Rytualne strukturowanie doświadczeń. „Mężowie” Johna Cassavetesa

Elżbieta Durys

Abstrakt

Durys interpretuje Mężów w kategoriach swoistego rytuału. Odbierając filmy Cassavetesa przez metaforyczną i symboliczną estetykę znaną z filmów Wellesa i Hitchcocka, konceptualizując doświadczane wrażenia, tracimy z oczu to, co w nich najistotniejsze. Cassavetes – jak mówi Durys za Raymondem Carneyem – chce nas skłonić do odrzucenia tych schematów odbioru i czeka, aż znaczenia wyłonią się z przebiegu akcji. Nie sposób nie poddać się interpretacji. W przypadku Mężów, filmu o reakcji trzech mężczyzn na śmierć wspólnego przyjaciela, klucz antropologiczny wydaje się szczególnie adekwatny. Powołując się na literaturę przedmiotu, Durys opisuje miejsce rytuału we współczesnym, cywilizowanym świecie. Definiuje rytuał jako zakorzenioną głęboko w ludzkiej psychice potrzebę oswojenia nieuchronnego procesu przemiany. W tym kontekście upojenie alkoholowe bohaterów i podróż do Europy stają się zarówno swoistą ceremonią pogrzebową, jak i rytuałem przejścia na wyższy stopień dojrzałości, który pozwala im świadomie podjąć wysiłek prawdziwego życia.