“Between the Years of Yore and Younger Years” – (Neo)Animistic and (Neo)Pagan Tropes in Polish Cinema
Magdalena Podsiadło-Kwiecień
magdalena.podsiadlo-kwiecien@uj.edu.plJagiellonian University (Poland)
https://orcid.org/0000-0003-3641-964X
Abstract
The perspective of new animism offers an approach to the subjectivity and the relation between nature and culture, the human and non-human, as well as the animate and the inanimate, that differs from the one founded on the Judeo-Christian tradition. Marginal in Polish culture, this current can be found in film representations of paganism that nevertheless lend it the status of a repressed phenomenon or one tamed by the context of Christianity. The authors of contemporary Polish films that refer to this tradition look for an alternative to a world that is hierarchical, dualistic and based on an anthropocentric model. They connect with paganism though their egalitarian attitude towards animals (Agnieszka Holland’s Spoor), respect for the agency of plants (Agnieszka Holland’s Charlatan), belief in spirits beyond the Christian context (Małgorzata Szumowska’s Never Gonna Snow Again and Body), awareness of the natural environment (Katarzyna Klimkiewicz and Dominga Sotomayor Castillos’s La Isla) or reference to tribal cultures (Zbigniew Libera’s Walser). At the same time, these works re-evaluate said tradition, treating it as a “rescue perspective” in the face of the current civilizational crisis.
Keywords:
animism, paganism, Polish cinema, abjectReferences
Barcz, A. (2016). Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w polskiej literaturze. Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
Google Scholar
Bird-David, N. (1999). ”Animism” Revisited: Personhood, Environment, and Relational Epistemology. Current Anthropology, (40), ss. 67-79.
DOI: https://doi.org/10.1086/200061
Google Scholar
Chyc, P. (2008). Początek religii? Koncepcja animizmu w perspektywie antropologicznej. W: B. Stawiarski, S. Rodak (red.), Człowiek, społeczeństwo, wiara. Studia interdyscyplinarne (ss. 115-128). Wrocław: Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Chyc, P. (2015). Wyobraźnia fantazmatyczna a animizm w Amazonii. O ograniczeniach w stosowaniu pojęcia fantazmat w badaniach antropologicznych. Sensus Historiae, 21 (4), ss. 53-72.
Google Scholar
Domańska, E. (2017). Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Filipowicz, A. (2020). Słowiański „nowy animizm”. Wokół badań terenowych polskiego romantyzmu. Czas Kultury, (2), ss. 115-121.
Google Scholar
Filipowicz, A. (2020). Zaktualizować przeszłość. Nowy animizm jako rodzima „perspektywa ratunkowa”. Sensus Historiae, 38 (1), ss. 183-193.
Google Scholar
Gajda, A. (2008). Pogańska Słowiańszczyzna w literaturze polskiej. Państwo i Społeczeństwo, (4), ss. 167-188.
Google Scholar
Gieysztor, A. (2006). Mitologia Słowian. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323525486
Google Scholar
Harvey, G. (2014). Introduction. W: G. Harvey (red.), The Handbook of Contemporary Animism (ss. 1-12). New York: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781315728964
Google Scholar
Janion, M. (2006). Niesamowita Słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Klimkiewicz, K. (b. d.). Następny film zrobię o młodej dziewczynie. Pisf.pl. https://pisf.pl/aktualnosci/katarzyna-klimkiewicz-nastepny-film-zrobie-o-mlodej-dziewczynie/#
Google Scholar
Kristeva, J. (2007). Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie (tłum. M. Falski). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. (Publikacja oryginału: 1980).
Google Scholar
Lemann-Zajiček, J. (2007). Jan Rybkowski – baron polskiej kinematografii. W: G. Stachówna, B. Zmudziński (red.), Autorzy kina polskiego (ss. 9-30). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Lubelski, T. (2009). Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty. Chorzów: Videograf II.
Google Scholar
Majewski, J. (2006). Ostatni klaps. Pamiętnik moich filmów. Warszawa: Wydawnictwo Autorskie.
Google Scholar
Maron, M. (2019). Romantyzm i kino. Idee i wyobrażenie romantyczne w filmach polskich reżyserów z lat 1947-1990. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Mérimée, P. (1958). Lokis i inne opowiadania. Katowice: Wydawnictwo Śląsk. (Publikacja oryginału: 1869).
Google Scholar
Mickiewicz, A. (1922). Dziady wileńskie. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza.
