To, czego nie ma. Relacje i wspomnienia kobiet z Powstania Warszawskiego jako gotowe, a niezrealizowane scenariusze filmowe
Abstrakt
W polskich filmach fabularnych poświęconych Powstaniu Warszawskiemu nie ma kobiet. Pojawiają się oczywiście postacie kobiece jako sanitariuszki, łączniczki, kobiety w cywilu. Ale zawsze tylko widziane, nigdy patrzące, zawsze symboliczne, nigdy pełnokrwiste, zawsze służebne, nigdy samodzielne i autonomiczne. Jeśli już są bohaterkami (w sensie dramaturgicznym, nie historycznym), to czyjegoś dramatu, nie tyle pozbawione, ile niedopuszczone do głosu. Ich narracje, choćby, a może przede wszystkim te najpowszedniejsze, pozostają nieprzedstawione, ukryte za wielkimi, epickimi narracjami bohaterów. Tekst poświęcony jest właśnie kobiecym „mikronarracjom”, wspomnieniom kobiet, które walczyły i żyły w Warszawie w czasie Powstania 1944. Wspomnienia te dają szansę spojrzenia na zryw w nowy sposób, uwzględniający specyficznie kobiece doświadczenie Powstania. Relacje kobiet, ze względu na swą plastyczność, a także odrębność, stanowią bardzo często gotowe, a niezrealizowane scenariusze filmowe. [artykuł opublikowany w języku angielskim jako: That Which Is Absent: Accounts and Memories of Women from the Warsaw Uprising as Ready-Made but Not Used Film Scenarios; pierwodruk polski: „Kwartalnik Filmowy” 2010, nr 69, s. 95-120]
Słowa kluczowe:
kobiety, II wojna światowa, Powstanie WarszawskieBibliografia
Życie w powstańczej Warszawie. Sierpień – wrzesień 1944. Relacje – dokumenty. Red. E. Serwański. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX
Google Scholar
Pełnić służbę... Z pamiętników i wspomnień harcerek Warszawy 1939-1945. Red. A. Zawadzka, Z. Zawadzka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Białoszewski, Miron. 1991. A Memoir of the Warsaw Uprising. Tłum. M. Levine, Evanston, IL: Northwestern University Press
Google Scholar
Chutnik, Sylwia. 2008. Kieszonkowy atlas kobiet. Kraków: korporacja Ha!art
Google Scholar
Foks, Darek, Zbigniew Libera. 2005. Co robi łączniczka. Katowice: Instytucja Kultury Ars Cameralis Silesiae Superioris
Google Scholar
Gil, Maciej. 1996. Warszawa, sierpień 1944. Temat na dziś: film o Powstaniu (dyskusja). „Kino”. No. 9.
Google Scholar
Janion, Maria. 2007. Wojna i forma. W: Tejże. Płacz generała. Eseje o wojnie, Sic! Warszawa 2007
Google Scholar
Komar, Michał. 1973. Opisanie i wyjaśnienie części powodów, dla których w literaturze polskiej - mam tu na myśli powieść, dramat i scenariusz filmowy - nie powstało do tej pory i pewnie w najbliższych latach nie powstanie wielkie dzieło o czasach wojny i okupacji. „Dialog” 1973. No. 4.
Google Scholar
Ostrowska, Elżbieta. 1973. W Alejach spacerują „Tygrysy”. Sierpień – wrzesień 1944. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy
Google Scholar
Wyka, Kazimierz. 1970. Nikifor warszawskiego powstania. „Życie Literackie”. No. 22 (957).
Google Scholar
Autorzy
Karolina Kosińskakwartalnik.filmowy@ispan.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
Doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Zakładzie Antropologii Kultury, Filmu i Sztuki Audiowizualnej w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk (Warszawa); redaktor „Kwartalnika Filmowego”. Zajmuje się problematyką realizmu społecznego i społecznym kinem brytyjskim. Publikowała m.in. w „Kwartalniku Filmowym”, „Kontekstach”, „Kulturze Popularnej”, „Czasie Kultury” i „Kinie”.
Statystyki
Abstract views: 115PDF downloads: 62
Licencja
Prawa autorskie (c) 2013 Karolina Kosińska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 121 (2023): Kino i młoda widownia
- Karolina Kosińska, Brytyjczycy o Polakach, czyli jak pisano o polskim kinie w brytyjskim piśmie „Sight & Sound” w latach 50. i 60 , Kwartalnik Filmowy: Nr 95 (2016): Transnarodowość kina polskiego
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 124 (2023): Streaming
- Karolina Kosińska, Rozluźnienie śrubek, czyli Emak Bakia , Kwartalnik Filmowy: Nr 100 (2017): O świętowaniu
- Karolina Kosińska, „Długie ujęcie naszego miasta z tamtego wzgórza”, czyli o władzy spojrzenia w brytyjskich filmach realizmu społecznego lat 60. i 80. , Kwartalnik Filmowy: Nr 97-98 (2017): Wędrujące motywy
- Karolina Kosińska, Radykalizm powolności , Kwartalnik Filmowy: Nr 92 (2015): Kino polskie i polityka
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 127 (2024): Filmoznawstwo empiryczne
- Karolina Kosińska, Smak miodu. Shelagh Delaney, Morrissey i niemożliwe sprzężenie zwrotne , Kwartalnik Filmowy: Nr 91 (2015): Film między muzyką pop a popkulturą
- Karolina Kosińska, Świat mężczyzn dla mężczyzn , Kwartalnik Filmowy: Nr 85 (2014): Film i media – przeszłość i przyszłość
