Animacja – abstrakcja. Narodziny nowej sztuki
Abstrakt
Film abstrakcyjny – zauważa Giżycki – liczy sobie niemal tyle lat, ile samo malarstwo abstrakcyjne. W latach 1910-1912 Arnaldo Ginna i Bruno Corra (czyli bracia Corradini) prowadzili eksperymenty z „symfoniami” i „sonatami” barwnymi, czyli sekwencjami obrazów malowanych przezroczystymi farbami na czystej taśmie filmowej. Żadna z tych realizacji nie zachowała się do naszych czasów, ale dzięki szczegółowym opisom można je sobie wyobrazić i uznać za pierwsze przykłady filmu abstrakcyjnego. Giżycki przywołuje również innych twórców, którzy planowali zrealizowanie takich filmów (Pablo Picasso), a nawet przygotowywali wstępne rysunki i snuli rozważania teoretyczne (Léopold Survage). Stwierdza również, że film abstrakcyjny od samego początku był związany konceptualnie z muzyką. W dalszej części artykułu autor przedstawia bogate osiągnięcia Vikinga Eggelinga w dziedzinie kina abstrakcyjnego oraz zawiłe i pasjonujące losy jego współpracy z Hansem Richterem. W eseju czytamy również o Walterze Ruttmannie, który swoją koncepcję filmu abstrakcyjnego rozwijał niezależnie od Eggelinga i Richtera. Swoje rozważania Giżycki kończy stwierdzeniem, że zmagania z tą malarsko-filmowo-abstrakcyjną materią trwają nieprzerwanie od pierwszych eksperymentów braci Corradinich, a dziś komputer otworzył przed nimi nowe, niespenetrowane obszary.
Słowa kluczowe:
film abstrakcyjny, Arnaldo Ginna, Bruno Corra, Pablo Picasso, Léopold Survage, Viking Eggeling, Walter Ruttmann, Hans RichterBibliografia
Art in Cinema, red. F. Stauffacher, San Francisco 1947, s. 50.
Google Scholar
Berlewi Henryk, Viking Eggeling i jego abstrakcyjno-dynamiczny film, Albatros” 1922, wrzesień, tłum. w: M. Giżycki, Walka o film artystyczny w międzywojennej Polsce, tłum. z jidysz Z. Bargielski, Warszawa 1989, s. 118-119.
Google Scholar
Cendrars Blaise, La parturition des couleurs, „La Rose Rouge”, przedruk w: Survage – rythmes colorés, 1912-1913, Saint-Etiene 1973 (katalog wystawy).
Google Scholar
Corra Bruno, Muzyka chromatyczna (1912), tłum. W. Jur, „Film na świecie” 1986, nr 325-326, s. 86-88.
Google Scholar
Diebold Bernhard, Eine neue Kunst. Die Augenmusik des Films, „Frankfurten Zeitung” 2 IV 1921.
Google Scholar
Diebold Bernhard, Expressionismus und Kino, “Neue Zuricher Zeitung”, 27 VII 1916.
Google Scholar
Doesburg Theo van, „De Stlij” 1921, nr 5, lipiec; przedruk w: Film as Film: Fotmal Experiment In film, 1910-1975, katalog wystawy w Hayward Gallery, London 1979, s. 74.
Google Scholar
Eggeling Viking, Elvi fejtégetesek a mozgómüveszütről, „MA” 1921, nr 8, s. 105-106
Google Scholar
Eggeling Viking, Teoretyczna prezentacja Sztuki Ruchu, „Kwartalnik Filmowy” 1995, nr 11, s. 84-86.
Google Scholar
Film als Film. 1910 bis heute, red. B. Hein i W. Herzogenreth, Köln 1978, s. 57.
Google Scholar
Giżycki Marcin, Sny, które można kupić za pieniądze, „Kwartalnik Filmowy” 2006, nr 54-55, s. 344-349.
Google Scholar
Goergen Jeanpaul, Walter Ruttmann. Eine Dokumentation, Berlin 1990.
Google Scholar
Hoffmann Justin, Hans Richter: Constructivist Filmmaker, w: Hans Richter: Activism, Modernism, and the Avant-Garde, red. S. C. Foster, Cambridge 1998, s. 72-91.
Google Scholar
Kahnweiler Daniel-Henry, The Rise of Cubism, New York 1949, s. 22.
Google Scholar
Lawder Standish D., The Cubist Cinema, New York 1975, s. 56.
