Kłopotliwe archiwa ekstraktywizmu w sztuce rzecznych narracji Thao Nguyen Phan. Perspektywa ekomedialna
Anna Nacher
anna.nacher@uj.edu.plUniwersytet Jagielloński (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-3192-2724
Abstrakt
Artykuł jest analizą praktyki artystycznej wietnamskiej twórczyni Thao Nguyen Phan w perspektywie ekomedialnej. Szczególną uwagę zwraca się w nim na sposoby, w jakie artystka za pomocą intermedialnych prac wideo problematyzuje południowoazjatyckie nowoczesności, archiwa oraz narracje. Zamiast skupiać się wyłącznie na estetyce akwatycznej autorka artykułu przygląda się operacyjnemu poziomowi strategii narracyjnych Thao Nguyen Phan, które podważają ramy epistemologiczne i ideologiczne ekstraktywizmu, oraz wprowadza pojęcie „kłopotliwe/zdziczałe archiwa” (feral archives), inspirowane projektem Anny Tsing, aby lepiej uchwycić kontrekstraktywistyczny charakter omawianej twórczości. Autorka analizuje także, w jaki sposób prace takie jak Becoming Alluvium, First Rain, Brise Soleil czy Mute Grain tworzą przestrzeń dla spekulatywnej, wielogłosowej historii, która odwraca imperialne i kolonialne modele produkcji wiedzy. Następnie proponuje ujęcie ekomedialne pozwalające wyjść poza antropocentryczną i antropoceniczną teorię mediów, a także spojrzeć na media jako na infrastruktury myślenia oraz narzędzia materializacji relacji między ludźmi i więcej-niż-ludzkimi formami życia.
Oświadczenie o konflikcie interesów
Słowa kluczowe:
ekomedia, ekokrytyka, sztuka wideo, sztuka mediów, Thao Nguyen Phan, akwakrytykaBibliografia
Acosta, A. (2013). Exctractivism and Neoextractivism: Two Sides of the Same Curse. W: M. Lang, D. Mokrani (red.), Beyond Development, Alternative Visions from Latin America (ss. 61-86). Quito – Amsterdam: Fundación Rosa Luxemburg – Transnational Institute.
Google Scholar
Bowker, G. C., Elyachar, J., Kornberger, M., Mennicken, A., Miller, P., Nucho, J. R., Pollock, N. (2019). Introduction to Thinking Infrastructures. W: M. Kornberger, G. C. Bowker, J. Elyachar, A. Mennicken, P. Miller, J. R. Nucho, N. Pollock (red.), Thinking Infrastructures (ss. 1-17). Bingley: Emerald Publishing,
Google Scholar
Bratton, B. H. (2015). The Stack: On Software and Sovereignty. Cambridge: MIT Press.
Google Scholar
Gómez-Barris, M. (2017). The Extractive Zone: Social Ecologies and Decolonial Perspectives. Durham – London: Duke University Press.
Google Scholar
Kim, J. (2022). Revisiting Stan Douglas’s „Cinema of Operations”. Afterall.org. https://www.afterall.org/articles/revisiting-stan-douglass-cinema-of-operations-2
Google Scholar
Kuchansky, O. (2024). Extractivist Geographies of the Bolivian Exhibition at the Russian Pavilion (Venice Biennale 2024). E-flux.com. https://www.e-flux.com/notes/617487
Google Scholar
Parikka, J. (2018). Głęboki czas planetarnych problemów. Notatki o polityce kulturowej mediów i materialności (tłum. M. Szubartowska). Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej, (22). https://doi.org/10.36854/widok/2018.22.1793
Google Scholar
Peters, J. D. (2015). The Marvelous Clouds: Toward a Philosophy of Elemental Media. Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar
Phan T. N. (b. d.). Poetic Amnesia. Thaonguyenphan.com. http://www.thaonguyenphan.com/poetic-amnesia
Google Scholar
Stoler, A. L. (2009). Along the Archival Grain: Thinking Through Colonial Ontologies. Princeton: Princeton University Press.
Google Scholar
Stoler, A. L., McGranahan, C. (2007). Introduction: Refiguring Imperial Terrains. W: A. L. Stoler, C. McGranahan, P. C. Perdue (red.), Imperial Formations (ss. 1-42). Santa Fe: School for Advanced Research Press.
Google Scholar
Szeman, I., Wenzel, J. (2021). What Do We Talk About When We Talk About Extractivism?. Textual Practice, 35 (3), ss. 505-523. https://doi.org/10.1080/0950236X.2021.1889829
Google Scholar
Taylor, N. A., Zitzewitz, K. (2018). History as Figure of Thought in Contemporary Art in South and Southeast Asia. Art Journal, 77 (4), ss. 46-67.
Google Scholar
Tsing, A. L., Deger, J., Saxena, A. K., Zhou, F. (2024). Field Guide to the Patchy Anthropocene: The New Nature. Stanford: Stanford University Press.
Google Scholar
Autorzy
Anna Nacheranna.nacher@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0002-3192-2724
Dr hab., prof. UJ; pracuje w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się na kulturze cyfrowej, badaniach nad dźwiękiem, sztuce mediów, e-literaturze, humanistyce ekologicznej i posthumanizmie. W semestrze jesiennym 2019/2020 wykładała jako Fulbright Scholar-in-Residence w ramach programu Creative Digital Media w Winona State University (USA). Ma w dorobku wykłady gościnne w Aarhus University, Aalborg University (w ramach programu Media Art Cultures Erasmus Mundus), UCLA Art|Sci Programe, Washington State University-Vancouver, University of Minnesota. Autorka trzech książek oraz licznych artykułów i rozdziałów w monografiach opublikowanych w Polsce i za granicą. W 2021 r. była współkuratorką wystawy online sztuki cyfrowej i literatury elektronicznej powstałej w czasie pandemii Covid-19 (wraz z Sorenem Brø Poldem z Aarhus University i Scottem Rettbergiem z University of Bergen). Redaktorka naczelna „Przeglądu Kulturoznawczego” oraz redaktorka zarządzająca czasopisma online „ebr – Electronic Book Review”. W latach 2019-2024 członkini Board of Directors Electronic Literature Organization. Aktywna także w projektach solowych z obszaru field recordings i literatury elektronicznej. Od 2020 r. współpracuje z amerykańską artystką Victorią Vesną. W roku 2021 gościła w Center for the Art Of Performance Uniwersytetu Kalifornijskiego. Od 2015 r. współprowadzi wraz z Markiem Styczyńskim ośrodek permakulturowy Biotop Lechnica w Lechnicy na Słowacji. Od 2023 r. prezeska Fundacji Biotop Lechnica.
Statystyki
Abstract views: 0PDF downloads: 0
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Anna Nacher
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Anna Nacher, Tkanie świata: obrazy w świecie Internetu ludzi i rzeczy , Kwartalnik Filmowy: Nr 85 (2014): Film i media – przeszłość i przyszłość
- Anna Nacher, Audiowizualność w poszukiwaniu paradygmatów , Kwartalnik Filmowy: Nr 73 (2011): Kino to ja. Autobiografie filmowe
