Ku nowym definicjom realizmu społecznego w kinie Europy Wschodniej i Środkowej
Karolina Kosińska
karolina.kosinska@ispan.plInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-1096-878X
Abstrakt
Artykuł dotyczy problemu definiowania realizmu społecznego w kontekście kina Europy Wschodniej i Środkowej. Choć kinematografie tego regionu obfitują w filmy łączące kwestie społeczne z konwencją realistyczną, wciąż niema wypracowanych definicji, które odpowiadałyby lokalnej specyfice tradycji filmowej oraz historycznym, politycznym czy społecznym kontekstom. Autorka dokonuje przeglądu wykorzystania kategorii „realizmu społecznego” w anglojęzycznej literaturze na temat kina regionu autorstwa wschodnioeuropejskich badaczy, a także weryfikuje zachodnie koncepcje pod kątem możliwości ich zastosowania w kontekście Europy Wschodniej. Wskazuje również cechy charakterystyczne dla regionalnej odrębności, takie jak dziedzictwo socrealizmu, tradycja „podwójnego kodowania” w filmie oraz lokalne zjawiska kinematograficzne. Jako rozwiązanie na przyszłość autorka wskazuje współpracę badaczy z regionu w ramach projektów badawczych pozwalających na opracowywanie nowych teorii. [artykuł opublikowany w języku angielskim jako: Towards New Definitions of Eastern and Central European Cinematic Social Realism]
Oświadczenie o konflikcie interesów
Słowa kluczowe:
realizm społeczny, kino Europy Wschodniej i Środkowej, socrealizmBibliografia
Batori, A. (2018). Space in Romanian and Hungarian Cinema. Cham: Palgrave Macmillan.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-75951-7
Google Scholar
Doncheva, G. (2020). Bulgaria: Reframing Contemporary Arthouse and Mainstream Cinema. In: L. Papadimitriou, A. Grgić (eds.), Contemporary Balkan Cinema: Transnational Exchanges and Global Circuits (pp. 50-68). Edinburgh: Edinburgh University Press.
DOI: https://doi.org/10.3366/edinburgh/9781474458436.003.0004
Google Scholar
Duma, D. (2019). Romanian Animation: Digital Renaissance. In: I. Trocan (ed.), Romanian Cinema Inside Out: Insights on Film Culture, Industry and Politics 1912-2019 (pp. 159-169). Bucharest: Romanian Cultural Institute.
Google Scholar
Filimon, M. (2017). Cristi Puiu. Urbana – Chicago – Springfield: University of Illinois Press.
DOI: https://doi.org/10.5406/illinois/9780252040764.001.0001
Google Scholar
Forrest, D. (2020). New Realism: Contemporary British Cinema. Edinburgh: Edinburgh University Press.
DOI: https://doi.org/10.1515/9781474413046
Google Scholar
Goddard, M. (2004). Rękopis znaleziony w Saragossie / The Saragossa Manuscript. In: P. Hames (ed.), The Cinema of Central Europe (pp. 87-96). London: Wallflower Press.
Google Scholar
Goddard, M. (2012). The Impossible Polish New Wave and Its Accursed Émigré Auteurs: Borowczyk, Polański, Skolimowski, Żuławski. In: A. Imre (ed.), A Companion to Eastern European Cinemas (pp. 291-310). Chichester: Wiley-Blackwell.
DOI: https://doi.org/10.1002/9781118294376.ch15
Google Scholar
Gorzo, A. (2016, July 25). Realism and Ideology in Post-2000 Romanian Cinema. Andrei Gorzo Blog. https://andreigorzoblog.wordpress.com/2016/07/25/realism-and-ideology-in-post-2000-romanian-cinema/
Google Scholar
Gurshtein, K., Simonyi, S. (eds.) (2022). Experimental Cinemas in State-Socialist Eastern Europe. Amsterdam: Amsterdam University Press.
DOI: https://doi.org/10.1017/9789048532964
Google Scholar
Hallam, J., Marshment, M. (2000). Realism and Popular Cinema. Manchester: Manchester University Press.
Google Scholar
Hames, P. (2010). Czech and Slovak Cinema: Theme and Tradition. Edinburgh: Edinburgh University Press.
DOI: https://doi.org/10.1515/9780748629268
Google Scholar
Hames, P. (ed.) (2004). The Cinema of Central Europe. London: Wallflower Press.
Google Scholar
Imre, A. (ed.) (2012). A Companion to Eastern European Cinemas. Chichester: Wiley-Blackwell.
DOI: https://doi.org/10.1002/9781118294376
Google Scholar
Iordanova, D. (2001). Cinema of Flames: Balkan Film, Culture and the Media. Cham: Palgrave Macmillan.
DOI: https://doi.org/10.5040/9781838710019
Google Scholar
Iordanova, D. (2003). Cinema of the Other Europe: The Industry and Artistry of East Central European Film. London: Wallflower Press.
