The Code of “The Mirror”

Seweryn Kuśmierczyk

kwartalnik.filmowy@ispan.pl
University of Warsaw (Poland)

Abstract

In the article the film of Andrei Tarkovsky is interpreted in terms of a labyrinth. The author presents the principles governing the construction of the film (double roles, colours), its content and form of indi­vidual episodes and scenes, and reveals the meaning contained within them, and expressed through various elements (including music and cinematography) integrated into the motion picture. Kuśmierczyk concentrates on the analysis of space and time, and on individual characters, paying particular attention to the scene where the Narrator’s illness is shown and its cultural context (Orthodox Christianity, Tibetan Book of the Dead) as well as the character of the Mother. Additional analysis is devoted to scenes of collective memory (e.g. printing-house), and explanations relating to archival film material included in the film. The author, referring to the principles of internal perspective, also provides an interpretation of the scenes in which the characters look straight into the camera.


Keywords:

Andrei Tarkovsky, labyrinth, close reading

Arnheim Rudolf, Sztuka i percepcja wzrokowa. Psychologia twórczego oka, tłum. J. Mach, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2004, s. 53.
  Google Scholar

Artemiew Edward, On dawał mnie połnuju swobodu, w: Mir i filmy Andrzeja Tarkowskogo, „Iskusstwo”, Moskwa 1991, s. 365.
  Google Scholar

Artemiew Edward, w: M. Turowskaja, 7,5 ili filmy Andrieja Tarkowskogo, Moskwa 1991, s. 77, 96, 99.
  Google Scholar

Bachtin Michaił, Problemy literatury i estetyki, tłum. W. Grajewski, Czytelnik, Warszawa 1982, s. 476.
  Google Scholar

Bergman Ingmar, Obrazy, tłum. T. Szczepański, WAiF, Warszawa 1993, s. 42.
  Google Scholar

Dostojewski Fiodor, Bracia Karamazow, t. 2, tłum. A. Wat, przejrzał i poprawił oraz przypisy opracował Z. Podgórzec, Puls, London 1993, s. 143, 480.
  Google Scholar

Evdokimov Paul, Prawosławie, tłum. ks. J. Klinger, IW Pax, Warszawa 1986, s. 307.
  Google Scholar

Evdokimov Pual, Sztuka ikony. Teologia piękna, tłum. M. Żurowska, Wyd. Księży Marianów, Warszawa 1999, s. 190.
  Google Scholar

Fejginowa Ludmila, Piat’ filmow s Tarkowskim, w: O Tarkowskom. Wospominanija w dwuch knigach, oprac. M. Tarkowskaja, Dedalus, Moskwa 2002, s. 177-178.
  Google Scholar

Głowiński Michał, Labirynt, przestrzeń obcości, w: M. Głowiński, Mity przebrane, Kraków 1994, s. 200-210.
  Google Scholar

Kandinsky Wassily, Punkt i linia a płaszczyzna, przeł. St. Fijałkowski, PIW, Warszawa 1986, s. 142-143.
  Google Scholar

Kandynski Wassily, O duchowości w sztuce, wst. M. Bill, tłum. St. Fijałkowski, Państwowa Galeria Sztuki w Łodzi, Łódź 1996, s. 94.
  Google Scholar

Kopaliński Władysław, Słownik symboli, Wiedza Powszechna, Warszawa 1990, s. 343.
  Google Scholar

Kuśmierczyk Seweryn, „I stałem się ziemią jałową”. „Matka Joanna od Aniołów” Jerzego Kawalerowicza, w: Kuśmierczyk Seweryn, Zagubieni w drodze. Film fabularny jako obraz doświadczenia wewnętrznego, Skorpion, Warszawa 1999, s. 17-20, 130-133.
  Google Scholar

Łosski Włodzimierz, Teologia mistyczna Kościoła Wschodniego, IW PAX, Warszawa 1989, s. 63.
  Google Scholar

Maillet Dominique, J. Fieschi, Andrei Tarkovsky, „Cinematographe”, nr 35, II 1978, s. 25, 27.
  Google Scholar

Martin Marcel, Propos d’Andrei Tarkovsky, „Écran”, 1978, nr 66, s. 31.
  Google Scholar

Melanowicz Mikołaj, Formy w literaturze japońskiej, Wydawnictwo UJ, Kraków 2003, s. 183.
  Google Scholar

Mitosek Zofia, Mimesis i religia, w: Mimesis w literaturze, kulturze i sztuce, oprac. Z. Mitosek, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1992, s. 174.
  Google Scholar

Owczinnikow Wiaczesław, Wietka sakury, „Nowyj Mir” 1970, nr 2-3.
  Google Scholar

Papla Eulalia, Człowiek, natura i kultura w liryce Arsienija Tarkowskiego, w: Sylwetki współczesnych pisarzy rosyjskich, pod red. P. Fasta, E. Rożek, Śląsk, Katowice 1994, s. 184.
  Google Scholar

Proust Marcel, W poszukiwaniu straconego czasu, t. I, W stronę Swanna, tłum. T. Żeleński (Boy), PIW, Warszawa 1956, s. 68.
  Google Scholar

Puszkin Aleksander, Listy, tłum. M. Toporowski i D. Wawiłow, komentarz oprac. D. Wawiłow i O. Usenko, PIW, Warszawa 1976, s. 513.
  Google Scholar

