Studia nad historią. Brechtowskie filmy Radu Judego
Paweł Biliński
powetbiliziki@wp.plUniwersytet Gdański (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-4724-4542
Abstrakt
Artykuł jest poświęcony twórczości Radu Judego – rumuńskiego reżysera, który po wyprodukowanym w 2015 r. Aferim! stale eksplorował tematykę historyczną. Autor przedstawia podstawowe koncepcje rozumienia filmu historycznego (odwołując się przy tym do ustaleń Williama Guynna czy Roberta Rosenstone’a) i szkicowo prezentuje estetyczno-narracyjne dominanty nowego kina rumuńskiego XXI w., by na tym tle odczytać dzieła Nie obchodzi mnie, czy przejdziemy do historii jako barbarzyńcy (Îmi este indiferent daca în istorie vom intra ca barbari, 2018) oraz Drukowanymi literami (Tipografic Majuscul, 2020) – dwa fabularne filmy Judego, w których reżyser, wyraźnie inspirując się teorią Bertolta Brechta, rozwija poetykę kina modernistycznego. Skupiając się na problematyce historycznej, którą analizuje za pomocą chwytów refleksywnych, Jude zdecydowanie zrywa z tematycznymi tendencjami kina Rumunii ostatnich kilkunastu lat.
Słowa kluczowe:
Radu Jude, Rumunia, Bertolt Brecht, rekonstrukcja, efekt obcości, intertekstualnośćBibliografia
Białous, M. (2017). Społeczna konstrukcja filmów historycznych. Pamięć zbiorowa i polityka pamięci w kinematografii polskiej. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Google Scholar
Boyce, L. (2018, 3 lipca) Karlovy Vary Q&A: Radu Jude on Exploring Romanian Anti-Semitism in New Film „Barbarians”. Screen Daily. https://www.screendaily.com/karlovy-vary-qanda-radu-jude-on-exploring-romanian-anti-semitism-in-new-film-barbarians-/5130557.article
Google Scholar
Brecht, B. (1975). Wartość mosiądzu (tłum. M. Kurecka). Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe.
Google Scholar
Brecht, B. (1979). Uwagi do opery „Rozkwit i upadek miasta Mahagonny” (tłum. E. Misiołek). W: B. Brecht, Dramaty. Tom 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Deletant, D. (2005). Rumunia. Zapomniany sojusznik Hitlera (tłum. M. Baranowski). Warszawa: Bellona SA.
Google Scholar
Dąbrowska, D. (2015). Trochę z Cervantesa, trochę z Czechowa (rozmowa z Radu Jude). Kino, (11), ss. 30-31.
Google Scholar
Duma, D. (2018). Self-reflexivity in New Romanian Cinema: A Method of Working. Close Up. Film and Media Studies, 2 (2), ss. 7-20.
Google Scholar
Durys, E. (2019). Film jako źródło wiedzy historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Nauki o Polityce.
Google Scholar
Emmerzael, H. (2020, kwiecień). Reaching Into History: Radu Jude on „Uppercase Print” and „The Exit of the Trains”. Senses of Cinema. https://www.sensesofcinema.com/2020/conversations-with-filmmakers-across-the-globe/radu-jude/
Google Scholar
Guynn, W. (2010). Przekształcanie historii w filmie (tłum. T. Rutkowska, K. Kosińska). Kwartalnik Filmowy, (69), ss. 5-30.
Google Scholar
Haratyk, P. (2011). Found footage: o niezwykłym uroku „obrazów z odzysku”. Ekrany, (3-4), ss. 73-77.
Google Scholar
Hołobut, A., Woźniak, M. (2017). Historia na ekranie. Gatunek filmowy a przekład audiowizualny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Koutsourakis, A. (2018). Rethinking Brechtian Film Theory and Cinema. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Google Scholar
Kovács, A. B. (2007). Screening Modernism: European Art Cinema, 1950-1980. Chicago: The University of Chicago Press.
Google Scholar
Rosenstone, R. (2006). History on Film / Film on History. Harlow: Pearson Longman.
Google Scholar
Sorlin, P. (1980). Klio na ekranie albo historyk w mroku (tłum. J. Galewska). Film na Świecie, 4 (260), ss. 44-55.
Google Scholar
Stojanova, Ch. (2019). Authenticity in New Romanian Cinema: „Ethics and Aesthetics Are One”. W: Ch. Stojanova (red.), D. Duma (współprac.), The New Romanian Cinema (ss. 123-136). Edinburgh: University Press.
Google Scholar
Syska, R. (2015). (Re)konstruowanie pamięci o rewolucji w nowym kinie rumuńskim. Images, 17 (26), ss. 5-14.
Google Scholar
Zryd, M. (2003). Found Footage Film as Discursive Metahistory: Craig Baldwin’s „Tribulation 99”. The Moving Image, 3 (2), ss. 40.
Google Scholar
Autorzy
Paweł Bilińskipowetbiliziki@wp.pl
Uniwersytet Gdański Polska
https://orcid.org/0000-0002-4724-4542
Adiunkt w Zakładzie Filmu i Mediów na Uniwersytecie Gdańskim. Autor rozprawy doktorskiej o autotematyzmie w polskim filmie fabularnym. W latach 2012-2019 zajmował się edukacją filmową w Klubie Żak. Był jednym z pomysłodawców i redaktorów internetowego programu o kinie „Amatorzy TV”. Jest stałym współpracownikiem magazynu „Ekrany”. Współredagował książkę Orson Welles. Twórczość – recepcja – dziedzictwo (2016). Publikował między innymi na łamach „Studiów Filmoznawczych”, „Blizy”, „Lampy”, „Panoptikum”, portalu EdukacjaFilmowa.pl oraz w tomach zbiorowych.
Statystyki
Abstract views: 356PDF downloads: 246
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Paweł Biliński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Paweł Biliński, Na peryferiach Stanów Zjednoczonych. Obrazy stanu Oregon w wybranych filmach Kelly Reichardt , Kwartalnik Filmowy: Nr 122 (2023): Krajobrazy, panoramy, terytoria
- Paweł Biliński, Kino i deziluzja , Kwartalnik Filmowy: Nr 124 (2023): Streaming
