Ewa versus Agnieszka: The Representations of Women Film Directors in Certain Films by Andrzej Wajda and Barbara Sass
Abstract
The article is devoted to the analysis of representations of women directors as key characters in Polish feature films, beginning with Agnieszka from the original version of the script of the Man of Marble (1963) by Andrzej Wajda, and ending with Magda (T. Budzisz-Krzyżanowska) in the Immoral Story (1990) by Barbara Sass-Zdort. The analysis of the representations of female directors as protagonists in feature films is one of the key themes of the yet unwritten history of women in cinema during the socialist period in Poland. The time gap between the two selected films allows one to show the generational change in the image of the female directors in Polish film culture and her status in the symbolic space. It becomes especially evident when two images of Agnieszka are contrasted, the first modelled on Agnieszka Osiecka, and the other on Agnieszka Holland. Reflection inspired by gender and women’ studies in the context of Central European cinema inspire a new understanding of the mythical heroine of the Cinema of Moral Anxiety, and characters inspired by her. Inspired by the many comparisons between Agnieszka (K. Janda) with the anti-heroine Ewa, from Barbara Sass-Zdort debut film Without Love (1980), a comparative characteristic is carried out: the allegory of Freedom, and the new eternal Eve. The relationship between the main female characters of the film Without Love, a photojournalist and a female worker, was used as a model for the toxic and potentially sisterly relationship between the director and the actress in the Immoral Story. Reducing the character of the female director to a voice is interpreted as a significant absence, that is to be filled by aggressive excesses, screams and stage make up of the fallen star.
Keywords:
Andrzej Wajda, Barbara Sass, women directors, women's history, Agnieszka Osiecka, Agnieszka Holland, Krystyna Janda, Dorota StalińskaReferences
Barthes Roland, Przyjemność tekstu, tłum. A.Lewańska, Warszawa 1997, s. 17.
Google Scholar
Chołuj Bożena, Syndrom Ewy czyli zmysłowość według męskich projekcji, w: Głos mają kobiety. Teksty feministyczne, zebrała S. Walczewska, wstęp A. Titkow, Kraków 1992, s. 25-27.
Google Scholar
Dabert-Bakuła Dobrochna, Kino moralnego niepokoju. Wokół wybranych problemów etyki i poetyki, Poznań 2003.
Google Scholar
Dojrzałe debiuty. Spotkanie z Barbarą Sass, rozmawia Elżbieta Królikowska, „Film” 1980, nr 33, s.20.
Google Scholar
Haltof Marek, Kino polskie, tłum. M. Przylipiak, Gdańsk 2004, s. 244.
Google Scholar
Helman Alicja, Żywot człowieka uczciwego albo o wieloznaczności dyskursu Wajdy (Człowiek z marmuru Andrzeja Wajdy), w: Widziane po latach. Analizy i interpretacje filmu polskiego, red. M. Hendrykowska, Poznań 2000, s.173-174.
Google Scholar
Iordanowa Dina, Cinema of the Other Europe: the industry and artistry of East Central European Film, UK 2003, s. 133.
Google Scholar
Irigaray Luce, Sex Which is Not One, NY 1985, s. 78
Google Scholar
Jackiewicz Aleksander, Temat: dziennikarz, „Film” 1981, nr 32, s.15.
Google Scholar
Janion Maria, Kobiety i duch inności, Warszawa 2006.
Google Scholar
Kornatowska Maria, Eros i film, Łódź 1986, s. 178.
Google Scholar
Kurnik Urszula, Agnieszka z „Człowieka z marmuru” Andrzeja Wajdy – androgyn ze skazą, w: Ciało i seksualność w kinie polskim, red. S. Jagielski, A. Morstin-Popławska, Kraków 2009, s. 182, 187 i in.
Google Scholar
Lubelski Tadeusz, Wajda, Wrocław 2006, s. 120.
Google Scholar
Mazierska Ewa, Ostrowska Elżbieta, Women in Polish Cinema, New York – Oxford 2006, s. 98, 175.
DOI: https://doi.org/10.3167/9781571819475
Google Scholar
Mazierska Ewa, What women want. Representations of Women of Different Generations in „Invitation“ („Zaproszenie“, 1985), directed by Wanda Jakubowska and „It’s Me, Now“ (Teraz ja, 2004), directed by Anna Jadowska, „Women’s Writing On Line“ 2009, Issue No. 1(„Poland Under Feminist Eyes: Research in Literary adn Feminist Studies“), s 156-157.
