Myślenie filmem, czyli korekta paradygmatu romantycznego

Magdalena Podsiadło-Kwiecień

Abstrakt

Artykuł stanowi recenzję książki Krzysztofa Kopczyńskiego zatytułowanej Paradygmat polskiego romantyzmu w uniwersum filmowym (2021). Celem publikacji jest ponowne, aktualizujące odczytanie polskiego paradygmatu romantycznego unikające jego redukcji do wymiaru patriotyczno-narodowego. Autor książki szuka inspiracji w romantyzmie europejskim, by pochylić się nad zagadnieniami właściwymi dla romantyzmu wysokiego, które dotyczą kwestii poznania, wiodącej roli sztuki, indywidualizmu, filozofii egzystencji, epistemologii i historiozofii. Następnie przedstawia stanowiska ujmujące sztukę filmową jako narzędzie wypowiedzi filozoficznej, przytaczając koncepcje m. in Gilles’a Deleuze’a, Stanleya Cavella, Roberta Sinnerbrinka czy Daniela Framptona. Badacze ci stają się rzecznikami tezy, że film jest zdolny do uprawiania refleksji w sposób zbliżony do rozważań filozofów. Idąc za tą tezą, Kopczyński za punkt wyjścia przyjmuje bogactwo myślowe ukrytej części paradygmatu romantycznego, co pozwala mu wniknąć w przesłanie analizowanych filmów, a także wskazać, że kino może prowadzić do przekształcenia wspomnianego wzorca i zmiany jego roli w kulturze.