„Aeronautes”. Herzogowskie ujęcie z lotu ptaka
Magdalena Kempna-Pieniążek
magdalena.kempna@us.edu.plUniwersytet Śląski (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-2569-5596
Abstrakt
Autorka artykułu podejmuje temat charakterystycznych Herzogowskich ujęć z lotu ptaka. Postrzegając kino dokumentalne Wernera Herzoga jako projekt epistemologiczny, badaczka zwraca uwagę na funkcję, jaką podniebna perspektywa pełni w poszukiwaniu nowych, „niezużytych” obrazów, czyli w procesie, który w opinii reżysera stanowi kluczowe zadanie ludzkości. Podążając za badaczami takimi jak Teresa Castro, Eric Ames, Brad Prager oraz Laurie Ruth Johnson, autorka dowodzi, że ujęcia tego typu mają w kinie Herzoga przede wszystkim funkcję poznawczą, służąc konstruowaniu „obcych geografii”, w których realnie istniejący pejzaż zostaje przekształcony w „krajobraz duszy”. Centralne miejsce w argumentacji zajmuje Biały diament (The White Diamond, 2004), będący metafilmem, w którym Herzog komentuje swoje praktyki wizualne, a także ujawnia zarówno powody oraz proces powstawania, jak i zysk płynący z przyjmowania perspektywy „aeronauty”.
Słowa kluczowe:
Werner Herzog, kino dokumentalne, ujęcie z lotu ptakaBibliografia
Ames, E. (2012). Ferocious Reality: Documentary According to Werner Herzog. Minneapolis – London: University of Minnesota Press.
DOI: https://doi.org/10.5749/minnesota/9780816677634.001.0001
Google Scholar
Ames, E. (2012). The Case of Herzog: Re-Opened. W: B. Prager (red.), A Companion to Werner Herzog (wyd. 1, ss. 393-415). Malden – Oxford: Wiley-Blackwell.
DOI: https://doi.org/10.1002/9781118274491.ch17
Google Scholar
Carter, E. (2012). Werner Herzog’s African Sublime. W: B. Prager (red.), A Companion to Werner Herzog (wyd. 1, ss. 329-355). Malden – Oxford: Wiley-Blackwell.
DOI: https://doi.org/10.1002/9781118274491.ch14
Google Scholar
Carrère, E. (1994). Werner Herzog – twórca Woyzecka (tłum. I. Dembowski). W: B. Zmudzinski, P. C. Seel (red.), Werner Herzog (wyd. 1, ss. 91-100). Kraków: Goethe-Institut.
Google Scholar
Castro, T. (2013). Aerial Views and Cinematism, 1898-1939. W: M. Dorrian, F. Pousin (red.), Seeing from Above: The Aerial View in Visual Culture (wyd. 1, ss. 118-133). New York: I. B. Tauris.
DOI: https://doi.org/10.5040/9780755603527.ch-007
Google Scholar
Cronin, P. (2002). Herzog on Herzog. London – New York: Faber and Faber.
Google Scholar
Dorrian, M., Pousin, F. (2013). Introduction. W: M. Dorrian, F. Pousin (red.), Seeing from Above. The Aerial View in Visual Culture (wyd. 1, ss. 1-10). New York: I. B. Tauris.
DOI: https://doi.org/10.5040/9780755603527.0006
Google Scholar
Gandy, M. (2012). The Melancholy Observer: Landscape, Neo-Romanticism and the Politics of Documentary Filmmaking. W: B. Prager (red.), A Companion to Werner Herzog (wyd. 1, ss. 528-546). Malden – Oxford: Wiley-Blackwell.
DOI: https://doi.org/10.1002/9781118274491.ch23
Google Scholar
Hegnsvad, K. (2021). Werner Herzog: Ecstatic Truth and Other Useless Conquests (tłum. C. C. Thomson). London: Reaktion Books.
Google Scholar
Horak, J.-C. (2014). W. H. or the Mysteries of Walking in Ice. W: T. Corrigan (red.), The Films of Werner Herzog: Between Mirage and History (wyd. 2, ss. 23-43). London – New York: Routledge.
Google Scholar
Johnson, L. (2012). Werner Herzog’s Romantic Spaces. W: B. Prager (red.), A Companion to Werner Herzog (wyd. 1, ss. 510-527). Malden – Oxford: Wiley-Blackwell.
DOI: https://doi.org/10.1002/9781118274491.ch22
Google Scholar
Johnson, L. R. (2016). Forgotten Dreams: Revisitng Romanticism in the Cinema of Werner Herzog. Rochester: Camden House.