Google Scholar
Oleksy Elżbieta H., „Wróbelek ze złamanym skrzydłem [...] i kieliszek czystej“. Konstrukcje kobiecości w polskiej kulturze wizualnej, w: Gender-film-media, red. E. H.Oleksy, E. Ostrowska, Kraków 2001, s. 186.
Google Scholar
Osiecka Agnieszka, Zabiłam ptaka w locie, Łódź 1992, s. 60.
Google Scholar
Radkiewicz Małgorzata, Portrety kobiet współczesnych w filmach Andrzeja Wajdy, w: Gender. Konteksty, red. M. Radkiewicz, Kraków 2004, s. 212.
Google Scholar
Roszkowska Dorota, Człowiek z drugiej strony. Kobiety w filmach Wajdy, w: Głos mają kobiety. Teksty feministyczne, red. S. Walczewska, Kraków 1992, s. 42
Google Scholar
Sartre Jean-Paul, Intymność i inne opowiadania, tłum. J.Lisowski, Łódź 1992, s. 20.
Google Scholar
Stachówna Grażyna, Agnieszka, reżyserka filmowa, w: tejże, Władcy wyobraźni, Sławni bohaterowie filmowi, Kraków 2006, s. 242.
Google Scholar
Stalińska Dorota, Credo, w: tejże, Pożyczone natchnienie, 1992. Tekst wiersza dostępny na stronie: www.dorotastalinska.pl (dostęp 06.11.2011).
Google Scholar
Sztuka reżyserii. Rozmowa Marka Hendrykowskiego z Agnieszką Holland, w: Debiuty polskiego kina, red. M. Hendrykowski, Konin 1998.
Google Scholar
Ścibor-Rylski Aleksander, Człowiek z marmuru, „Kultura“ 4 sierpnia 1963 r.
Google Scholar
Talarczyk-Gubała Monika, Wszystko o Ewie. Filmowa twórczość Barbary Sass w świetle feministycznej teorii filmu, „Slavia Occidentalis“ 2009, nr 66, s.166-176.
Google Scholar
Talarczyk-Gubała Monika, Niewinna czarodziejka. Filmowa Agnieszka Osiecka, w: Po prostu Osiecka. Materiały i studia, red. I. Borkowski, Wrocław 2011, s.137-146.
Google Scholar
Tasker Yvonne, Working Girls: Gender and Sexuality in Popular Cinema, London-New York 1998, s. 27.
Google Scholar
Umińska Bożena, Kwiat, zero, ścierka, „Kino” 1992, nr 4, s. 10.
Google Scholar
Authors
Monika Talarczyk-Gubałakwartalnik.filmowy@ispan.pl
University of Szczecin Poland
Adiunktka w Instytucie Polonistyki i Kulturoznawstwa Uniwersytetu Szczecińskiego; autorka monografii PRL się śmieje! Polska komedia filmowa 1945-1989 i współredaktorka tomów poświęconych kulturze środkowoeuropejskiej XX w. W 2012 r. prowadzi autorski cykl wykładów „Biały mazur. Kino kobiet w polskiej kinematografii” w Galerii Miejskiej Arsenał w Poznaniu. Przygotowuje monografię twórczości Barbary Sass-Zdort.
Statistics
Abstract views: 20PDF downloads: 6
License
Copyright (c) 2012 Monika Talarczyk-Gubała
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The author grants the publisher a royalty-free non-exclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Kwartalnik Filmowy, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Kwartalnik Filmowy should it be published or used again (download licence agreement). The journal is published under the CC BY 4.0 licence. By submitting an article, the author agrees to make it available under this licence.
In issues from 105-106 (2019) to 119 (2022) all articles were published under the CC BY-NC-ND 4.0 licence. During this period the authors granted a royalty-free non-exclusive licence (CC BY-ND 4.0) to use their article in „Kwartalnik Filmowy”, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.
Most read articles by the same author(s)
- Monika Talarczyk-Gubała, Women Prisoners and Politics: Wanda Jakubowska’s “The Last Stage” and Other Labor Camp Films in the Perspective of Gender Studies on the Holocaust , Kwartalnik Filmowy: No. 92 (2015): Polish Cinema and Politics
- Monika Talarczyk-Gubała, Polish “Camerons” , Kwartalnik Filmowy: No. 99 (2017): Tricks, Special Numbers, Attractions
