Wiejskie kino Zhanga Yimou

Alicja Helman

Abstrakt

Autorka zauważa, że filmy Zhanga Yimou układają się w cykle, w obrębie których istnieje wyraźna więź tematyczna i stylistyczna, jak też powracające wątki, motywy, postaci. Cykl taki tworzą m.in. filmy, które Helman określiła mianem „wiejskich”, ze względu na ich lokalizację: m.in. debiut operatorski Zhanga Yimou – Żółta ziemia, reż. Chen Kaige (1984), Czerwone sorgo, Ju Dou (1989), Historia Qiu Ju (1992), Wszyscy albo nikt (1999), Droga do domu (1999). Prawie wszystkie „wiejskie” filmy Zhanga Yimou, które autorka opisuje mają źródła literackie, choć reżyser znał życie i ludzi ze środowisk tam pokazanych także z własnego doświadczenia, zesłany w czasach Rewolucji Kulturalnej do pracy na wsi. Filmom tym – podobnie jak i ich pierwowzorom- przypisywano intencję wyrażania treści politycznych poprzez metafory, parabole i iluzje, kamuflowane tak, by nie budzić podejrzeń cenzury, np. poprzez ucieczkę w historię, przedstawianie losów kobiet, które potrafią lepiej wyrazić ucisk i niewolę chińskiego ludu, bo zawsze dźwigały większy ciężar. We wszystkich „wiejskich” filmach Zhanga Yimou główna rola przypadła właśnie kobietom. Zdaniem autorki jego „wiejskie kino” posiada wszystkie cechy typowe dla kina Piątej Generacji: nacisk na jakość wizualną kosztem koherencji narracyjnej, ambiwalentny charakter postaci, niewielkie znaczenie dialogu, rozwiązania charakterystyczne dla dokumentów – wykorzystanie cięć skokowych, dźwięku i przestrzeni pozakadrowej.