Tworzywo nas zdradza – filmowe eseje Grzegorza Królikiewicza
Abstrakt
Artykuł został poświęcony filmowym esejom Grzegorza Królikiewicza. Michał Dondzik omówił młodzieńczą fascynację Królikiewicza lekturą Prób Michela de Montaigne’a, jego pierwsze eseje filmowe zrealizowane w Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi, eseje wideo o rektorach łódzkiej szkoły filmowej, a także esej montażowy Kern. Autor zrekonstruował konteksty produkcyjne esejów reżysera oraz drogę, którą musiały one przebyć, by dotrzeć do widzów. Jak pisze w zakończeniu artykułu: Twórczość Grzegorza Królikiewicza zarówno w Polsce Ludowej, jak i po 1989 r. skazana była na wąskie rozpowszechnianie. Dotarcie do filmów reżysera wymagało determinacji i pokonania szeregu trudności, jednak prawdziwym wyzwaniem było obejrzenie jego esejów. Są one nieobecne w przestrzeni polskiej kultury po dziś. Tym bardziej warto przyjrzeć się im z bliska, analizować i polemizować, bo do takiego właśnie osobistego, często emocjonalnego ich odbioru prowokuje Królikiewicz.
Słowa kluczowe:
Grzegorz Królikiewicz, Michel de Montaigne, esej filmowyBibliografia
Eisenstein, Sergiej, Wybór pism, Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, 1959.
Google Scholar
Montaigne, Michel. Próby. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985.
Google Scholar
Królikiewicz, Grzegorz. Grzegorz Królikiewicz. Łódź: Muzeum Kinematografii w Łodzi, Studio Filmowe N, 1993.
Google Scholar
Przylipiak, Mirosław. Kino bezpośrednie 1960-1963. Gdańsk: wydawnictwo słowo/obraz terytoria, 2007.
Google Scholar
Shakespeare, William. Komedie. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2012.
Google Scholar
Nurczyńska-Fidelska, Ewelina, Stolarska, Bronisława. Szkic monograficzny. Bolesław Włodzimierz Lewicki, Łódź: Wydawnictwo Biblioteki PWSFTViT, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2012.
Google Scholar
Kletowski, Piotr, Marecki, Piotr. Królikiewicz. Pracuję dla przyszłości. Kraków: korporacja ha!art, 2011.
Google Scholar
Lewicki, Bolesław. Wiesz jak jest. Łódź: Wydawnictwo Biblioteki PWSFTViT, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2012.
Google Scholar
Królikiewicz, Grzegorz. Różyczka. Próba analizy filmu Orsona Wellesa. Łódź: Studio Filmowe N, 1993.
Google Scholar
Królikiewicz, Grzegorz. Księga jednego małego błędu. Łódź: Poprzeczna Oficyna, 1990.
Google Scholar
Mazur, Marian. Cybernetyka i charakter, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1976.
Google Scholar
Łukowski, Maciej. Polski film popularnonaukowy 1945-1980, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986.
Google Scholar
Esej filmowy 25. „Iluminacja” Krzysztof Zanussi, „Prekursor” Grzegorz Królikiewicz, edited by Konrad Klejsa, Polskie Wydawnictwo Audiowizualne.
Google Scholar
Historia polskiego filmu dokumentalnego (1945-2014), edited by Małgorzata Hendrykowska, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 2015.
Google Scholar
W kręgu neoawangardy – Warsztat formy filmowej, edited by Marzena Bomanowska, Alicja Cichowicz, Łódź: Muzeum Kinematografii w Łodzi, 2017.
Google Scholar
Wytwórnia Filmów Oświatowych. Indeks filmów wyprodukowanych w latach 1946–1985, edited by Tadeusz Paliński, Łódź: WFO, 1986.
Google Scholar
Zając, Bartosz. “Esej audiowizualny – w stronę historii.” In Paradygmaty współczesnego kina, edited by Ryszard W. Kluszczyński, Tomasz Kłys, Natasza Korczarowska-Różycka, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2015.
DOI: https://doi.org/10.18778/7969-538-6.07
Google Scholar
Lubelski, Tadeusz, “Jerzy Toeplitz jako historyk filmu.” In Filmowe ulice Jerzego Toeplitza, edited by Rafał Marszałek, Warszawa: Film Studio MTM, 2015.
Google Scholar
Filmówka. Powieść o łódzkiej szkole filmowej, edited by Krzysztof Krubski, Marek Miller, Zofia Turowska, Waldemar Wiśniewski, Warszawa: Wydawnictwo TENTEN, 1992.
Google Scholar
Muzeum Artystów międzynarodowa prowizoryczna wspólnota artystyczna Łódź, edited by Komitet Wykonawczy Muzeum Artystów, Łódź: Muzeum Artystów, 1996.
Google Scholar
Roszewski, Wojciech. “Szeptanie i mrugane.” Ekran, September 14, 1975.
Google Scholar
Czyżewski, Stefan. “Dokument kreacyjny.” Film & TV, Kamera, June-August, 2007.
Google Scholar
Winiarczyk, Mirosław. “Historyk kina, czyli człowiek środka.” Ekran, January 28, 1988.
Google Scholar
Salska-Kaca, Mirosława, “Polski esej dokumentalny.” Film na Świecie, 1988.
Google Scholar
“Wyznanie win w sejmie, rozmowa Grzegorza Królikiewicza z Krzysztofem Świątkiem.” Tygodnik Solidarność, April 8, 2011.
Google Scholar
Maria Sondej, “Żywot Montaigne’a współczesnego.” Gazeta Łódzka 29 (1998): 5.
Google Scholar
Maria Korzeniowska, Joanna Podolska, “Człowiek, który ma blask.” Gazeta Łódzka 52 (1998): 3.
Google Scholar
Autorzy
Michał Dondzikkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Łódzki Polska
Filmoznawca, doktorant w Instytucie Kultury Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego. Przygotowuje dysertację W kadrze i poza nim. Fabularne filmy Grzegorza Królikiewicza. Interesuje się kinem polskim oraz filmem dokumentalnym. Publikował w „Kwartalniku Filmowym”, „Panoptikum”, „Ekranach” oraz tomach zbiorowych. Jest autorem książek Leszek Wronko. Dźwięk filmu polskiego oraz Elementarz Wytwórni Filmów Oświatowych (wraz z K. Jajko i E. Sowińskim).
Statystyki
Abstract views: 143PDF downloads: 62
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Michał Dondzik
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Michał Dondzik, „Na wylot” Grzegorza Królikiewicza – produkcja, dystrybucja i recepcja , Kwartalnik Filmowy: Nr 108 (2019): Produkcja i dystrybucja filmowa
- Michał Dondzik, Obraz, technologia i film polski. Dziworski, Rybczyński i Królikiewicz , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia