Kino spontaniczne
Abstrakt
Autor pisze o filmie jako sztuce improwizacji, która - jak podkreśla - jest jedną z najbardziej przez badaczy ignorowanych form twórczości filmowej. Zdaniem Giżyckiego pierwszymi improwizatorami w historii kina byli bracia Lumiere, którzy ustawiali kamerę na statywie w różnych miejscach i filmowali wszystko, co się wydarzało przed obiektywem, zaś pierwszym świadomym twórcą filmów improwizowanych był najprawdopodobniej Feliks Kuczkowski, zapomniany pionier polskiej animacji. Niestety z jego prób nic nie przechowało się do naszych czasów. Natomiast pierwszą zachowaną próbą filmu spontanicznego jest zdaniem autora Powrót do rozumu Mana Raya (1923), który za sprawą właśnie tego filmu stał się inicjatorem całego bezklatkowego nurtu w dziejach kina eksperymentalnego i prekursorem filmu bezkamerowego. Filmy bezkamerowe, zwłaszcza abstrakcyjne, stały się - zdaniem autora - najwdzięczniejszym medium dla filmów spontanicznych. Giżycki omawia kilka prac tego typu, m.in. Stana Brakhage’a i Normana McLarena, wspomina też Davida Ehrlicha i Jonasa Mekasa. Całość zamyka Mały manifest filmu spontanicznego, którym autor odpowiada na pytanie dlaczego warto robić i oglądać filmy spontaniczne.
Słowa kluczowe:
kino spontaniczne, improwizacja, Feliks Kuczkowski, Man RayBibliografia
Brakhage Stan, Telling Time: Essays of a Visionary Filmmaker, Kingston 2003, s. 78-79.
Google Scholar
Giżycki Marcin, Walka o film artystyczny w międzywojennej Polsce, Warszawa 1989, s. 226.
Google Scholar
Irzykowski Karol, Dziesiąta Muza, Kraków 1924, s. 218.
Google Scholar
Janta-Połczyński Aleksander, Stolica srebrnej magii, Warszawa 1936, s. 96-97.
Google Scholar
Kuczkowski Feliks, Wspomnienia o filmie przyszłości, Warszawa 1955, maszynopis w zbiorach Filmoteki Narodowej.
Google Scholar
McLaren Norman, Animated Films, w: R. Russett, C. Starr, Experimental Animation: Origins of a New Art, New York 1976, s. 123.
Google Scholar
McWilliams Donald (red.), Norman McLaren: On the Creative Process, Montreal 1991 (broszura towarzysząca płycie DVD Norman McLaren: Selected Films), s. 45.
Google Scholar
Mekas Jonas, Just Like a Shadow... An Interview with Jerome Sans, w: Jonas Mekas: Just Like a Shadow, red. P. Remy, Paris 2000.
Google Scholar
Ray Man, Self Portrait, Boston 1988, s. 212.
Google Scholar
Richard Vallière T., Norman McLaren: Manipulator of Movement, London-Toronto 1982, s. 76.
Google Scholar
Themerson Stefan, O potrzebie tworzenia widzeń, „f.a.” 1937, nr 2.
Google Scholar
Autorzy
Marcin Giżyckikwartalnik.filmowy@ispan.pl
Rhode Island School of Design Stany Zjednoczone
Krytyk i historyk sztuki, autor książek z dziedziny historii filmu i zjawisk kultury artystycznej. Wykładowca w Rhode Island School of Design w USA. Opublikował m.in. Nie tylko Disney—rzecz o kinie animowanym (2000), Koniec i co dalej? (2001), Słownik kierunków, ruchów i kluczowych pojec sztuki drugiej połowy XX wieku (2002), Wenders do domu! Europejskie filmy o Ameryce i ich recepcja w Stanach Zjednoczonych (2006).
Statystyki
Abstract views: 28PDF downloads: 6
Licencja
Prawa autorskie (c) 2009 Marcin Giżycki
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Marcin Giżycki, Nos Kentridge’a , Kwartalnik Filmowy: Nr 69 (2010): Historia w filmie
- Marcin Giżycki, Filmowe życie Józefa Baua , Kwartalnik Filmowy: Nr 77-78 (2012): Polskie mity, polskie kompleksy
- Marcin Giżycki, Schizofreniczny surrealizm ekranu , Kwartalnik Filmowy: Nr 70 (2010): Awangarda i film
- Marcin Giżycki, Blaski i cienie animacji w Bohemii , Kwartalnik Filmowy: Nr 81 (2013): Dziecko i film
- Marcin Giżycki, Kino odwróconego czasu , Kwartalnik Filmowy: Nr 66 (2009): Kino złego smaku – kino dobrego smaku
- Marcin Giżycki, Włodzimierz Iljicz King Kong , Kwartalnik Filmowy: Nr 82 (2013): Eksperyment. Film i sztuki audiowizualne
