Narodowy socjalizm i adaptacje literatury. „Der Schritt vom Wege” Gustafa Gründgensa i „Kleider machen Leute” Helmuta Käutnera

Paul Coates

Abstrakt

Eric Rentschler twierdzi, że produkcja filmowa w Trzeciej Rzeszy stanowi uderzająco konkretny przykład konstruktu kina dominującego (jak Hollywood) opracowanego przez teoretyków filmu. Ale czy era niemieckiego Hollywood jest ideologiczna w taki sam sposób jak Hollywood, czy też w inny? Rozważania na temat narodowosocjalistycznych adaptacji nienazistowskich tekstów mogą pomóc w określeniu specyficznego znaczenia ideologii w kontekście nazistowskim. Stosunkowo niewielki obszar narodowosocjalistycznych adaptacji literackich zyskuje nieproporcjonalnie duży potencjał odkrywczy ze względu na wyraźnie dostrzegalne rozbieżności między oryginalnymi, przednazistowskimi tekstami a ich nazistowskimi przeróbkami. Rozważane tutaj adaptacje to Der Schritt vom Wege (1939) Gustafa Gründgensa, oparta na Effi Briest Fontane’a – dziele szczególnie problematycznym dla ideologii narodowosocjalistycznej – oraz wersja Kleider machen Leute (1940) Gottfrieda Kellera autorstwa Helmuta Käutnera, której przybliżony związek z oryginalną narracją wydaje się oddalać prawdopodobnie nierozwiązywalny problem wierności oryginałowi, ale który również jest problematyczny.

• Tekst jest tłumaczeniem artykułu Paula Coatesa National Socialism and Literary Adaptation: Gustaf Gründgens’s „Der Schritt vom Wege” and Helmut Käutner’s „Kleider machen Leute”. Pierwodruk w: „German Life and Letters” 2000, t. 53, nr 2, s. 231-242. © 2000 by German Life and Letters.