Google Scholar
Iordanova, D. (ed.) (2006). The Cinema of The Balkans. London: Wallflower Press.
Google Scholar
Kristensen, L. (ed.) (2012). Postcommunist Film – Russia, Eastern Europe and World Culture: Moving Images of Postcommunism. New York: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203131152
Google Scholar
Lay, S. (2002). British Social Realism: From Documentary to Brit Grit. London – New York: Wallflower.
Google Scholar
Mazierska, E., Kristensen, L., Näripea, E. (eds.) (2014). Postcolonial Approaches to Eastern European Cinema: Portraying Neighbours on Screen. London – New York: I. B. Tauris.
DOI: https://doi.org/10.5040/9780755603466
Google Scholar
Murtic, D. (2015). Post-Yugoslav Cinema: Towards a Cosmopolitan Imagining. Cham: Palgrave Macmillan.
DOI: https://doi.org/10.1057/9781137520357
Google Scholar
Nasta, D. (2013). Contemporary Romanian Cinema: The History of an Unexpected Miracle. London – New York: Wallflower Press.
DOI: https://doi.org/10.7312/nast16744
Google Scholar
Oprea, D.-A., Chapelan, L.-A. (eds.) (2024). Patterns of Miscommunication: Contemporary East-Central European Cinema. Bucharest: Editura Comunicare.ro.
Google Scholar
Papadimitriou, L., Grgić, A. (eds.) (2020). Contemporary Balkan Cinema: Transnational Exchanges and Global Circuits. Edinburgh: Edinburgh University Press.
DOI: https://doi.org/10.3366/edinburgh/9781474458436.001.0001
Google Scholar
Piwowarska, B., Ronduda, Ł. (eds.) (2008). Polish New Wave/Polska Nowa Fala. Warszawa: Centrum Sztuki Współczesnej.
Google Scholar
Pop, D. (2014). Romanian New Wave Cinema: An Introduction. Jefferson: McFarland and Company.
Google Scholar
Pop, D. (2022). Romanian Cinema: Thinking Outside the Screen. New York – London –Dublin: Bloomsbury Academic.
DOI: https://doi.org/10.5040/9781501366222
Google Scholar
Ravetto-Biagioli, K. (2012). Laughing Into the Abyss: Cinema and Balkanization. In: A. Imre (ed.), A Companion to Eastern European Cinemas (pp. 77-100). Chichester: Wiley-Blackwell.
DOI: https://doi.org/10.1002/9781118294376.ch5
Google Scholar
Stojanova, C. (2019). Introduction. In: C. Stojanova (ed.), The New Romanian Cinema (pp. 1-20). Edinburgh: Edinburgh University Press.
DOI: https://doi.org/10.1515/9780748696444-005
Google Scholar
Strausz, L. (2017). Hesitant Histories on the Romanian Screen. Cham: Palgrave Macmillan.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-55272-9
Google Scholar
Țion, L. (2020). Socialist Sink: The Eastern Roots of the Romanian New Wave. Quarterly Review of Film and Video, 39 (1), pp. 51-73.
DOI: https://doi.org/10.1080/10509208.2020.1807284
Google Scholar
Trocan, I. (ed.) (2019). Romanian Cinema Inside Out: Insights on Film Culture, Industry and Politics 1912-2019. Bucharest: Romanian Cultural Institute.
Google Scholar
Williams, R. (1977). A Lecture on Realism. Screen, 18 (1), pp. 61-74.
DOI: https://doi.org/10.1093/screen/18.1.61
Google Scholar
Autorzy
Karolina Kosińskakarolina.kosinska@ispan.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0003-1096-878X
Doktor filmoznawstwa, adiunktka w Zakładzie Filmoznawstwa, Sztuk Audiowizualnych i Antropologii Kultury w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Redaktorka naczelna „Kwartalnika Filmowego”. Autorka książki Androgyn. Tożsamość, tęsknota, pragnienie (2015), uhonorowanej Nagrodą im. Bolesława Michałka za najlepszą książkę filmoznawczą roku. Zainteresowania naukowe: brytyjskie kino społeczne i formy filmowego realizmu społecznego.
Statystyki
Abstract views: 11PDF downloads: 0
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Karolina Kosińska

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 130 (2025): Nowa gatunkowość
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 111 (2020): Zmysły i afekty
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 108 (2019): Produkcja i dystrybucja filmowa
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 116 (2021): Kino i tożsamość społeczna
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 125 (2024): Kino jako maszyna pamiętania
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 115 (2021): Film formy, film treści
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 119 (2022): (Nowa) teoria filmu
- Karolina Kosińska, Od redakcji , Kwartalnik Filmowy: Nr 118 (2022): Jedno ujęcie


