastąpiony widzeniem na granicy widzialności (V). W zakończeniu artykułu autor interpretuje instalację Doors without Keys (2015) jako votum separatum wobec powszechnego dziś przekonania o dominacji ruchomych obrazów jako środków prezentowania rzeczywistości.
Słowa kluczowe:
Abbas Kiarostami, Yasujirō Ozu, postantropocentryzm, pejzaż dźwiękowyBibliografia
Bachelard, G. (1982). Chwila poetycka i chwila metafizyczna (tłum. M. Goszczyńska). Literatura na Świecie, (3-4), ss. 56-63.
DOI: https://doi.org/10.2307/40138367
Google Scholar
Brown, W. (2014). Complexity and Simplicity in „Inception” and „Five Dedicated to Ozu”. W: W. Buckland (red.), Hollywood Puzzle Films (ss. 125-139). New York – London: Routledge.
Google Scholar
Burch, N. (1979). To the Distant Observer: Form and Meaning in the Japanese Cinema. Berkeley – Los Angeles: University of California Press.
Google Scholar
Cartier-Bresson, H. (2005). Decydujący moment (tłum. K. Łyczywek). Format. Pismo Artystyczne, (1-2), ss. 2-4.
Google Scholar
Cronin, P. (red.) (2015). Lessons with Kiarostami. New York: Sticking Place Books.
Google Scholar
D’Arcy, D. (2015, 12 grudnia). Abbas Kiarostami on His Fixation with Doors, the Still Image and Carpentry. TheArtNewspaper.com. https://www.theartnewspaper.com/2015/12/12/abbas-kiarostami-on-his-fixation-with-doors-the-still-image-and-carpentry
Google Scholar
Ebert, R. (2003, 11 kwietnia). Ten. RogerEbert.com. https://www.rogerebert. com/reviews/ten-2003
Google Scholar
Elena, A. (2005). The Cinema of Abbas Kiarostami. London: SAQI in association with Iran Heritage Foundation.
Google Scholar
Flanagan, M. (2012). „Slow Cinema”: Temporality and Style in Contemporary Art and Experimental Film. Exeter: University of Exeter.
Google Scholar
Goudet, S. (2004). „Five” d’Abbas Kiarostami. Ciné-poèmes. Positif, (519), ss. 55-57.
Google Scholar
Haridas, B. (2013, 6 kwietnia). „Five” by Abbas Kiarostami. Harianddas.weebly.com. https://harianddas.weebly.com/blog/five-by-abbas-kiarostami
Google Scholar
Hassannia, T. (2015, 19 listopada). Behind Closed Doors with Abbas Kiarostami. TheGlobeandMail.com. https://www.theglobeandmail.com/arts/film/behind-closeddoors-with director-abbas-kiarostami/article27372496
Google Scholar
Honarpisheh, D. (2018). Waves of Stasis: Photographic Tendency and a Cinema of Kindness in Kiarostami’s „Five (Dedicated to Ozu)”. Iran Namag, 2 (4), ss. XXXVIII– LVII.
Google Scholar
Jeffries, S. (2005, 16 kwietnia). Landscapes of the Mind. TheGuardian.com. https:// www.theguardian.com/film/2005/apr/16/art
Google Scholar
Kara, S. (2013). The Sonic Summons: Meditations on Nature and Anempathetics Sound in Digital Documentaries. W: C. Vernallis, A. Herzog, J. Richardson (red.), Oxford Handbook of Sound and Image in Digital Media (ss. 582-598). New York: Oxford University Press.
DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199757640.013.034
Google Scholar
Krause, B. (2015). Człowiek w orkiestrze świata. W poszukiwaniu źródeł muzyki (tłum. K. Kijowska, M. Bogdańska). Glissando, (26), ss. 46-51.
Google Scholar
Krause, B. (2015). Voices of the Wild: Animal Songs, Human Din, and the Call to Save Natural Soundscapes. New Haven – London: Yale University Press.
Google Scholar
Oliveros, P. (2005). Deep Listening: A Composer’s Sound Practice. New York: iUniverse.
Google Scholar
Remes, J. (2015). Motion(less) Picture: The Cinema of Stasis. New York: Columbia University Press.
DOI: https://doi.org/10.7312/columbia/9780231169639.001.0001
Google Scholar
Sani, M. R. (2019). Cinematic Lessons from Abbas Kiarostami. Middletown: IMOFIS.
Google Scholar
Schafer, R. M. (1993). Soundscape: Our Sonic Environment and the Tuning of the World. Rochester: Destiny Books.
Google Scholar
Tarkowski, A. (1991). Czas utrwalony (tłum. S. Kuśmierczyk). Warszawa: Wydawnictwo Pelikan.
Google Scholar
Zylinska, J. (2017). Nonhuman Photography. Cambridge – London: The MIT Press.
DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/10938.001.0001
Google Scholar
Autorzy
Piotr Zawojskipiotr.zawojski@us.edu.pl
Uniwersytet Śląski Polska
https://orcid.org/0000-0003-2291-0446
Prof. dr hab. w Instytucie Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego; wykłada na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie na Wydziale Intermediów. Zajmuje się problematyką fotografii, filmu i kina, sztuki nowych mediów oraz cyberkultury i technokultury. Autor książek Elektroniczne obrazoświaty. Między sztuką a technologią (2000), Wielkie filmy przełomu wieków. Subiektywny przewodnik (2007), Cyberkultura. Syntopia sztuki, nauki i technologii (2010, 2018), Sztuka obrazu i obrazowania w epoce nowych mediów (2012), Technokultura i jej manifestacje artystyczne. Medialny świat hybryd i hybrydyzacji (2016), Ruchome obrazy zatrzymane w pamięci. Reminiscencje teoretyczne i krytyczne (2017). Redaktor naukowy Ku filozofii fotografii Viléma Flussera (2004, 2015). Redaktor tomów zbiorowych Digitalne dotknięcia. Teoria w praktyce/ Praktyka w teorii (2010), Bio-techno-logiczny świat. Bio art. oraz sztuka technonaukowa w czasach posthumanizmu i transhumanizmu (2015), Klasyczne dzieła sztuki nowych mediów (2015); twórca antologii Teoria i estetyka fotografii cyfrowej (2017). Członek Komitetu Nauk o Kulturze PAN.
Statystyki
Abstract views: 176PDF downloads: 111
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Piotr Zawojski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Piotr Zawojski, Historie awangardy filmowej na nowo (o)pisane , Kwartalnik Filmowy: Nr 115 (2021): Film formy, film treści
- Piotr Zawojski, O intermedialnych relacjach między filmem i grami wideo , Kwartalnik Filmowy: Nr 125 (2024): Kino jako maszyna pamiętania
- Piotr Zawojski, Poza narracją i fabułą – „Visitors” Godfreya Reggio jako przykład niefikcyjnego kina „avant-doc”. Typologie filmu dokumentalnego , Kwartalnik Filmowy: Nr 123 (2023): Tempo i rytm