„Chciałem zejść z pomnika, najkrócej mówiąc”. „Poznań 56” Filipa Bajona
Abstrakt
Tekst jest próbą wyjścia poza obszar tzw. kina rozrachunkowego z dziecięcym bohaterem, w którym dzieło Bajona było zazwyczaj lokowane (obok Niedzielnych igraszek Roberta Glińskiego, Dreszczy Wojciecha Marczewskiego czy Cwału Krzysztofa Zanussiego). Zdaniem autorki dziecko jest w Poznaniu 56 „zaledwie” elementem strategii, do której najlepszym komentarzem są słowa reżysera: Chciałem zejść z pomnika, najkrócej mówiąc. Przyjęta przez Bajona demitologizacyjna strategia stała się przyczyną „rozminięcia” intencji autorskiej z oczekiwaniami społecznymi (potrzeba faktografii i konsolacji). Autorka poszukuje śladów owego „rozminięcia” w recenzjach towarzyszących pierwszym pokazom filmu. Bardzo ważnym kontekstem interpretacyjnym dla filmu Bajona jest tradycja tzw. filmu rocznicowego ukształtowana w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Zdaniem autorki Bajon realizuje przyjętą strategię walki z patriotyczno-religijnym kiczem charakteryzującym tzw. filmy rocznicowe w dużej mierze za pomocą nietypowych dla tego typu filmów rozwiązań formalnych. Można przyjąć, że pojawiające w Poznaniu 56 „Brechtowskie” chwyty formalne („ekran wewnętrzny”, ewidentne „cytaty”) są sposobem sygnalizowania dystansu nie tylko wobec historii, lecz także wobec sposobów jej filmowej prezentacji. Według autorki najdoskonalszym odzwierciedleniem stosunku Bajona do przeszłości jest zastosowana w filmie formuła „fotograficznego palimpsestu”. Poznań 56 nie jest (oczekiwanym) sprawozdaniem z czerwcowych wydarzeń, lecz sprawozdaniem z lektury „śladów” pozostawionych przez te wydarzenia w kulturze, głównie ikonicznej.
Słowa kluczowe:
Filip Bajon, dziecko, demitologizacjaBibliografia
Barthes Roland, Mitologie, tłum. A. Dziadek, Wydawnictwo KR, Warszawa 2000, s. 197.
Google Scholar
Belting Hans, Antropologia obrazu, tłum. M. Bryl, Universitas, Kraków 2007, s. 260-261.
Google Scholar
Braniecki Włodzimierz, Szczun. Z Filipem Bajonem o Poznaniu, o jego wielkopolskiej trylogii filmowej rozmowy prawie o wszystkim, Wydawnictwo „W drodze”, Poznań 1998, s. , 9,13, 13-14, 104, 115,124, 128-129, 133, 134,136, 138,141,145, 147,149-150.
Google Scholar
Codogni Paulina, Rok 1956, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 2006, s. 192, 197, 208, 214, 236-236,.
Google Scholar
Deleuze Gilles, Kino, tłum. J. Margański, słowo/obraz terytoria: Gdańsk 2008, s. 108, 235, 277.
Google Scholar
Jankun- Dopartowa Mariola, Gorzkie kino Agnieszki Holland, słowo obraz/terytoria: Gdańsk 2000, s. 193-200.
Google Scholar
Kisielewski Tadeusz, Październik 1956. Punkt odniesienia, Wydawnictwo NERITON, Warszawa 2001, s. 54.
Google Scholar
Kornatowska Maria, Wodzireje i amatorzy, W. A. i F., Warszawa 1990, s. 222
Google Scholar
Kula Marcin, Ku jakiej syntezie polskiego Października? ,w: Historia moja miłość (z zastrzeżeniami), Wydawnictwo UMCS, Lublin 2005, s. 228, 235-236.
Google Scholar
Kundera Milan, Nieznośna lekkość bytu, tłum. A. Holland, PIW: Warszawa 1992, s. 75, 191, 208.
Google Scholar
Lejeune Philippe, Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, Universitas: Kraków 2001, s. 34, 54.
Google Scholar
Machcewicz Paweł, Historia nie ożyła, „Polityka” 1997, nr 6, s. 56.
Google Scholar
Madej Alina, Mitologie i konwencje, Universitas, Kraków 1994, s. 140.
Google Scholar
Makowski Edmund, Poznański czerwiec 1956. Pierwszy bunt społeczeństwa PRL, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2006, s. 25, 63-64, 66, 84-85, 98, 99,105, 108,109, 116,128, 138,163, 209-214, 220, 262, 301.
Google Scholar
Nurczyńska-Fidelska Ewelina, Czas i przesłona. O Filipie Bajonie i jego twórczości, Rabid, Kraków 2003, s. 78, 186,191, 197.
Google Scholar
Nurczyńska-Fidelska Ewelina, Polska klasyka literacka według Andrzeja Wajdy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010, s. 42.
Google Scholar
Przylipiak Mirosław, Poetyka kina dokumentalnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk-Słupsk 2004, s. 60.
Google Scholar
Rouillé Andre, Fotografia, tłum. O. Hedemann, Universitas, Kraków 2007, s. 25, 116-117, 443.
Google Scholar
Sobolewski Tadeusz, Wszystko osobno, „Gazeta Wyborcza” 1997, nr 12, s.12.
Google Scholar
Sontag Susan, O fotografii, tłum. S. Magala, W. A. i F., Warszawa 1986, s. 12,25.
Google Scholar
Soulages François, Estetyka fotografii, tłum. B. Mytych-Forajter i W. Forajter, Universitas, Kraków 2007, s. 7.
Google Scholar
Wróblewski Janusz, Krajobraz po bitwie, „Kino” 1997, nr 1, s. 21.
Google Scholar
Autorzy
Natasza Korczarowska-Różyckakwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Łódzki Polska
Adiunkt w Instytucie Kultury Współczesnej UŁ. Autorka książki Ojczyzny prywatne poświęconej twórczości Tadeusza Konwickiego, Jana Jakuba Kolskiego i Andrzeja Kondratiuka. Specjalizuje się w historii filmu polskiego. Opiekun naukowy i wykładowca Akademii Polskiego Filmu - projektu edukacyjnego Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej.
Statystyki
Abstract views: 19PDF downloads: 8
Licencja
Prawa autorskie (c) 2012 Natasza Korczarowska-Różycka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Natasza Korczarowska-Różycka, „Ekspresjonizm to gra... Ale właściwie, czemu nie?”. Mabuseria, czyli eksperyment ekspresjonistyczny w „Mocnym człowieku” Henryka Szaro , Kwartalnik Filmowy: Nr 89-90 (2015): Redefinicje klasyki
- Natasza Korczarowska-Różycka, „Nie ma polski bez Sahary!”. „Kolonialne” filmy Michała Waszyńskiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 92 (2015): Kino polskie i polityka