DOI: https://doi.org/10.1017/9781782046905
Google Scholar
Kempna-Pieniążek, M. (2013). Marzyciele i wędrowcy. Romantyczna topografia twórczości Wernera Herzoga i Wima Wendersa. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.
Google Scholar
Kempna-Pieniążek, M. (2020). Lekcje ciemności. Kino dokumentalne Wernera Herzoga. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
Google Scholar
Koepnick, L. (2012). Archetypes of Emotion: Werner Herzog and Opera. W: B. Prager (red.), A Companion to Werner Herzog (wyd. 1, ss. 149-167). Malden – Oxford: Wiley-Blackwell.
DOI: https://doi.org/10.1002/9781118274491.ch6
Google Scholar
Lehman, W. (2012). A March into Nothingness: The Changing Course of Herzog’s Indian Images. W: B. Prager (red.), A Companion to Werner Herzog (wyd. 1, ss. 371-392). Malden – Oxford: Wiley-Blackwell.
DOI: https://doi.org/10.1002/9781118274491.ch16
Google Scholar
Nagib, L. (2012). Physicality, Difference, and the Challenge of Representation: Werner Herzog in the Light of the New Waves. W: B. Prager (red.), A Companion to Werner Herzog (wyd. 1, ss. 58-79). Malden – Oxford: Wiley-Blackwell.
DOI: https://doi.org/10.1002/9781118274491.ch2
Google Scholar
Prager, B. (2007). The Cinema of Werner Herzog: Aesthetic Ecstasy and Truth. London – New York: Columbia University Press.
Google Scholar
Przylipiak, M. (2002). Triumf woli. Studia Filmoznawcze, (23), ss. 155-164.
Google Scholar
Sarbiewska, J. (2014). Ontologia i estetyka filmowych obrazów Wernera Herzoga. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Sponsel, D., Sebenig, J. (2014). „Revolver” Interview: Werner Herzog. W: E. Ames (red.), Werner Herzog: Interviews (wyd. 1, ss. 136-146). Jackson: University Press of Mississippi.
Google Scholar
Wert, W. van (2014). Last Words: Observations on a New Language. W: T. Corrigan (red.), The Films of Werner Herzog: Between Mirage and History (wyd. 2, ss. 51-72). London – New York: Routledge.
Google Scholar
Wetzel, K. (2014). Interview with Werner Herzog. W: E. Ames (red.), Werner Herzog: Interviews (wyd. 1, ss. 29-41). Jackson: University Press of Mississippi.
Google Scholar
Autorzy
Magdalena Kempna-Pieniążekmagdalena.kempna@us.edu.pl
Uniwersytet Śląski Polska
https://orcid.org/0000-0002-2569-5596
Pracuje w Instytucie Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Prowadzone przez nią badania dotyczą głównie współczesnych wariantów autorstwa filmowego, filmowych pejzaży, estetyki noir i neo-noir oraz problemów duchowości i religijności w kinie. Autorka kilku monografii, m.in. Formuły duchowości w kinie najnowszym (2013), Neo-noir. Ciemne zwierciadło czasów kryzysu (2015), Lekcje ciemności. Kino dokumentalne Wernera Herzoga (2020), a także artykułów publikowanych na łamach czasopism takich jak „Kwartalnik Filmowy” i „Studia de Cultura”; współredaktorka tomów Filmowe pejzaże Europy (2017) oraz Filmowe pejzaże Ameryk (2020).
Statystyki
Abstract views: 227PDF downloads: 192
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Magdalena Kempna-Pieniążek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Magdalena Kempna-Pieniążek, Ideologie (i) przyjemności , Kwartalnik Filmowy: Nr 104 (2018): Esej, „found footage”, film montażowy
- Magdalena Kempna-Pieniążek, Ciemna strona Polski? „Neo-noir” i kino policyjne w twórczości Patryka Vegi , Kwartalnik Filmowy: Nr 95 (2016): Transnarodowość kina polskiego
- Magdalena Kempna-Pieniążek, Autorzy i gatunki kina epoki nowofalowej , Kwartalnik Filmowy: Nr 93-94 (2016): Kino amerykańskie
- Magdalena Kempna-Pieniążek, Sztuka iluzji , Kwartalnik Filmowy: Nr 92 (2015): Kino polskie i polityka
- Magdalena Kempna-Pieniążek, Skandynawia pod lupą , Kwartalnik Filmowy: Nr 97-98 (2017): Wędrujące motywy
