“Between the Years of Yore and Younger Years” – (Neo)Animistic and (Neo)Pagan Tropes in Polish Cinema

Magdalena Podsiadło-Kwiecień

magdalena.podsiadlo-kwiecien@uj.edu.pl
Jagiellonian University (Poland)
https://orcid.org/0000-0003-3641-964X

Abstract

The perspective of new animism offers an approach to the subjectivity and the relation between nature and culture, the human and non-human, as well as the animate and the inanimate, that differs from the one founded on the Judeo-Christian tradition. Marginal in Polish culture, this current can be found in film representations of paganism that nevertheless lend it the status of a repressed phenomenon or one tamed by the context of Christianity. The authors of contemporary Polish films that refer to this tradition look for an alternative to a world that is hierarchical, dualistic and based on an anthropocentric model. They connect with paganism though their egalitarian attitude towards animals (Agnieszka Holland’s Spoor), respect for the agency of plants (Agnieszka Holland’s Charlatan), belief in spirits beyond the Christian context (Małgorzata Szumowska’s Never Gonna Snow Again and Body), awareness of the natural environment (Katarzyna Klimkiewicz and Dominga Sotomayor Castillos’s La Isla) or reference to tribal cultures (Zbigniew Libera’s Walser). At the same time, these works re-evaluate said tradition, treating it as a “rescue perspective” in the face of the current civilizational crisis.

 


Keywords:

animism, paganism, Polish cinema, abject

Barcz, A. (2016). Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w polskiej literaturze. Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
  Google Scholar

Bird-David, N. (1999). ”Animism” Revisited: Personhood, Environment, and Relational Epistemology. Current Anthropology, (40), ss. 67-79.
DOI: https://doi.org/10.1086/200061   Google Scholar

Chyc, P. (2008). Początek religii? Koncepcja animizmu w perspektywie antropologicznej. W: B. Stawiarski, S. Rodak (red.), Człowiek, społeczeństwo, wiara. Studia interdyscyplinarne (ss. 115-128). Wrocław: Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego.
  Google Scholar

Chyc, P. (2015). Wyobraźnia fantazmatyczna a animizm w Amazonii. O ograniczeniach w stosowaniu pojęcia fantazmat w badaniach antropologicznych. Sensus Historiae, 21 (4), ss. 53-72.
  Google Scholar

Domańska, E. (2017). Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  Google Scholar

Filipowicz, A. (2020). Słowiański „nowy animizm”. Wokół badań terenowych polskiego romantyzmu. Czas Kultury, (2), ss. 115-121.
  Google Scholar

Filipowicz, A. (2020). Zaktualizować przeszłość. Nowy animizm jako rodzima „perspektywa ratunkowa”. Sensus Historiae, 38 (1), ss. 183-193.
  Google Scholar

Gajda, A. (2008). Pogańska Słowiańszczyzna w literaturze polskiej. Państwo i Społeczeństwo, (4), ss. 167-188.
  Google Scholar

Gieysztor, A. (2006). Mitologia Słowian. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323525486   Google Scholar

Harvey, G. (2014). Introduction. W: G. Harvey (red.), The Handbook of Contemporary Animism (ss. 1-12). New York: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781315728964   Google Scholar

Janion, M. (2006). Niesamowita Słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
  Google Scholar

Klimkiewicz, K. (b. d.). Następny film zrobię o młodej dziewczynie. Pisf.pl. https://pisf.pl/aktualnosci/katarzyna-klimkiewicz-nastepny-film-zrobie-o-mlodej-dziewczynie/#
  Google Scholar

Kristeva, J. (2007). Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie (tłum. M. Falski). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. (Publikacja oryginału: 1980).
  Google Scholar

Lemann-Zajiček, J. (2007). Jan Rybkowski – baron polskiej kinematografii. W: G. Stachówna, B. Zmudziński (red.), Autorzy kina polskiego (ss. 9-30). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  Google Scholar

Lubelski, T. (2009). Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty. Chorzów: Videograf II.
  Google Scholar

Majewski, J. (2006). Ostatni klaps. Pamiętnik moich filmów. Warszawa: Wydawnictwo Autorskie.
  Google Scholar

Maron, M. (2019). Romantyzm i kino. Idee i wyobrażenie romantyczne w filmach polskich reżyserów z lat 1947-1990. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
  Google Scholar

Mérimée, P. (1958). Lokis i inne opowiadania. Katowice: Wydawnictwo Śląsk. (Publikacja oryginału: 1869).
  Google Scholar

Mickiewicz, A. (1922). Dziady wileńskie. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza.
  Google Scholar

