Filmoznawcy wśród medioznawców. Kilka refleksji o marginalizowaniu kultury audiowizualnej w naukach o mediach i na studiach dziennikarskich
Barbara Lena Gierszewska
kwartalnik.filmowy@ispan.plUniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach (Polska)
Abstrakt
Artykuł dotyczy udziału filmoznawców w badaniach mieszczących się w medioznawstwie kulturowym (medialnym kulturoznawstwie) rozumianym jako dynamicznie rozwijająca się wiedza o teoriach i praktykach audiowizualności. Autorka zastanawia się, dlaczego tak trudno przekonać medioznawców opcji społecznej do lektury, poparcia i popularyzacji cennych publikacji o mediach autorstwa filmoznawców i w ogóle badaczy o orientacji kulturoznawczej. Polscy komunikolodzy reprezentujący nauki społeczne, zajmując się mediami audiowizualnymi, skupiają się na analizowaniu funkcji i zawartości tych przekazów w różnych konfiguracjach, pomijając aspekt kulturowy. To humaniści – a szczególny wkład mają tu filmoznawcy – opracowali dzieje audiowizualności, piszą teorię oraz upowszechniają na polskim gruncie myśl zachodnioeuropejską i światową. A jednak ich wysiłku i spektakularnych osiągnięć jak dotąd nie docenili medioznawcy z obszaru nauk społecznych. W programach kształcenia ludzi mediów (na kierunkach dziennikarskich i pokrewnych) historia i teoria kultury audiowizualnej, choć cieszy się coraz większym zainteresowaniem studentów, wciąż zajmuje miejsce marginalne, dalekie za dziejami printmediów.
Słowa kluczowe:
filmoznawstwo, medioznawstwo, kultura audiowizualnaBibliografia
Adamowski, Janusz (red.). 2003. Rynek audiowizualny w Polsce: ocena i perspektywy. Warszawa
Google Scholar
Adamski, Andrzej, Aleksandra Gralczyk, Kamila Kwasik, Małgorzata Laskowska (red.). 2012. Media audiowizualne i cyfrowe wobec wyzwań współczesnego społeczeństwa. Warszawa
Google Scholar
Bajka, Zbigniew. 2008. Historia mediów. Kraków
Google Scholar
Bajka, Zbigniew. 2010. Zmediatyzowana polityka, spolityzowane media. rozm. przepr. S. Lejda. „Odra” 2
Google Scholar
Bauer, Zbigniew, Andrzej Wojnach. 2004. Kształcenie dziennikarzy czy edukacja medialna? Technologie – poznanie – komunikacja. „Studia Medioznawcze” 3
Google Scholar
Bauer, Zbigniew, Edward Chudziński (red.). 2004. Dziennikarstwo i świat mediów. Kraków
Google Scholar
Castells, Manuel. 2003. Galaktyka Internetu. Tłum. T. Hornowski. Poznań
Google Scholar
Czy polska szkoła wychowuje analfabetów filmowych?. portal nowoczesnej edukacji edunews.pl, http://www.edunews.pl/badania-i-debaty/badania/2041-czy-polska-szkola-wychowuje-analfabetow-filmowych (dostęp: 15.12.2013).
Google Scholar
Chałubińska-Jentkiewicz, Katarzyna. 2011. Media audiowizualne. Konflikt regulacyjny w dobie cyfryzacji. Warszawa
Google Scholar
Chwastyk-Kowalczyk, Jolanta. 2003. Oświata i wychowanie na łamach „Bluszczu” w latach 1918-1939. „Studia Bibliologiczne Akademii Świętokrzyskiej” 7
Google Scholar
Czyżewski, Stefan, Piotr Sitarski. 2001. Kamera – światło – montaż. Kraków
Google Scholar
Dąbała, Jacek. 2006. Horyzonty komunikacji medialnej. Lublin
Google Scholar
Dąbała, Jacek. 2009. O sensowności uznania nowej dziedziny nauki. „Studia Medioznawcze” 4.
Google Scholar
Dąbała, Jacek. 2010. Tajemnica i suspens w sztuce pisania: w kręgu retoryki dziennikarskiej i dramaturgii medialnej. Toruń
Google Scholar
Dąbała, Jacek. 2011. Warsztatowo-aksjologiczne mechanizmy tworzenia telewizji. Lublin
Google Scholar
Dróżdż, Michał. 2008. Konwergencja mediów – tendencje, modele i konsekwencje. „Studia Medioznawcze” 3.