Google Scholar
Marinetti Filippo T., Arnoldo Ginna, Kinematografia (1938), tłum. W. Jur, „Film na Świecie” 1986, nr 325-326, s. 75.
Google Scholar
Moritz William, Abstract Film and Color Music, w: The Spiritual in Art: Abstract Painting, 1890-1985, red. M. Tuchman, J. Freeman, Abbeville Press, Los Angeles 1999, s. 60, 300.
Google Scholar
O’Konor Louise, Viking Eggeling, 1880-1925, Artist and Film-Maker: Life and Work, Stockholm 1971, s. 133.
Google Scholar
Ozimek Stanisław, Viking Eggeling i jego Symfonia Diagonalna (1924), „Kwartalnik Filmowy” 1995, nr 11, s. 71-80.
Google Scholar
Richter Hans, Hans Richter, Neuchâtel 1965, s. 37-38.
Google Scholar
Richter Hans, Prinzipielles zur Bewegungskunst, „De Stijl” 1921, nr 4, s. 109-112.
Google Scholar
Ruttmann Walter, Malerei mit Zeit, rękopis datowany na lata 1919/1920, przedruk w: Goergen, Walter Ruttmann. Eine Dokumentation, Berlin 1990, s. 74.
Google Scholar
Stoltenberg Hans L., Reine Farbkunst in Raum und Zeit, und ihr Verhältnis zur Tonkunst, Leipzig 1920.
Google Scholar
Survage Léopold, Le coleur, le mouvement, le rythme, tekst złożony 29 VI 1914 w Académie des Sciences w Paryżu, przedruk w: Survage – rythmes colorés, 1912-1913, Saint-Etiene 1973 (katalog wystawy).
Google Scholar
Survage Léopold, Le rythme coloré, Le Soirees de Paris”, 1914, nr 26-27, przedruk w: Survage – rythmes colorés, 1912-1913, Saint-Etiene 1973 (katalog wystawy).
Google Scholar
Z dr Louise O’Konnor, historykiem filmu, profesorem Uniwersytetu Sztokholmskiego, rozmawia Stanisław F. Ozimek, „Kwartalnik Filmowy” 1995, nr 11, s. 81-83.
Google Scholar
Autorzy
Marcin Giżyckikwartalnik.filmowy@ispan.pl
Rhode Island School of Design Stany Zjednoczone
Krytyk i historyk sztuki. Wykładowca w Rhode Island School of Design w USA. Opublikował m.in. Słownik kierunków, ruchów i kluczowych pojęć sztuki drugiej połowy XX wieku (2002), Wenders do domu! Europejskie filmy o Ameryce i ich recepcja w Stanach Zjednoczonych (2006).
Statystyki
Abstract views: 31PDF downloads: 10
Licencja
Prawa autorskie (c) 2010 Marcin Giżycki
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Marcin Giżycki, Krowa w łóżku, koń na fortepianie , Kwartalnik Filmowy: Nr 83-84 (2013): Ciało w filmie
- Marcin Giżycki, Patrick Bokanowski – enigma obrazów , Kwartalnik Filmowy: Nr 71-72 (2010): Narracja w filmie
- Marcin Giżycki, Genialna niemota , Kwartalnik Filmowy: Nr 79 (2012): Wnętrza. O filmowej przestrzeni zamkniętej
- Marcin Giżycki, Pożegnanie trzeciej awangardy , Kwartalnik Filmowy: Nr 75-76 (2011): Oblicza rzeczywistości
- Marcin Giżycki, Magiczne początki kina , Kwartalnik Filmowy: Nr 74 (2011): Rzeczy filmowe
- Marcin Giżycki, Debata kuchenna. Historia jednego nagrania i jednego zdjęcia , Kwartalnik Filmowy: Nr 65 (2009): Obraz filmowy, obraz w filmie (cz. II)
- Marcin Giżycki, Utracona cnota ulicznej sztuki , Kwartalnik Filmowy: Nr 73 (2011): Kino to ja. Autobiografie filmowe
- Marcin Giżycki, Kino spontaniczne , Kwartalnik Filmowy: Nr 67-68 (2009): Historia filmu
- Marcin Giżycki, Partia szachów z Ojcem. Jerzy Giżycki (1919-2009) , Kwartalnik Filmowy: Nr 67-68 (2009): Historia filmu
- Marcin Giżycki, Kolei filmowa moc , Kwartalnik Filmowy: Nr 80 (2012): Film na styku kultur
