Kieślowski versus Pawlikowski. „Podwójne życie Weroniki” i „Zimna wojna” jako opowieści o świecie dwudzielnym
Abstrakt
Na czym polegało u progu lat 90. „zjawisko Kieślowski”, a na czym dziś, po 28 latach, polega „zjawisko Pawlikowski”? Co łączy te dwie odsłony sukcesu polskiego kina na Zachodzie, a w czym są one od siebie odmienne? O ile Paweł Pawlikowski dokonał w Zimnej wojnie estetyzacji okresu PRL, o tyle Krzysztof Kieślowski pokazał w Podwójnym życiu Weroniki ostatnie chwile tego systemu. Film ten, oglądany dzisiaj, ujawnia wymiar nie tyle metafizyczny, ile kulturowy, i jest ciekawym tekstem artystycznym z geografii mentalnej. Dlatego też tekst Morstin koncentruje się na dwudzielności świata przedstawionego w Podwójnym życiu Weroniki i Zimnej wojnie. Pawlikowski obiera odwrotny kierunek niż czynił to Kieślowski w swych późnych filmach, bo jako twórca Zimnej wojny z Zachodu wraca na Wschód, który jest dla niego niezmiennym źródłem inspiracji. Autorka próbuje zatem opisać dwie twórcze strategie konfrontacji z Zachodem jako przestrzenią mentalną, z którą każdy z reżyserów na swój sposób się mierzy. Poddaje w tym celu interpretacji Podwójne życie Weroniki i Zimną wojnę jako filmy, których bohaterowie po wschodniej, polskiej stronie doświadczają poświęcenia, śmierci i sacrum, zaś po stronie zachodniej – wolności, sukcesu, ale też frustracji, tęsknoty i samotności. W obu filmach muzyka jest przepustką do lepszego świata, środkiem w rytuale przejścia ze wschodu na zachód Europy.
Słowa kluczowe:
Krzysztof Kieślowski, Paweł Pawlikowski, Wschód, ZachódBibliografia
T. Lubelski, Zjawisko Kieślowski, w: tegoż, Historia kina polskiego 1895-2014, Kraków 2015A. Morstin, Historia pewnego złudzenia. Teorie kiczu i „Podwójne życie Weroniki” Krzysztofa Kieślowskiego, „Kwartalnik Filmowy” 2009, nr 66, s.139-154.
Google Scholar
K. Surmiak-Domańska, Kieślowski. Zbliżenie, Warszawa 2018, s. 430-431.
Google Scholar
M. Przylipiak, Krótkie filmy, „Dekalog” oraz „Podwójne życie Weroniki” w zwierciadle polskiej krytyki filmowej, „Kwartalnik Filmowy” 1998, nr 24, s. 156.
Google Scholar
Wywiad Donaty Subbotko z Andrzejem Głowackim, Wstydzę się, żeśmy spieprzyli ten świat, „Gazeta Wyborcza. Magazyn Świąteczny”, 31.03.2017: http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21576585,glowacki-bog-zeslal-uchodzcow-zeby-nam-poprawic.html (dostęp: 25.09.2018).
Google Scholar
T. Lubelski, Prawdziwy partner. Francuska krytyka filmowa o Kieślowskim, „Kwartalnik Filmowy” 1993, nr 4.
Google Scholar
I. Sowińska, Czułe miejsca. Muzyka w filmach Krzysztofa Kieślowskiego, w: Kino Krzysztofa Kieślowskiego, red. T. Lubelski, Kraków 1997, s. 153-162.
Google Scholar
„Popiół i diament”. Z Andrzejem Wajdą rozmawia (jp), „Film” 1958, nr 34. Cyt. za: T. Lubelski, Strategie autorskie w polskim filmie fabularnym lat 1945-1961, Kraków 2000, s. 158-159.
Google Scholar
M. Janion, Do Europy tak, ale z naszymi umarłymi, Warszawa 2000, s.6.
Google Scholar
K. Kieślowski, Autobiografia, Kraków 2006, s. 169.
Google Scholar
Wywiad Hanny Rydlewskiej z Pawłem Pawlikowskim, Czuję olimpijski spokój, „Vogue” 19.05.2018, https://www.vogue.pl/a/pawel-pawlikowski-czuje-olimpijski-spokoj (dostęp: 25.09.2018).
Google Scholar
Autorzy
Agnieszka Morstinkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
Specjalizuje się w historii kina polskiego. W 2007 r. doktoryzowała się na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie pracowała do roku 2010. Opublikowała Jak daleko stąd do raju? Religia jako pamięć w polskim filmie fabularnym (2010); współredagowała tomy Ciało i seksualność w kinie polskim (2009) oraz Kompleks Konwicki (2010). Obecnie, we współpracy z Tadeuszem Lubelskim, opracowuje notesy Andrzeja Wajdy w krakowskim archiwum reżysera, którego twórczość jest głównym przedmiotem jej prac badawczych.
Statystyki
Abstract views: 122PDF downloads: 49
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Agnieszka Morstin
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Agnieszka Morstin, Historia pewnego złudzenia. Teorie kiczu i „Podwójne życie Weroniki” Krzysztofa Kieślowskiego , Kwartalnik Filmowy: Nr Special Issue (2013): Polskie filmoznawstwo o kinie polskim
