Rewizje historii Polski a „miękka awangarda” filmowa lat sześćdziesiątych
Abstrakt
Punktem wyjścia tekstu Mazierskiej jest określenie granic definicyjnych terminu „awangarda”. Autorka przywołuje dwie główne interpretacje tego pojęcia: szerszą (jako działanie artystyczne, które przesuwa granice tego, co uchodzi za normę w danej dziedzinie sztuki) oraz węższą (jako pomniejszy styl artystyczny rozwijający się równolegle, lecz w sposób polemiczny, w stosunku do stylów głównych). Na tle takiego właśnie rozgraniczenia „awangard” prezentuje następnie trzy polskie filmy (Salto /1965/ Tadeusza Konwickiego, Barierę /1966/ Jerzego Skolimowskiego i Molo /1969/ Wojciecha Solarza). Przynależność tych filmów do nurtu awangardowego może budzić wątpliwości, dlatego Mazierska opatruje je etykietką „miękkiej awangardy”. Filmy te pod względem formalnym noszą wiele znamion stylu awangardowego, takich jak zniesienie rozróżnienia między rzeczywistością a nierzeczywistością, niespójność narracyjna i rozdzielenie warstw konstytuujących film. Z punktu widzenia dziejów kina polskiego można je zatem uznać za śmiałe eksperymenty w zakresie narracji filmowej. Zastosowanie w tych filmach swoistego na wpół awangardowego stylu nie było celem samym w sobie, ale służyło opowiedzeniu o ludziach, którzy czują się zniewoleni przez otaczające ich opowieści, a także podjęciu sporu o historię i tożsamość polską.
Słowa kluczowe:
polska awangarda, miękka awangarda, Jerzy Skolimowski, Tadeusz Konwicki, Wojciech SolarzBibliografia
Bhabha Homi K., Nation and Narration, Routledge, London 1990.
Google Scholar
Eleftheriotis Dimitris, Cultural difference and exchange: a future for European film, „Screen” 2000, vol. 41, nr 1, s. 99-100.
DOI: https://doi.org/10.1093/screen/41.1.92
Google Scholar
Hauschild Marta, Trzecia fala polskiego kina, „Kwartalnik Filmowy” 2007, nr 57-58, s. 103-117.
Google Scholar
Janicki Stanisław, „Bariera”: Notatki z planu, „Kino” 1966, nr 10, s. 44.
Google Scholar
Kaniecki Przemysław, Salto Tadeusza Konwickiego jako filmowa adaptacja własnej metody pisarskiej, „Kwartalnik Filmowy” 2007, nr 59, s. 114-146.
Google Scholar
Kostelanetz Richard, Dictionary of the Avant-Gardes, wyd. II, London 2001, s. XIII, XIX.
Google Scholar
Martin-Jones David, Deleuze, Cinema and National Identity: Narrative Time in National Contexts, Edinburgh 2006, s. 1-2, 22, 33.
DOI: https://doi.org/10.3366/edinburgh/9780748622443.003.0001
Google Scholar
Mazierska Ewa, In the land of noble knights and mute princesses: Polish Heritage Cinema, „Historical Journal of Film, Radio and Television” 2001, nr 2, s. 167-182.
DOI: https://doi.org/10.1080/01439680120051505
Google Scholar
Mętrak Krzysztof, W krainie zwidów, „Film” 1969, nr 13, s. 4.
Google Scholar
Michałek Bolesław, Ambicje i niekonsekwencje, „Kino” 1969, nr 4, s. 20-24.
Google Scholar
Michałek Bolesław, Film i literatura, filmowcy i pisarze, w: Bolesław Michałek: Ambasador polskiego kina, red. A. Helman, Kraków 2002, s. 137-150.
Google Scholar
Näripea Eva, From nation-scape to nation-state: Reconfiguring filmic space in Estonian post-Soviet cinema, w: Baltic Cinemas and Cinematic Art after 90’s: (Hi)stories and (Id)entities of Small Nations, Acta Academiae Artium Vilnensis, red. R. Sukaityte, Vilnius 2010.
Google Scholar
Näripea Eva, New waves, new spaces: Estonian experimental cinema of the 1970s, „Kinokultura” 2010.
Google Scholar
O’Pray Michael, Avant-garde Film: Forms, Themes and Passions, London 2003, s. 1-7.
Google Scholar
Polska Nowa Fala: Historia zjawiska, którego nie było, red. Ł. Ronduda, B. Piwowarska, Warszawa 2008.
Google Scholar
Raczewa Maria, Nowa fala i nowa powieść, Kraków 1974, s. 141-143.
Google Scholar
Skoller Jeffrez, Shadows: Specters, Shards: Making History in Avant-Garde Film, Minneapolis 2005. s. XV.
Google Scholar
Werner Mateusz, A Rebellion à la polonaise, w: Polska Nowa Fala: Historia zjawiska, którego nie było, red. Ł. Ronduda, B. Piwowarska, Warszawa 2008, s. 8-9, 14.
Google Scholar
Wilson David, "Barrier", „Monthly Film Bulletin” 1967, nr 12, s. 183.
Google Scholar
Wollen Peter, Counter-cinema: Vent d’Est, „Afterimage” 1972, nr 4, s. 7-9, 11-14.
Google Scholar
Autorzy
Ewa Mazierskakwartalnik.filmowy@ispan.pl
University of Central Lancashire Wielka Brytania
Profesor na University of Central Lancashire w Preston w Wielkiej Brytanii. Opublikowała m.in. Słoneczne kino Pedra Almodó vara (2007) oraz Dreams and Diaries: The Cinema of Nanni Moretti (2004), z L. Rascaroli, a także Women in Polish Cinema (2006) z E. Ostrowską, Polish Postcommunist Cinema: From Pavement Level (2007), Roman Polanski: The Cinema of a Cultural Traveller (2007) oraz Masculinities in Polish, Czech and Slovak Cinema (2008).
Statystyki
Abstract views: 19PDF downloads: 16
Licencja
Prawa autorskie (c) 2010 Ewa Mazierska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Ewa Mazierska, Niedyskretny urok seriali w epoce streamingu , Kwartalnik Filmowy: Nr 97-98 (2017): Wędrujące motywy
- Ewa Mazierska, (Bez)sens życia we wczesnych filmach Wojciecha Jerzego Hasa , Kwartalnik Filmowy: Nr 77-78 (2012): Polskie mity, polskie kompleksy
- Ewa Mazierska, Między przeszłością a przyszłością, Polską i Japonią: heterotopie „Avalonu” , Kwartalnik Filmowy: Nr 80 (2012): Film na styku kultur
- Ewa Mazierska, Ożywianie obrazów: „Edvard Munch” (1974) Petera Watkinsa i „Pasja” (1982) Jean-Luca Godarda , Kwartalnik Filmowy: Nr 65 (2009): Obraz filmowy, obraz w filmie (cz. II)
- Ewa Mazierska, Kino bezpośrednie w soczewce Mirosława Przylipiaka , Kwartalnik Filmowy: Nr 66 (2009): Kino złego smaku – kino dobrego smaku