Google Scholar
Habrajska, Grażyna, Joanna Mikosz (red.). 2010. Dziennikarstwo internetowe: teoria i praktyka. Łódź
Google Scholar
Goban-Klas, Tomasz. 2009. Emergencja nowej dyscypliny: nauki o mediach i komunikacji społecznej. „Studia Medioznawcze” 4.
Google Scholar
Godzic, Wiesław. 2001. Rozumieć telewizję. Kraków
Google Scholar
Godzic, Wiesław. 2004. Telewizja i jej gatunki po „Wielkim Bracie”. Kraków
Google Scholar
Gwóźdź, Andrzej, Piotr Zawojski (red.). 2002. Wiek ekranów. Kraków
Google Scholar
Gwóźdź, Andrzej. 2003. Obrazy i rzeczy. Film między mediami. Kraków
Google Scholar
Gwóźdź, Andrzej. 2008. O pewnym możliwym aliansie, czyli w stronę medioznawstwa jako kulturoznawstwa. „Kultura Współczesna” 2.
Google Scholar
Gwóźdź, Andrzej (red.). 2008. Ekrany piśmienności. Warszawa
Google Scholar
Gwóźdź, Andrzej (red.). 2010. Kino po kinie. Film w kulturze uczestnictwa. Warszawa
Google Scholar
Hirszfeld, Aleksandra. 2009. Cogito ergo video: wprowadzenie do „Histoire(s) du cinéma” Godarda. „Kwartalnik Filmowy” 67-68
Google Scholar
Hopfinger, Maryla. 2003. Doświadczenia audiowizualne. Warszawa
Google Scholar
Hopfinger, Maryla. 2010. Literatura i media po 1989 roku. Warszawa
Google Scholar
Hopfinger, Maryla. 2005. Wprowadzenie. W: M. Hopfinger (red.). Nowe media w komunikacji społecznej w XX wieku. Warszawa
Google Scholar
Jabłonowski, Marek, Tomasz Gackowski. 2012. Tożsamość nauk o mediach. Obszary, perspektywy, postulaty. „Studia Medioznawcze” 2
Google Scholar
Jakubowicz, Karol. 2008. Czy (i jaką) przyszłość ma komunikowanie masowe?. „Przyszłość” 1
Google Scholar
Jakubowska-Malicka, Luba, Aleksander Kobylarek, Martyna Pryszmont-Ciesielska (red.). 2009. Audiowizualność, cyberprzestrzeń, hipertekstualność: pononowoczesne konteksty edukacji. Wrocław
Google Scholar
Kluszczyński, Ryszard W. 2005. Od webstudies do antropologii nowej wizualności: współczesne badania nad cyberkulturą. „Kultura Współczesna” 1
Google Scholar
Kopecka-Piech, Katarzyna. 2011. Koncepcje konwergencji mediów. „Studia Medioznawcze” 3.
Google Scholar
Kulczycki, Emanuel. 2011. „Dziedzictwo Schramma” jako źródło specyfiki polskiej nauki o komunikacji. „Lingua ac Communitas” t. 21.
Google Scholar
Kulczycki, Emanuel. 2008. Status komunikologii – przyczynek do dyskusji. „Homo Communicativus” 1
Google Scholar
Levinson, Paul. 2010. Nowe nowe media. Tłum. M. Zawadzka. Kraków
Google Scholar
Loska, Krzysztof. 2001. Dziedzictwo McLuhana. Między nowoczesnością a ponowoczesnością. Kraków
Google Scholar
Loska, Krzysztof. 2006. Tożsamość i media: o filmach Atoma Egoyana. Kraków
Google Scholar
Manovich, Lev. 2009. Nowoczesne maszyny inwigilacji: perspektywa, radar, grafika trójwymiarowa i widzenie komputerowe. tłum. A. Piskorz. „Kultura Współczesna” 2
Google Scholar
Manovich, Lev. 2012. Software Takes Command. New York
DOI: https://doi.org/10.5040/9781472544988
Google Scholar
McLuhan, Marshall. 2011. Galaktyka Gutenberga. W: tegoż, Wybór tekstów. Tłum. E. Różalska, J.M. Stokłosa. Poznań
Google Scholar
Media audiowizualne. Podręcznik akademicki, red. W. Godzic, współpraca A. Drzał-Sierocka, Warszawa 2010.
Google Scholar
Miller J., Spór z McLuhanem, tłum. A.H. Bogucka, słowem wstępnym opatrzył K.T. Toeplitz, Warszawa 1974.
