Women Prisoners and Politics: Wanda Jakubowska’s “The Last Stage” and Other Labor Camp Films in the Perspective of Gender Studies on the Holocaust
Monika Talarczyk-Gubała
kwartalnik.filmowy@ispan.plThe Leon Schiller Polish National Film, Television and Theatre School in Łódź (Poland)
Abstract
The article places The Last Stage in the midst of these film testimonies and representations of which revisionist reinterpretation produces interesting outcomes in the area of gender studies. The author analyses two films for which Jakubowska’s work served as an iconographic model: Stanisław Różewicz’s Three Women (1956) and Andrzej Munk’s The Passenger (1963). Talarczyk-Gubała considers the Three Women to be a polemic with Jakubowska’s film and her views on the indestructible bond between former prisoners. The author points to the left wing views shared by the directors, grounded in Polish socialist tradition and the ambivalence inscribed in the image of the SS overseer in the creation of Aleksandra Śląska. The analysis of the intertextual relationship between the first feature film about concentration camps and the films that refer to it indicates that both in the beginning and towards the end of the Polish film school, Jakubowska’s work was a non-negotiable starting point for Polish films on labour camps.
Keywords:
gender studies, Wanda Jakubowska, HolocaustReferences
Eberhardt, Konrad. Film jest snem. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1974.
Google Scholar
Fidelis, Małgorzata. Kobiety, komunizm i industrializacja w powojennej Polsce. trans. Maria Jaszczurkowska. Warszawa: Wydawnictwo WAB, 2015.
Google Scholar
Haltof, Marek. „Obrazu Holokaustu w filmach z okresu polskiej szkoły filmowej (1955-1965)”. „Kwartalnik Filmowy” 77-78 (2012).
Google Scholar
Hendrykowski. Marek. Stanisław Różewicz. Poznań: Wydawnictwo Ars Nova, 1999.
Google Scholar
Hirsch, Joshua. Afterimage: Film, Trauma and Holocaust. Philadelphia: Temple University Press, 2004.
Google Scholar
Insdorf, Annette. Undelible shadows. Film and the Holocaust. (first edition: Random House 1983) Cambridge: Cambridge University Press, 2003.
Google Scholar
Jackiewicz, Aleksander. „Ostatniego etapu” ciąg dalszy, In: Moja filmoteka. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1983.
Google Scholar
Janicka, Bożena. „Między prawdą a kłamstwem”. In: Chełmska 21. 50 lat Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych w Warszawie, ed. Bożena Janicka, Andrzej Kołodyński. Warszawa: Wydawnictwo WFDiF, 2000.
Google Scholar
Karwowska, Bożena. Ciało, seksualność, obozy zagłady. Kraków: Universitas, 2009.
Google Scholar
Lewicki, Bolesław W. „Oświęcim”. „Kino” 6 (1968).
Google Scholar
Lubczyński, Krzysztof. Pasażerka po czasach zagłady. Rozmowa z Zofią Posmysz [online] 23.05.2011 [accessed 29.12.2015] http://pisarze.pl/publicystyka/839-z-zofi-posmysz-pisark-autork-pasaerki-rozmawia-krzysztof-lubczyski.html
Google Scholar
Madej, Alina. „Jak powstawał ‘Ostatni etap’”. „Kino” 5 (1998).
Google Scholar
Madej, Alina. „Proszę państwa do kina”. In: Widziane po latach. Analizy i interpretacje filmu polskiego, ed. Małgorzata Hendrykowska. Poznań: PTPN, 2000.
Google Scholar
Maszewska-Łupiniak, Monika. Rzeczywistość filmowa Stanisława Różewicza. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009.
Google Scholar
Mazierska, Ewa (ed.). Work in Cinema. Labour and the human condition. red. New York: Palgrave Macmillan, 2013.
Google Scholar
Mazierska, Ewa, Elżbieta Ostrowska. Women in Polish Cinema. London-NY: Berghahn Books, 2006.
Google Scholar
Mazierska, Ewa. Od walki klas do „schindleryzmu”. trans. Jakub Majmurek, „Krytyka Polityczna. Kino-Fabryka” 35-36 (2013).
Google Scholar
Pető, Andrea, Louise Hecht, Karolina Krasuska (ed.). Women and the Holocaust: New Perspectives and Challenges. Warszawa: Instytut Badań Literackich, 2015.
Google Scholar
Różewicz, Stanisław. Było, minęło… w kuchni i na salonach X muzy. Warszawa: Wydawnictwo ISKRY, 2012.
Google Scholar
Stőckhausen-Sobelman, Joanna. Kobiety Holokaustu. Feministyczna perspektywa w badaniach nad Shoah. Kazus KL Auschwitz-Birkenau. Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2012.
Google Scholar
Surmiak-Domańska, Katarzyna. Byłam dla niej dobra. Rozmowa z Zofią Posmysz [online] 19.10.2010 [accessed 29.12.2015] http://wyborcza.pl/duzyformat/1,127291,8373617,Bylam_dla_niej_dobra.html
Google Scholar
Talarczyk-Gubała, Monika. Wanda Jakubowska. Od nowa. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2015.
Google Scholar
Wieviorka, Annette. Déportation et génocide. Entre la memoire et l’oubli. Paris: Pluriel, 2013.
Google Scholar
Wóycicka, Zofia. Przerwana żałoba. Polskie spory wokół pamięci nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady 1944–1950. Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2009.
Google Scholar
Wróbel, Marta. „’Ostatni etap’ Wandy Jakubowskiej jako pierwszy etap polskiego kina ideologicznego”. „Kwartalnik Filmowy” 43 (2003).
Google Scholar
Žižek, Slavoj. Lacan. Przewodnik Krytyki Politycznej. trans. Julian Kutyła. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2008.
Google Scholar
Authors
Monika Talarczyk-Gubałakwartalnik.filmowy@ispan.pl
The Leon Schiller Polish National Film, Television and Theatre School in Łódź Poland
Dr hab., prof. nadzw. PWSFTviT na Wydziale Organizacji Sztuki Filmowej, historyczka kina i badaczka kina kobiet; autorka monografii PRL się śmieje. Polska komedia filmowa 1945-1989 (2007) oraz książek Filmy Barbary Sass a kino kobiet w drugiej połowie XX wieku (2013), Biały mazur. Kino kobiet w polskiej kinematografii (2014), Wanda Jakubowska. Od nowa (2015). Laureatka Nagrody Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej (2014). Członkini Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego i Stowarzyszenia Kobiet Filmowców.
Statistics
Abstract views: 44PDF downloads: 25
License
Copyright (c) 2015 Monika Talarczyk-Gubała
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The author grants the publisher a royalty-free non-exclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Kwartalnik Filmowy, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Kwartalnik Filmowy should it be published or used again (download licence agreement). The journal is published under the CC BY 4.0 licence. By submitting an article, the author agrees to make it available under this licence.
In issues from 105-106 (2019) to 119 (2022) all articles were published under the CC BY-NC-ND 4.0 licence. During this period the authors granted a royalty-free non-exclusive licence (CC BY-ND 4.0) to use their article in „Kwartalnik Filmowy”, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.
Most read articles by the same author(s)
- Monika Talarczyk-Gubała, Polish “Camerons” , Kwartalnik Filmowy: No. 99 (2017): Tricks, Special Numbers, Attractions
