Wideoesej, czyli od Chrisa Markera do Fandoru. Historia awansu pewnej formy audiowizualnej wyrosłej z kinofilii
Abstrakt
Wideoeseje można uznać za performatywne akty kulturowej i technologicznej emancypacji odbiorcy. Jego kompetencje określa nie tylko zdolność patrzenia i (pamięciowego) kolekcjonowania obrazów, ale przede wszystkim zgromadzony kapitał kulturowy. Do stworzenia wideoeseju potrzebna jest zdolność ekspresji indywidualnego stanowiska przy użyciu ogólnodostępnych programów montażowych. To jedynie etap w transmisji treści do mikrospołeczności opartych na jakimś pakcie porozumienia, coraz częściej transcendujących jednak w stronę pozasieciowych obiegów specjalistycznych (np. wideoesej jako zamiennik-ekwiwalent referatu, nie tylko w sytuacji fizycznej nieobecności autora na konferencji naukowej, ale i w zastępstwie tradycyjnego „speechu”), prestiżowych (zorganizowane wokół wideoesejów eventy w ramach pierwszoligowych festiwali filmowych) oraz wydarzeń spełniających rolę „zewnętrznego” tutora (warsztaty, kursy czy seminaria).
Słowa kluczowe:
Chris Marker, widoesej, FandorBibliografia
Alter, N. (2007). Translating the Essay into Film and Installation. “Journal of visual culture” vol. 6 (1).
DOI: https://doi.org/10.1177/1470412907075068
Google Scholar
Biliński, P. (2016). Palimpsesty Kevina B. Lee. „EKRANy” nr 5 (33).
Google Scholar
Elsaesser, T. (2009). Ingmar Bergman in the museum? Thresholds, limits, conditions of possibility, “Journal of Aesthetics & Culture” vol. 1.
DOI: https://doi.org/10.3402/jac.v1i0.2123
Google Scholar
Elsaesser, T. (2012). O kinofilii albo pożytki z rozczarowania (tłum. M. Szczubiałka). „Panoptikum”, nr 11.
Google Scholar
Gębicka, E. (2015). Nowe media w kampaniach promocyjnych filmów. Możliwości i zagrożenia, [w:] M. Adamczak, K. Klejsa (red.) Wokół zagadnień dystrybucji filmowej. Łódź: Wydawnictwo PWSFTviT.
Google Scholar
Grant, C. (2016). The audiovisual essay as performative research. “Necsus”, vol. 4. http://www.necsus-ejms.org/the-audiovisual-essay-as-performative-research/ (dostęp 15.01.2018).
Google Scholar
Grant, C. (2014). The Shudder of a Cinephiliac Idea? Videographic Film Studies Practice as Material Thinking. “ANIKI: Portuguese Journal of the Moving Image”, nr 1. http://aim.org.pt/ojs/index.php/revista/article/view/59/html (dostęp: 4.12.2018).
Google Scholar
Grant, C. (2016). Beyond Tautology? “Audio-Visual Film Criticism”, vol. 40, 1. https://quod.lib.umich.edu/f/fc/13761232.0040.113?view=text;rgn=main (dostęp: 15.01.2018).
DOI: https://doi.org/10.3998/fc.13761232.0040.113
Google Scholar
Jenkins, H. (2007). Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów (tłum. M. Bernatowicz, M. Filiciak). Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar
Jutkiewicz, M. (2016). Miks totalny. Of Remixology, ethics and aesthetics after remix Davida J. Gunkela. “Przegląd kulturoznawczy”, nr 3 (29).
Google Scholar
Kopyciński, M. (2011). Współczesny tekst filozoficzny jako przykład strategii remiksu, [w:] M. Gulik, P. Kaucz, L. Onak, (red.), Remiks. Teorie i praktyki, red. Kraków 2011, w tym przede wszystkim
Google Scholar
Kurz, I. (2016). Etyka widzenia: gest fotograficzny i res gesta, [w:] P. Kwiatkowska, M. Szewczyk (red.), Sztuka w kinie dokumentalnym. Warszawa: Fundacja Mammal.
Google Scholar
Kwiatkowska, P. (2016). Kino – sztuka miłości, [w:] P. Kwiatkowska, M. Szewczyk (red.), Sztuka w kinie dokumentalnym. Warszawa: Fundacja Mammal.
Google Scholar
Lee, K.B. (2017). Video essay: The essay film – some thoughts of discontent. http://www.bfi.org.uk/news-opinion/sight-sound-magazine/features/deep-focus/video-essay-essay-film-some-thoughts (dostęp: 15.01.2018).
Google Scholar
Lessig, L. (2009). Remiks. Aby sztuka i biznes rozkwitały w hybrydowej gospodarce (tłum. R. Próchniak). Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar
Liguziński, S. (2012). Wideoesej. Zapiski na marginesach. „Ekrany”, nr 6 (10).
Google Scholar
Nacher, A. (2011). Remiks i mashup – o niełatwym współbrzmieniu dwóch cyberkulturowych metafor. „Przegląd kulturoznawczy”, nr 1(9).
Google Scholar
Nycz, R. (2011). Nowa humanistyka w Polsce: kilka bardzo subiektywnych obserwacji, koniektur, refutacji. „Teksty drugie”, nr 1.
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2017.1.2
Google Scholar
Petit, Ch. (2014). Wnętrza. Kino utracone i postkino (tłum. M. Stelmach). „Ekrany”, tom 18 nr 3.
Google Scholar
Rancière, J. (2009). The Emancipated Spectator (transl. by G. Elliott). London: Verso.
Google Scholar
Rascaroli, L. (2008). The Essay Film: Problems, Definitions, Textual Commitments. “Framework. The Journal of Cinema and Media”, no 49 (2).
DOI: https://doi.org/10.1353/frm.0.0019
Google Scholar
Steyerl, H. (2013). W obronie nędznego obrazu (tłum. Ł. Zaremba). „Polska Sztuka Ludowa. Konteksty”, nr 31.
Google Scholar
Zając, B. (2015). Esej audiowizualny – w stronę historii, [w:] R. Kluszczyński, T. Kłys, N. Korczarowska-Różycka (red.), Paradygmaty współczesnego kina. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
DOI: https://doi.org/10.18778/7969-538-6.07
Google Scholar
Autorzy
Grażyna Świętochowskakwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Gdański Polska
Dr, adiunkt w Katedrze Wiedzy o Filmie i Kulturze Audiowizualnej Uniwersytetu Gdańskiego. Interesuje się kulturą audiowizualną Europy Centralnej, wideoeseistyką i filmem interaktywnym. Przygotowuje książkę České vynálezy. Wybrane aspekty kina czeskiego i słowackiego z lat 60. Redaktorka naczelna czasopisma naukowego „Panoptikum”.
Statystyki
Abstract views: 133PDF downloads: 55
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Grażyna Świętochowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Grażyna Świętochowska, O uroczystości i gościach. Czechosłowacka nowa fala i kultura czasu wolnego , Kwartalnik Filmowy: Nr 100 (2017): O świętowaniu
