Śmiertelna choroba

Grażyna Świętochowska

Abstrakt

Twórczość Krzysztofa Zanussiego z lat 70 kojarzona była przede wszystkim z nowoczesnym myśleniem naukowym. Z czasem jednak jego filmy przyjęto oznaczać kluczem religijnych poszukiwań, gdzie racjonalizm spotyka się z próbą odnalezienia pewnej transcendencji, z poszukiwaniem Boga. Sam reżyser podporządkowuje je kategorii filmów „konfesyjnych”, adresowanych do ludzi zainteresowanych postacią związaną z pewnym wyznaniem. Ukryty tu religijny aspekt rzeczywistości przedstawionej nie oznacza jednak obecności Boga, ale zaledwie jego przeczucie. Z rozważaniami tej natury nieodłącznie związany jest problem śmierci, tak charakterystyczny dla twórczości Zanussiego. Wątek śmierci, fabularny i myślowy, sposób jego prowadzenia staje się też powodem bardzo ambiwalentnych interpretacji. Z jednej strony pozostaje przecież podstawowym problemem filozoficznym, intelektualnym wyzwaniem, z drugiej ewokuje płaszczyznę eschatologiczną, jest problemem metafizycznym wobec którego człowiek musi dokonać ostatecznego samookreślenia. Autorka śledzi ten wątek w filmach Zanussiego i stara się skategoryzować jego ewolucję.