„Pasażerka”. Obraz wyrwany z błota
Adam Cichoń
a.cichon@al.uw.edu.plUniwersytet Warszawski (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-2707-9914
Abstrakt
W 50. rocznicę premiery Pasażerki Andrzeja Munka Tadeusz Lubelski stwierdził, że dla Jeana-Luca Godarda był to najlepszy film o wojnie jaki kiedykolwiek nakręcono. Mimo że trudno znaleźć potwierdzenie tych słów w źródłach, autor postanawia podjąć ową tezę i odpowiedzieć na pytanie, dlaczego Pasażerka mogłaby zyskać taki status. Tym samym stara się wykonać pracę wyobraźni, którą Georges Didi-Huberman zalecał jako metodę pozwalającą „mimo wszystko” mierzyć się z „niewyobrażalnym”. Jej założenia, a także te właściwe Benjaminowskiemu materializmowi historycznemu zostają w niniejszym artykule użyte do przemyślenia metod montażowych, które zastosowano w Pasażerce. Jest to bowiem wyjątkowy przykład filmu dokończonego po śmierci reżysera. Sposób zmontowania pozwala podjąć namysł nad traumą, a jednocześnie daje niezwykłe świadectwo obrazu wydobytego z błota „niewyobrażalnego”.
Słowa kluczowe:
Andrzej Munk, Jean-Luc Godard, Georges Didi-Huberman, trauma, niewyobrażalne, kino polskieBibliografia
Adorno, T. W. (2003). Kulturkritik und Gesellschaft. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Google Scholar
Agamben, G. (2008). Co zostaje z Auschwitz (tłum. S. Królak). Warszawa: Sic!
Google Scholar
Barthes, R. (1996). Światło obrazu. Uwagi o fotografii (tłum. J. Trznadel). Warszawa: Wydawnictwo KR.
Google Scholar
Benjamin, W. (2012). O pojęciu historii. W: W. Benjamin, Konstelacje (tłum. A. Lipszyc, A. Wołkowicz). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Deleuze, G. (2008). Kino 1. Obraz-ruch, Kino 2. Obraz-czas (tłum. J. Margański). Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Derrida, J. (2000). Szibbolet dla Paula Celana (tłum. A. Dziadek). Bytom: FA-art.
Google Scholar
Didi-Huberman, G. (1982). Invention de l’Hystérie: Charcot et l’Iconographie Photographique de la Salpêtrière. Paris: Macula.
Google Scholar
Didi-Huberman, G. (2008). Obrazy mimo wszystko (tłum. M. Kubiak Ho-Chi). Kraków: Universitas.
Google Scholar
Didi-Huberman, G. (2011). Przed obrazem. Pytanie o cele historii sztuki (tłum. B. Brzezicka). Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Eberhardt, K. (1974). Film jest snem. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Google Scholar
Freud, S. (2005). Poza zasadą przyjemności (tłum. J. Prokopiuk). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Hendrykowski, M. (2007). Andrzej Munk. Warszawa: Towarzystwo Więź.
Google Scholar
Kwiatkowska, P. (2003). Struktury pamięci. Obrazy czasoprzestrzeni w filmie „Pasażerka” Andrzeja Munka. Kwartalnik Filmowy, (43), ss. 22-47.
Google Scholar
Sebald, G. W. (2012). Wojna powietrzna i literatura (tłum. M. Łukasiewicz). Warszawa: W.A.B.
Google Scholar
Woroszylski, W. (1964). Andrzej Munk. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Google Scholar
Wróbel, S. (2017). Obrazy mimo woli. Wokół obrazu myśli Georges’a Didi-Hubermana. Kalisz: Galeria Sztuki im. Jana Tarasina.
Google Scholar
Autorzy
Adam Cichońa.cichon@al.uw.edu.pl
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0002-2707-9914
Absolwent filozofii na Uniwersytecie Warszawskim. Obecnie doktorant na Wydziale „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie przygotowuje rozprawę dotyczącą ekspresji obrazu filmowego w kontekście filozofii kina Gilles’a Deleuze’a. Publikował między innymi w „Kwartalniku Filmowym” i „Sztuce i Filozofii”. Interesują go interdyscyplinarne studia dotyczące obszarów przecinania się filozofii z innymi dziedzinami sztuki.
Statystyki
Abstract views: 395PDF downloads: 296
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Adam Cichoń
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Adam Cichoń, „Korfulamu” – podróże przez czas w kinie Theodorosa Angelopoulosa , Kwartalnik Filmowy: Nr 107 (2019): Podróż, (e)migracja, pielgrzymka
- Adam Cichoń, Deleuze’a walka z kliszami, czyli o poszukiwaniu widzialności w kinie słów kilka , Kwartalnik Filmowy: Nr 101-102 (2018): Kino europejskie XXI wieku