Google Scholar
Mirzoeff N., Podmiot kultury wizualnej, tłum. M. Bryl, „Artium Quaestiones” 2006, t. 17.
Google Scholar
Muraszkiewicz M., Zmiana paradygmatu: od systemu do sieci: mobilne społeczeństwo sieciowe, „Gutenberg” 2005, nr 1.
Google Scholar
Nowe media w komunikacji społecznej w XX wieku, red. M. Hopfinger, Warszawa 2005.
Google Scholar
Od przemysłów kultury do kreatywnej gospodarki, red. A. Gwóźdź, Warszawa 2010.
Google Scholar
Olszański L., Media i dziennikarstwo internetowe, Warszawa 2012.
Google Scholar
Oniszczuk, Zbigniew, Mirosława Wielopolska-Szymura (red.). 2012. Konwergencja mediów masowych i jej skutki dla współczesnego dziennikarstwa. Katowice
Google Scholar
Pabiś-Orzeszyna M., Wybudzanie z drzemki, „Kino” 2011, nr 5.
Google Scholar
Pogranicza audiowizualności. Parateksty kina, telewizji i nowych mediów, red. A. Gwóźdź, Kraków 2010.
Google Scholar
Polowczyk, Żaneta. 2010. Wirtualny wymiar kultury politycznej. W: . K. Wolny-Zmorzyński i in. (red.). Demokratyczne przemiany polskich mediów w latach 1989-2009. Toruń
Google Scholar
Porczak, Antoni. 2008. Rzeczywistość medialna. „Fragile” 2
Google Scholar
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 8 sierpnia 2011 w sprawie obszarów wiedzy, dziedzin nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych. „Dziennik Ustaw” 2011, nr 176, poz. 1065.
Google Scholar
Sitarski, Piotr. 2002. Rozmowa z cyfrowym cieniem: model komunikacyjny rzeczywistości wirtualnej. Kraków
Google Scholar
Skowronek, Bogusław. 2011. Film w przestrzeni kultury audiowizualnej. Kraków
Google Scholar
Szkudlarek, Tomasz. 2009. Media: szkic z filozofii i pedagogiki dystansu. Kraków
Google Scholar
Toeplitz, Krzysztof Teodor. 2006. Dokąd prowadzą nas media. Warszawa
Google Scholar
Truchlińska, Bogumiła. 2009. Wieża Babel, czyli kilka uwag o dzisiejszym stanie nauk o kulturze. „Drohiczyński Przegląd Naukowy” 1
Google Scholar
Wendland, Michał. 2010. Czy optymistyczna ocena kondycji nauki o komunikacji w Polsce jest zasadna? „Lingua ac Communitas” t. 20.
Google Scholar
Wilk, Eugeniusz. 2008. Wstęp. W: E. Wilk, I. Kolasińska-Pasterczyk (red.). Nowa audiowizualność – nowy paradygmat kultury? Warszawa
Google Scholar
Wolny-Zmorzyński, Kazimierz, Andrzej Kaliszewski, Wojciech Furman. 2009. Gatunki dziennikarskie: teoria, praktyka, język. Warszawa
Google Scholar
Wolny-Zmorzyński, Kazimierz, Wojciech Furman (red.). 2010. Internetowe gatunki dziennikarskie. Warszawa
Google Scholar
Wolny-Zmorzyński, Kazimierz. 2013. Komunikacja wizualna w prasie i w mediach elektronicznych. Warszawa
Google Scholar
Zajdel, Jakub. 2002. Film w uniwersum światów możliwych. Kielce.
Google Scholar
Autorzy
Barbara Lena Gierszewskakwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Polska
Filmoznawca, profesor w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Specjalizuje się w historii kultury audiowizualnej i krytyce filmowej. Autorka książek: Mniszkówna i co dalej... w polskim kinie (2001), Kino i film we Lwowie do 1939 roku (2006), Polski film fabularny 1918-1939. Recenzje (2012), Od „Sodomy i Gomory” do „Pepe le Moko”. Film zachodnioeuropejski w polskiej prasie 1918-1939. Recenzje (współred. Roman Włodek, 2013).
Statystyki
Abstract views: 65PDF downloads: 45
Licencja
Prawa autorskie (c) 2014 Barbara Lena Gierszewska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Barbara Lena Gierszewska, Aby widz poczuł „flow”, czyli o zagranicznych filmach na ekranach Warszawy , Kwartalnik Filmowy: Nr 95 (2016): Transnarodowość kina polskiego