Podsiadło, M. (2019). Ekokrytyczny trójgłos w kinie polskich reżyserek filmowych. Pleograf. Kwartalnik Akademii Polskiego Filmu, (3). https://akademiapolskiegofilmu.pl/pl/historia-polskiego-filmu/pleograf/polskie-kino-kobiet/18/ekokrytyczny-trojglos-w-kinie-polskich-rezyserek-filmowych/691
  Google Scholar

Przychodniak, Z. (2003). Podwójna obcość. Początki polskiego stereotypu prześladowczego. W: E. Wiegandt, A. Czyżak, Z. Kopeć (red.), Ulotność i trwanie. Studia z tematologii i historii literatury (ss. 295-310). Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”.
  Google Scholar

Rakowski, T. (2017). Etnografia i eksperymenty artystyczne. O powstawaniu nowych pól poznawczych we współczesnej antropologii. Teksty Drugie, (1), ss. 91-110.
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2017.1.7   Google Scholar

Rountree, K. (2015). Introduction: Context Is Everything: Plurality and Paradox in Contemporary European Paganisms. W: K. Rountree (red.), Contemporary Pagan and Native Faith Movements in Europe: Colonialist and Nationalist Impulses (ss. 1-23). New York – Oxford: Berghahn.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt9qctm0   Google Scholar

Sapkowski, A. (1993). Piróg albo Nie ma złota w Szarych Górach. Nowa Fantastyka, (5). https://sapkowskipl.wordpress.com/2017/03/17/pirog-albo-nie-ma-zlota-w-szarych-gorach/
  Google Scholar

Smoliński, S. (2018). Między polityką zwierząt a zwierzęcą polityką: nie-ludzka podmiotowość w „Pokocie” Agnieszki Holland. Pleograf. Kwartalnik Akademii Polskiego Filmu, (2). https://akademiapolskiegofilmu.pl/pl/historia-polskiego-filmu/pleograf/agnieszka-holland/12/miedzy-polityka-zwierzat-a-zwierzeca-polityka-nie-ludzka-podmiotowosc-w-pokocie-agnieszki-holland/640
  Google Scholar

Szulkin, P., Kletowski, P., Marecki, P. (2012). Piotr Szulkin. Życiopis. Z Piotrem Szulkinem rozmawiają Piotr Kletowski i Piotr Marecki. Kraków: Korporacja Ha!art.
  Google Scholar

Szyjewski, A. (2005). Szamanizm. Kraków: Wydawnictwo WAM.
  Google Scholar

Thompson, E. M. (2007, 5 listopada). Sarmatyzm i postkolonializm. O naturze polskich resentymentów. Dziennik. Gazeta Prawna. https://wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/artykuly/193060,sarmatyzm-i-postkolonializm.html.
  Google Scholar

Żuławski, A., Kletowski, P., Marecki, P. (2008). Żuławski. Przewodnik Krytyki Politycznej. Z Andrzejem Żuławskim rozmawiają Piotr Kletowski i Piotr Marecki. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  Google Scholar


Published
2021-08-17

Cited by

Podsiadło-Kwiecień, M. (2021) “‘Between the Years of Yore and Younger Years’ – (Neo)Animistic and (Neo)Pagan Tropes in Polish Cinema”, Kwartalnik Filmowy, (114), pp. 65–86. doi: 10.36744/kf.788.

Authors

Magdalena Podsiadło-Kwiecień 
magdalena.podsiadlo-kwiecien@uj.edu.pl
Jagiellonian University Poland
https://orcid.org/0000-0003-3641-964X

Graduate in Polish Philology and Film Studies at the Jagiellonian University; she works as Assistant Professor at the Department of Polish Film History of the Institute of Audiovisual Arts, Jagiellonian University. She authored the book Autobiografizm filmowy jako ślad podmiotowej egzystencji [Autobiographism in Cinema as a Trace of Individual Existence] (2013) and co-edited the volumes Kino polskie jako kino transnarodowe [Polish Cinema as a Transnational Cinema] (2017) and Przygoda kina [Cinema as Adventure] (2019). She published in the journals Kwartalnik Filmowy and Kultura i Historia, and in collective volumes.



Statistics

Abstract views: 430
PDF downloads: 347


License

Copyright (c) 2021 Magdalena Podsiadło-Kwiecień

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

The author grants the publisher a royalty-free non-exclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Kwartalnik Filmowy, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Kwartalnik Filmowy should it be published or used again (download licence agreement). The journal is published under the CC BY 4.0 licence. By submitting an article, the author agrees to make it available under this licence.

In issues from 105-106 (2019) to 119 (2022) all articles were published under the CC BY-NC-ND 4.0 licence. During this period the authors granted a royalty-free non-exclusive licence (CC BY-ND 4.0) to use their article in „Kwartalnik Filmowy”, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.