Google Scholar
Podsiadło, M. (2019). Ekokrytyczny trójgłos w kinie polskich reżyserek filmowych. Pleograf. Kwartalnik Akademii Polskiego Filmu, (3). https://akademiapolskiegofilmu.pl/pl/historia-polskiego-filmu/pleograf/polskie-kino-kobiet/18/ekokrytyczny-trojglos-w-kinie-polskich-rezyserek-filmowych/691
Google Scholar
Przychodniak, Z. (2003). Podwójna obcość. Początki polskiego stereotypu prześladowczego. W: E. Wiegandt, A. Czyżak, Z. Kopeć (red.), Ulotność i trwanie. Studia z tematologii i historii literatury (ss. 295-310). Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”.
Google Scholar
Rakowski, T. (2017). Etnografia i eksperymenty artystyczne. O powstawaniu nowych pól poznawczych we współczesnej antropologii. Teksty Drugie, (1), ss. 91-110.
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2017.1.7
Google Scholar
Rountree, K. (2015). Introduction: Context Is Everything: Plurality and Paradox in Contemporary European Paganisms. W: K. Rountree (red.), Contemporary Pagan and Native Faith Movements in Europe: Colonialist and Nationalist Impulses (ss. 1-23). New York – Oxford: Berghahn.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt9qctm0
Google Scholar
Sapkowski, A. (1993). Piróg albo Nie ma złota w Szarych Górach. Nowa Fantastyka, (5). https://sapkowskipl.wordpress.com/2017/03/17/pirog-albo-nie-ma-zlota-w-szarych-gorach/
Google Scholar
Smoliński, S. (2018). Między polityką zwierząt a zwierzęcą polityką: nie-ludzka podmiotowość w „Pokocie” Agnieszki Holland. Pleograf. Kwartalnik Akademii Polskiego Filmu, (2). https://akademiapolskiegofilmu.pl/pl/historia-polskiego-filmu/pleograf/agnieszka-holland/12/miedzy-polityka-zwierzat-a-zwierzeca-polityka-nie-ludzka-podmiotowosc-w-pokocie-agnieszki-holland/640
Google Scholar
Szulkin, P., Kletowski, P., Marecki, P. (2012). Piotr Szulkin. Życiopis. Z Piotrem Szulkinem rozmawiają Piotr Kletowski i Piotr Marecki. Kraków: Korporacja Ha!art.
Google Scholar
Szyjewski, A. (2005). Szamanizm. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar
Thompson, E. M. (2007, 5 listopada). Sarmatyzm i postkolonializm. O naturze polskich resentymentów. Dziennik. Gazeta Prawna. https://wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/artykuly/193060,sarmatyzm-i-postkolonializm.html.
Google Scholar
Żuławski, A., Kletowski, P., Marecki, P. (2008). Żuławski. Przewodnik Krytyki Politycznej. Z Andrzejem Żuławskim rozmawiają Piotr Kletowski i Piotr Marecki. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar
Authors
Magdalena Podsiadło-Kwiecieńmagdalena.podsiadlo-kwiecien@uj.edu.pl
Jagiellonian University Poland
https://orcid.org/0000-0003-3641-964X
Graduate in Polish Philology and Film Studies at the Jagiellonian University; she works as Assistant Professor at the Department of Polish Film History of the Institute of Audiovisual Arts, Jagiellonian University. She authored the book Autobiografizm filmowy jako ślad podmiotowej egzystencji [Autobiographism in Cinema as a Trace of Individual Existence] (2013) and co-edited the volumes Kino polskie jako kino transnarodowe [Polish Cinema as a Transnational Cinema] (2017) and Przygoda kina [Cinema as Adventure] (2019). She published in the journals Kwartalnik Filmowy and Kultura i Historia, and in collective volumes.
Statistics
Abstract views: 430PDF downloads: 347
License
Copyright (c) 2021 Magdalena Podsiadło-Kwiecień
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
The author grants the publisher a royalty-free non-exclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Kwartalnik Filmowy, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Kwartalnik Filmowy should it be published or used again (download licence agreement). The journal is published under the CC BY 4.0 licence. By submitting an article, the author agrees to make it available under this licence.
In issues from 105-106 (2019) to 119 (2022) all articles were published under the CC BY-NC-ND 4.0 licence. During this period the authors granted a royalty-free non-exclusive licence (CC BY-ND 4.0) to use their article in „Kwartalnik Filmowy”, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.
Most read articles by the same author(s)
- Magdalena Podsiadło-Kwiecień, Body/Flesh/Corporeality – the Physical Matter in Małgorzata Szumowska’s Work , Kwartalnik Filmowy: No. 111 (2020): Senses and Affects
- Magdalena Podsiadło-Kwiecień, Thinking through Film, or a Revision of the Romantic Paradigm , Kwartalnik Filmowy: No. 118 (2022): One Take