Z archipelagu „utopii”. O filmach Roberta Flaherty’ego i Wojciecha Staronia
Jadwiga Hučková
jadwiga_glowa@tlen.plUniwersytet Jagielloński (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-6390-1207
Abstrakt
Autorka porównuje wybrane aspekty twórczości dwóch reżyserów, których dzieli spory dystans czasowy: Roberta Flaherty’ego i Wojciecha Staronia. Amerykański klasyk przybywał z kamerą w odległe miejsca, by odnaleźć Innego, by uchronić od zapomnienia i promować wartości, których ów Inny był nośnikiem. Filmowiec współczesny coraz częściej wyprawia się w odległe rejony, aby uchronić i odnaleźć na nowo samego siebie. Obaj autorzy odwołują się do utopii miejsca. Niczym w utopii „edukacyjnej”, najważniejszym celem pobytu poza własnym kręgiem cywilizacyjnym wydaje się w obu przypadkach właśnie edukacja bądź reedukacja. Zwłaszcza Argentyńska lekcja Staronia inspiruje do refleksji nad edukacyjnym aspektem filmów i takim wymiarem dokumentów obu reżyserów, który odsyła do poszukiwania autentyczności, dążenia obecnego w kulturze zachodniej od czasów Oświecenia.
Słowa kluczowe:
Wojciech Staroń, Robert Flaherty, film dokumentalnyBibliografia
Berlin Isaiah, Pokrzywione drzewo człowieczeństwa, Red. H. Hardy, Prószyński i S-ka, Warszawa 2004.
Google Scholar
Bouvier Nicolas, Dziennik z Wysp Aran i innych miejsć. Kartki z podróży, przeł. K. Arustowicz, „Noir sur Blanc”, Warszawa 2000.
Google Scholar
Christopher Robert J., Robert and Frances Flaherty: A Documentary Life, 1883-1922, McGill-Queen's University Press Montreal 2005.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt7zw7v
Google Scholar
Człowiek z kamerą. Świat według Wojciecha Staronia. Rozmawiała D. Subbotko, http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/2029020,114377,10960146.html
Google Scholar
Flaherty, Robert [hasło] http://sensesofcinema.com/2002/great-directors/flaherty
Google Scholar
Głowa Jadwiga, Robert Flaherty – wyklęty przez Hollywood, w: Mistrzowie kina amerykańskiego, red. Ł. A. Plesnar, R. Syska, Rabid, Kraków 2006, s. 38-61.
Google Scholar
Graaf Vera, Homo futurus: analiza współczesnej science fiction, przeł. Z. Fonferko, PIW, Warszawa 1975.
Google Scholar
Janeczek Stanisław, Ideały wychowawcze w edukacji oświeceniowej (w perspektywie historii intelektualnej) z dziejów Komisji Edukacji Narodowej, „Roczniki Kulturoznawcze” 2015, Tom VI, nr 2.
DOI: https://doi.org/10.18290/rkult.2015.6.2-1
Google Scholar
Kracauer Siegfried, Teoria filmu. Wyzwolenie materialnej rzeczywistości, przeł. W. Wertenstein, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1975.
Google Scholar
Matheson Sue, The “True Spirit” of Eating Raw Meat: London Nietzsche, and Rousseau in Robert Flaherty's Nanook of the North (1922), „Journal of Popular Film and Television” 2011, Volume 39.
Google Scholar
More Thomas, Utopia, przeł. K. Abgarowicz, De Agostini: Altaya, Warszawa 2001.
Google Scholar
Parniewski Witold, Szkice z dziejów myśli utopijnej : (od Platona do Zinowjewa), Uniwersytet Łódzki. Katedra Literatury i Kultury Rosyjskiej, Łódź 2000.
Google Scholar
Pawlak Tomasz, Utopia jako poszukiwanie sensu życia, w: „A ty mnie na wyspy szczęśliwe zawieź.” Sztuka i myśl w świetle utopii. Materiały z konferencji naukowej pod redakcją B. Gutowskiego, [s.n.], Warszawa 2006.
Google Scholar
Piepiórka Michał, Maska i demistyfikacja : wątki autobiograficzne we współczesnych polskich filmach dokumentalnych, „Panoptikum” 2013, nr 12 (19).
Google Scholar
Rzeczyc, Andrzej Dybczak „Gugara”, http://rzeczyc.wordpress.com/tag/andrzej-dybczak
Google Scholar
Sikora Sławomir, „Gugara”, kilka uwag w przypisie..., „Kwartalnik Filmowy” 2008, nr 64.
Google Scholar
Smoleń Małgorzata, Studia Filmowe „Kronika” i „Wir” na tle polskiego filmu dokumentalnego po 1989 roku, 2015, rozprawa doktorska.
Google Scholar
Staszczyszyn Bartosz, Colin Thubron: „Po Syberii”, „Dwutygodnik.com” 2011.
Google Scholar
Staszczyszyn Bartosz, Wojciech Staroń, https://culture.pl/pl/tworca/wojciech-staron
Google Scholar
Stopa Daniel, Wojciech Staroń: lubię robić filmy z przeróżnych „strzępów”, http://www.polishdocs.pl/pl/czytelnia/821/
Google Scholar
Szacki Jerzy, Spotkania z utopią, Iskry, Warszawa 1980.
Google Scholar
Tatarkiewicz Władysław, O szczęściu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
Google Scholar
Warchała M., Autentyczność i nowoczesność, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2006.
Google Scholar
Wojciech Staroń: „Lubię robić film z przeróżnych „strzępów”, http://www.polishdocs.pl/pl/czytelnia/821/
Google Scholar
Żyro Tomasz, Boża plantacja. Historia utopii amerykańskiej, PWN, Warszawa 1994.
Google Scholar
Autorzy
Jadwiga Hučkovájadwiga_glowa@tlen.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0002-6390-1207
Doktor habilitowana, profesor UJ; zajmuje się filmem dokumentalnym i fabularnym Europy Środkowej. Od 1997 r. pracuje w komisji selekcyjnej Krakowskiego Festiwalu Filmowego. Juror ponad trzydziestu międzynarodowych festiwali filmu dokumentalnego. Brała udział w projekcie Visegrad Documentary Film Library w Pradze. Opublikowała m.in. (także pod nazwiskiem Jadwiga Głowa): Dokument po przełomie. Film dokumentalny lat 90. w Europie Środkowo-Wschodniej / Zooming in on History’s Turning Points. Documentaries in the 1990s in Central and Eastern Europe (1999), Dokument filmowy epoki Havla (2005), Český a polský dokumentární film v éře evropeizace / Czeski i polski film dokumentalny w czasach europeizacji (2015, współred.).
Statystyki
Abstract views: 473PDF downloads: 377
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Jadwiga Hučková
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Jadwiga Hučková, Zapomniani czy niezapomniani dokumentaliści? , Kwartalnik Filmowy: Nr 112 (2020): Polski dokument, polska animacja
- Jadwiga Hučková, O świętowaniu i odświętności – „Uroczystość w ogrodzie botanicznym” Elo Havetty , Kwartalnik Filmowy: Nr 100 (2017): O świętowaniu
