Śląsk w zmiennym oku kamery – nowe kino powstające w regionie w kontekście filmowego „imaginarium”
Abstrakt
Artykuł podejmuje problem zmiennego wizerunku Górnego Śląska w kinie polskim. Myślą przewodnią jest stosunek współczesnych reżyserów dzieł śląskich do filmowego imaginarium regionalnego wypracowanego przez mistrzów: Kazimierza Kutza, Janusza Kidawę, Lecha Majewskiego i innych. Kontekst rozważań stanowią odzwierciedlone w filmach antropologiczne i społeczne przemiany przestrzeni kulturowej regionu, będące efektem transformacji ekonomiczno-ustrojowej oraz różne strategie odnoszenia się do tradycji i poetyki kina regionalnego stosowane przez dzisiejszych twórców. Materiał badawczy stanowią filmy fabularne ostatniej dekady należące do kina głównego nurtu.
Słowa kluczowe:
Górny Śląsk, film polski, Kazimierz Kutz, Janusz Kidawa, Lech MajewskiBibliografia
Baniewicz E., Kazimierz Kutz. Iskry, Warszawa 1999.
Google Scholar
Baniewicz E., Kazimierz Kutz. Z dołu widać inaczej, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1994.
Google Scholar
Bauman Z., Tożsamość. Rozmowy z Benedetto Vecchim, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2007.
Google Scholar
Copik I., Topografie i krajobrazy. Filmowy Śląsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2017.
Google Scholar
Dąb A., Śląski .„Gazeta Wyborcza”. Gazeta w Katowicach. 05/09/2001.
Google Scholar
Gerlich M. G., „My prawdziwi Górnoślązacy…”. Studium etnologiczne, Uniwersytet Śląski, Katowice 2010.
Google Scholar
Gerlich M. G., Śląski witraż. Prawdy, złudzenia, mity, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 2016.
Google Scholar
Górny A., Miasto w świadomości jego mieszkańców, w: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo…
Google Scholar
Gruszczyńska A., Symbol polskiego górnictwa hitem turystycznym. Turyści w zabrzańskiej kopalni, m. in. pracują, „Gazeta Wyborcza” Biznes 30.07.2016. http://wyborcza.biz/biznes/1,147747,20474633,symbol-gornictwa-polskim-hitem-turystycznym-turysci-przyjezdzaja.html?disableRedirects=true (dostępność: 02.08.2018).
Google Scholar
Haltof M., Kino polskie, tłum. M. Przylipiak, Słowo/obraz/terytoria, Gdańsk 2004.
Google Scholar
Hendrykowska M., Kazimierz Kutz odkrywa siłę „małej ojczyzny”, w: Historia kina polskiego, red. T. Lubelski, K. J. Zarębski, Fundacja Kino, Warszawa 2007.
Google Scholar
Kijonka J., Tożsamość współczesnych Górnoślązaków. Studium socjologiczne. Wydawnictwo Thesaurus Silesiae, Katowice 2016.
Google Scholar
Kutzowisko 2. Red. A. Gwóźdź. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 2009.
Google Scholar
Kutzowisko. O twórczości filmowej, teatralnej i telewizyjnej Kazimierza Kutza. Red. A. Gwóźdź. Wydawnictwo „Książnica”, Katowice 2000.
Google Scholar
Lewandowski J. F., Historia Śląska według Kutza. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 2004.
Google Scholar
Lewandowski J. F., Kino śląskie. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 2012.
Google Scholar
Lubelski T., Autor jako bohater. W: Autor w filmie. Red. M. Hendrykowski. Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych i Uniwersytet Adama Mickiewicza, Poznań 1991.
Google Scholar
Lubelski T., Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty. Videograf II, Katowice 2009.
Google Scholar
Maniewski M., Zgorszenie publiczne. „Kino” 2010 nr 9.
Google Scholar
Miczka T., Instytucje kinematograficzne i profesjonalna twórczość filmowa. W: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. T. 2. Red. A. Barciak, E. Chojecka, S. Fertacz. Muzeum Historii Katowic, Katowice 2012.
Google Scholar
Nadgrodkiewicz G., Śląsk, czyli szkic do portretu pokolenia. „Kwartalnik Filmowy” 2007, nr 57/58.
Google Scholar
Obozowe dzieje Świętochłowic Eintrachthütte-Zgoda. Red. A. Dziurok. IPN, Katowice-Świętochłowice 2002.
Google Scholar
Reżyser „Zgody”: Również i my Polacy możemy odegrać rolę oprawcy, „Gazeta Prawna” Kultura 13.10.2017 http://kultura.gazetaprawna.pl/artykuly/1077846,rezyser-zgody-o-swoim-filmie-zgoda.html (dostępność: 02.08.2018).
Google Scholar
Smolorz M., Śląsk wymyślony, Antena Górnośląska, Katowice 2012.
Google Scholar
Sobolewski T., Festiwal w Gdyni 2016. Kino moralnego niepokoju 2.0,. „Gazeta Wyborcza” Kultura, 22.09.2016. http://wyborcza.pl/7,75410,20727504,festiwal-w-gdyni-2016-kino-moralnego-niepokoju-2-0-sobolewski.html (dostępność: 26.07.2018).
Google Scholar
Staszczyszyn B., Zgoda, reż. Maciej Sobieszczański, https://culture.pl/pl/dzielo/zgoda-rez-maciej-sobieszczanski (dostępność: 02.08.2018).
Google Scholar
Swadźba U., Wartości pracy, rodziny, religii – ciągłość i zmiana. Socjologiczne studium społeczności śląskich, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2012.
Google Scholar
Swadźba U., Żak M., Od żony górnika do naukowca. Zmiana systemu wartości i ról społecznych kobiet na terenach poprzemysłowych Górnego Śląska, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2016.
Google Scholar
Szpulak J., Kino wśród mitów. O filmach śląskich Kazimierza Kutza, Wydawnictwo Fundacji Collegium Europaeum Gnesnense, Gniezno 2005.
Google Scholar
Tes U., Honek U., Wobec tajemnicy. Rozmowa z Lechem Majewskim. W: W stronę kina filozoficznego. Antologia…
Google Scholar
Tes U., W poszukiwaniu kamienia filozoficznego – Angelus Lecha Majewskiego. W: W stronę kina filozoficznego. Antologia. Red. Taż. Wydawnictwo WAM, Kraków 2011.
Google Scholar
Zacher L., Transformacje społeczeństw od informacji do wiedzy. Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2007.
Google Scholar
Autorzy
Ilona Copikkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Śląski Polska
Dr hab., adiunkt w Zakładzie Komunikacji Kulturowej w Instytucie Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych Uniwersytu Śląskiego. Wykładowczyni Akademii Polskiego Filmu. Autorka monografii: Topografie i krajobrazy. Filmowy Śląsk (2017) i Pomiędzy Gliwicami a Gleiwitz. Przestrzeń kulturowa miasta w twórczości Horsta Bienka (2013); współredaktorka tomów zbiorowych: Kultury obrazu - tabu - edukacja (2018), Edukacja przez słowo - obraz - dźwięk (2015).
Statystyki
Abstract views: 119PDF downloads: 41
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Ilona Copik
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Ilona Copik, Na zakręcie. Krajobraz polskiej transformacji w filmach przełomu lat 80. i 90. , Kwartalnik Filmowy: Nr 105-106 (2019): Kino wobec transformacji ustrojowych
- Ilona Copik, Przemieszczona tożsamość. Kino PRL wobec problemu Ziem Zachodnich , Kwartalnik Filmowy: Nr 116 (2021): Kino i tożsamość społeczna