Estetyka fragmentu. Przestrzenne alegorie w filmie „Kucharz, złodziej, jego żona i jej kochanek” Petera Greenawaya

Elżbieta Ostrowska-Chmura

kwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Alberty (Kanada)

Abstrakt

Autorka artykułu twierdzi, że konstrukcje przestrzenne w filmie Petera Greenawaya Kucharz, złodziej, jego żona i jej kochanek są głównym czynnikiem umożliwiającym jego alegoryczne odczytanie. Wysoki stopień formalnej organizacji przestrzeni filmowej – przez krytyków zazwyczaj określanej mianem teatralnej – sprawia, że fikcyjny świat Kucharza ustanawia swe własne, szczelnie zamknięte uniwersum, ostentacyjnie oddzielone od świata dostępnego w potocznym doświadczeniu. Rozważania na temat zamkniętego uniwersum przestrzennego stworzonego przez Greenawaya w Kucharzu służą zrekonstruowaniu mechanizmu powstawania przestrzeni alegorycznej wraz z ewokowanymi przez nią znaczeniami. Ponadto autorka dowodzi, że zastosowanie rozmaitych strategii formalnych uniemożliwiających widzowi zajęcie pozycji wewnątrz przestrzeni świata przedstawionego również aktywizuje alegoryczny odbiór filmu. W konkluzji artykułu autorka twierdzi, że Greenaway nie uprawia w swym filmie – jak twierdzi wielu krytyków – intelektualnych, postmodernistycznych gier intertekstualnych jedynie z intencją autoteliczną i autotematyczną, lecz proponuje przenikliwą polityczno-kulturową diagnozę brytyjskiej rzeczywistości epoki Thatcheryzmu.


Słowa kluczowe:

Peter Greenaway, Thatcheryzm, kino brytyjskie

Benjamin Walter, The Origin of German Tragic Drama, tłum. J. Osborne, NLB, London, s.175, 176. 234.
  Google Scholar

Bruno Giuliana, Atlas of Emotion. Journeys in Art, Architecture, and Film, Verso, New York, 2002, s.149.
  Google Scholar

Caygill Howard, Walter Benjamin’s concept of allegory, w: The Cambridge Companion to Allegory, red. R. Copeland and P. T. Struck, Cambridge University Press, Cambridge 2010, s. 248.
DOI: https://doi.org/10.1017/CCOL9780521862295.018   Google Scholar

Fried Michael, Absorption and Theatricality: Painting and Beholder in the Age of Diderot, University of California Press, Berkeley 1980.
  Google Scholar

Friedman Lester D., Preface, w: Fires Were Started. British Cinema and Thatcherism, Wallflower Press, London, New York 2006 , s. xiii, xiv.
  Google Scholar

Jakubowska Małgorzata, Peter Greenaway. Pismo o piśmie, w: Autorzy kina europejskiego, t. III, red. A. Helman, A. Pitrus, Rabid, Kraków, s. 88.
  Google Scholar

Jameson Fredric, Postmodernizm, czyli logika kulturowa późnego kapitalizmu, tłum. M. Płaza, Eidos: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.
  Google Scholar

Johnston Ruth D., The Staging of the Bourgeois Imaginary in „The Cook, the Thief, His Wife, and Her Lover” (1990), “Cinema Journal” 2002, nr 2 (41), s. 22, 25-27.
DOI: https://doi.org/10.1353/cj.2002.0003   Google Scholar

Keesey Douglas, The Films of Peter Greenaway. Sex, Death and Provocation, McFarland & Company, Inc., Publishers, Jefferson, North Carolina, and London, 2006, s. 82, 83, 86.
  Google Scholar

Moore Charles, No Such Thing as Society: a good time to ask what Margaret Thatcher really meant, „The Telegraph”, wrzesień 2010 roku http://www.telegraph.co.uk/comment/columnists/charlesmoore/8027552/No-Such-Thing-as-Society-a-good-time-to-ask-what-Margaret-Thatcher-really-meant.html. Dostęp: 29.06.12.
  Google Scholar

Lyotard Jean-François, Acinema, w: Narrative, Apparatus, Ideology. A Film Theory Reader, red. P. Rosen, Columbia University Press, New York 1986, s. 356.
  Google Scholar

Man Paul de, Allegories of Reading. Figural Language in Rousseau, Nietzsche, Rilke, and Proust, Yale University Press, New Haven and London: 1979, s. 206.
  Google Scholar

Marks Laura U., Touch. Sensuous Theory and Multisensory Media, University of Minnesota Press, Minneapolis, London, 2002, s.8.
  Google Scholar

Melbye David, Landscape Allegory in Cinema. From Wilderness to Wasteland, Palgrave Macmillan, New York: 2010, s. 3.
DOI: https://doi.org/10.1057/9780230109797   Google Scholar

MacNeill Allan, Burczak Ted, The Critique of Consumerism in The Cook, the Thief, His Wife, and Her Lover, „Rethinking Marxism” 1991, nr 4 (3), s. 118, 120.
DOI: https://doi.org/10.1080/08935699108657981   Google Scholar

Pally Marcia, Cinema as the Total Art Form: An Interview with Peter Greenaway, w: Peter Greenaway. Interviews, red. V. Gras, M. Gras, University Press of Mississippi, Jackson, 2000, s. 109-110.
  Google Scholar

Peucker Brigitte, Incorporating Images. Film and the Rival Arts, Princeton University Press, Princeton, New Jersey 1995, s. 146, 151
DOI: https://doi.org/10.1515/9781400864027   Google Scholar

Rollins Nita, Greenaway-Gaultier: Old Masters, Fashion Slaves, „Cinema Journal” 1995, nr 1 (35), s. 66, 68, 73.
DOI: https://doi.org/10.2307/1225808   Google Scholar

Siegel Joel, Greenaway by the Numbers, w: Peter Greenaway. Interviews, red. V. Gras, M. Gras, University Press of Mississippi, Jackson 2000, s. 81.
  Google Scholar

McSmith Andy, No Such Thing as Society: A history of Britain in the 1980, Constable, London 2010.
  Google Scholar

Smith Gavin, Food for Thought. An Interview with Peter Greenaway, w: Peter Greenaway. Interviews, red. V. Gras, M. Gras, University Press of Mississippi, Jackson, 2000, s. 98.
  Google Scholar

Tambling Jeremy, Allegory, Routledge, London and New York 2010, s. 110.
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203462126   Google Scholar

Walsh Michael, Allegories of Thatcherism: Peter Greenaway’s Films of the 1980s, w: Fires Were Started. British Cinema and Thatcherism, Wallflower Press, London, New York 2006.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2012-09-30

Cited By / Share

Ostrowska-Chmura, E. (2012) „Estetyka fragmentu. Przestrzenne alegorie w filmie «Kucharz, złodziej, jego żona i jej kochanek» Petera Greenawaya”, Kwartalnik Filmowy, (79), s. 33–46. doi: 10.36744/kf.2818.

Autorzy

Elżbieta Ostrowska-Chmura 
kwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Alberty Kanada

Wykłada film na Uniwersytecie Alberty w Edmonton (Kanada). Ostatnio opublikowała: Women in Polish Cinema (współautorka Ewa Mazierska, 2006), The Cinema of Roman Polanski. Dark Spaces of the World (współredaktor John Orr, 2006), The Cinema of Andrzej Wajda. The Art of Irony and Defiance (współredaktor John Orr, 2003).



Statystyki

Abstract views: 0
PDF downloads: 0


Licencja

Prawa autorskie (c) 2012 Elżbieta Ostrowska-Chmura

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.