Rausz-Tarkowskaja Irma, Fragmenty interwju, w: Andriej Tarkowskij. Nostalgija, oprac. P. Wołkowa, AST, Chranitiel, Zebra E, Moskwa 2008, s. 340.
  Google Scholar

Rodowicz Jadwiga, Aktor doskonały. Traktaty Zeamiego o sztuce nō, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2000, s. 160.
  Google Scholar

Sałynskij Dmiri, Kinogiermieniewtika Tarkowskogo, „Kwadriga”, Moskwa 2009, s. 206-207.
  Google Scholar

Santarcangeli Paolo, Księga labiryntu, tłum. I. Bukowski, Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 209.
  Google Scholar

Surkowa Olga, S Tarkowskim i o Tarkowskom, „Raduga”, Moskwa 2005, s. 154.
  Google Scholar

Szydłowski Bartosz, Chrześcijański świat filmów Andrieja Tarkowskiego, w: Andriej Tarkowski, red. B. Żmudziński, ACK „Rotunda”, Kraków 1996, s. 59.
  Google Scholar

Tanizaki Jun'ichirō, Pochwała cienia, tłum. H. Lipszyc, w: Estetyka japońska, t. III, Piękno życia i piękno umierania, red. K. Wilkoszewska, Universitas, Kraków 2005, s. 83.
  Google Scholar

Tarkowskaja Marina, Ja mogu goworit’, „Iskusstwo Kino”, 1989, nr 2, s. 103, 108.
  Google Scholar

Tarkowski Andriej, Czas utrwalony, tłum., przypisy i posłowie S. Kuśmierczyk, wyd. 2, Świat Literacki, Warszawa 2007, s. 62, 66, 70-71, 112-113, 124-128, 138, 170.
  Google Scholar

Tarkowski Andriej, Dzienniki, tłum. i oprac. S. Kuśmierczyk, IS PAN, Warszawa 1998, s. 13, 46, 95.
  Google Scholar

Tarkowski Andriej, O sobie i swoich filmach, tłum. Z. Podgórzec, „Film na świecie”, nr 363-364, marzec – kwiecień 1989, s. 67.
  Google Scholar

Tarkowskij Andrei, Arbeitstagebuch Nr. 1, w: A. Tarkowskij, „Der Spiegel”. Novelle, Arbeitstagebücher und Materialien zur Entstehung des Films, red. Ch. Bertoncini, Ullstein, Frankfurt a. Main/Berlin, 1993, s. 240.
  Google Scholar

Tarkowskij Andriej, Lekcji po kinoreżissurie, oprac. K. Łopuszanskij, Leningrad 1989, s. 114–115.
  Google Scholar

Tybetańska Księga Umarłych, tłum. i oprac. I. Kania, Oficyna Literacka, Kraków 1991, s. 8, 10-11, 39-40.
  Google Scholar

Uspieński Boris, Strukturalna wspólnota różnych rodzajów sztuki, tłum. Z. Zaron, w: Semiotyka kultury, wybór i oprac. E. Janus, M. R. Mayenowa, PIW, Warszawa 1975, s. 219.
  Google Scholar

Wójcik Jerzy, Labirynt światła, oprac. S. Kuśmierczyk, Canonia, Warszawa 2006, s. 90.
  Google Scholar

Z Andriejem Tarkowskim rozmawiają Jerzy Illg, Leonard Neuger, „Res Publica”, 1987, nr 1, s. 138.
  Google Scholar

Zalewski Maciej, „Zwierciadło”. Analiza warsztatowa, „Kino” 1980, nr 11, s. 41-44.
  Google Scholar


Published
2010-12-31

Cited by

Kuśmierczyk, S. (2010) “The Code of ‘The Mirror’”, Kwartalnik Filmowy, (71-72), pp. 161–188. doi: 10.36744/kf.3025.

Authors

Seweryn Kuśmierczyk 
kwartalnik.filmowy@ispan.pl
University of Warsaw Poland

Filmoznawca, wykła­dowca w Instytucie Kultury Polskiej UW. Zaj­muje się analizą i interpretacją dzieła filmowego. Prowadzi specjalistyczne Laboratorium analizy filmu fabularnego. Tłumacz i autor opracowania naukowego książek Andrieja Tarkowskiego Kom­pleks Tołstoja i Czas utrwalony oraz pierwszego w skali międzynarodowej pełnego wydania Dzienników i Scenariuszy tego reżysera. Autor książki Zagubieni w drodze. Film fabularny jako obraz doświadczenia wewnętrznego. Opracował na podstawie przeprowadzonych rozmów książkę Jerzego Wójcika Labirynt światła.



Statistics

Abstract views: 24
PDF downloads: 8


License

Copyright (c) 2010 Seweryn Kuśmierczyk

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

The author grants the publisher a royalty-free non-exclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Kwartalnik Filmowy, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Kwartalnik Filmowy should it be published or used again (download licence agreement). The journal is published under the CC BY 4.0 licence. By submitting an article, the author agrees to make it available under this licence.

In issues from 105-106 (2019) to 119 (2022) all articles were published under the CC BY-NC-ND 4.0 licence. During this period the authors granted a royalty-free non-exclusive licence (CC BY-ND 4.0) to use their article in „Kwartalnik Filmowy”, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.